Przepisy kodeksu cywilnego a regulacje ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w zakresie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

• Autorzy: Katarzyna Ludwichowska

Warianty tytułu

The Civil Code Regulations vs. the Regulations of the Act on Obligatory Insurance in the Scope of Obligatory Automobile Insurance (OC) of Owners of Motor Vehicles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W myśl art. 22 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: u.u.ob.), w sprawach nieuregulowanych w ustawie do umów ubezpieczenia obowiązkowego stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. W związku z tym, że art. 22 u.u.ob. nie zawiera rozstrzygnięcia w przedmiocie charakteru zawartego w nim odesłania, przepisy kodeksu cywilnego należy stosować wprost. Art. 22 u.u.ob. eksponuje tzw. zasadę jednolitości stosunku ubezpieczenia, zgodnie z którą stosunek ten ma zawsze - a zatem zarówno w przypadku ubezpieczenia dobrowolnego, jak i obowiązkowego - charakter cywilnoprawny. Analiza przepisów kodeksu cywilnego oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych prowadzi jednak do wniosku, że zasada ta nie została przez ustawodawcę zrealizowana w sposób konsekwentny. Mimo podjętych wysiłków legislacyjnych relacja pomiędzy kodeksem a ustawą pozostaje w wielu punktach niejasna. Znaków zapytania pojawia się tu bardzo wiele, a ramy niniejszego opracowania są ograniczone; w związku z tym poniżej zasygnalizowano tylko niektóre zagadnienia, istotne z praktycznego punktu widzenia. Pierwsza część artykułu poświęcona jest problemowi nieadekwatności wybranych przepisów kodeksu cywilnego do umów ubezpieczenia obowiązkowego. Część druga dotyczy "dublowania" materii kodeksu cywilnego w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. W opracowaniu zwrócono także uwagę na niejednoznaczne odesłanie do przepisów k.c., zawarte w art. 110 u.u.ob. W tym miejscu wypada chociaż zasygnalizować problem zastosowania do ubezpieczeń obowiązkowych zasady swobody umów, stanowiącej "kręgosłup" regulacji kodeksowej. Zasada ta doznaje w przypadku tych ubezpieczeń tak znaczących ograniczeń, że w zasadzie trudno jest mówić o autonomii woli stron umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Wyłączona jest tu przecież swoboda decydowania o zawarciu bądź niezawarciu umowy (mamy tutaj do czynienia z tzw. bezpośrednim przymusem kontraktowym), a ponadto - z uwagi na kogentny charakter przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych - strony w zasadzie nie mogą swobodnie kształtować treści kontraktu; mają one jedynie w pewnych przypadkach możliwość odstąpienia od regulacji ustawowej na korzyść ubezpieczającego (np. przez podwyższenie sumy gwarancyjnej).(fragment tekstu)

EN

The article is dedicated to the issues of the mutual relation between the civil code regulations and the regulations of the act on obligatory insurance, Insurance Guarantee Fund (UFG) and Polish Motor Insurers' Bureau (PBUK) in the scope of obligatory automobile insurance (OC). A closer analysis of the civil code regulations and the regulations of the act on the other hand leads to the conclusion that the relation between these two legal acts remains not transparent in many points. From article 22 of the act on obligatory insurance there results an enforcement of the civil code regulations applied directly to agreements on obligatory insurance, however, some of the code regulations are clearly not plausible for these agreements. The first part of the article is dedicated to the very problem of the inadequacy of the chosen civil code regulations (art. 815 §3, art. 816, art. 8241 §2) for agreements on obligatory automobile insurance. In the second part the issues of "duplicating" the contents of the civil code in the act on obligatory insurance were touched upon, whereas the third part highlighted the ambiguity of the only clear - next to art 22 of the act on obligatory insurance - reference to the civil code regulations, included in art. 110 of the act. The considerations encompassed in the article lead to the conclusion that general reference to the regulations of art. 22 of the act on obligatory insurance - out of which there results an enforcement to apply these regulations directly to the regulations on obligatory insurance - is not a satisfactory solution. Therefore, it is worth taking into consideration its possible replacement with an enforcement of its appropriate implementation in reference to the regulations on obligatory insurance of the civil code on insurance agreement. This enforcement could either be in the form of a general reference similar to that in art. 22 of the act on obligatory insurance, or - what seems to be more appropriate - remain formulated in such a way that the legislator would enforce appropriate use of the civil code regulations only in particular cases. As targeted, the most sensible solution, however, seems to be removing from the act on obligatory insurance civil and legal-oriented regulations and standardizing all the issues referring to civil insurance law in a separate act.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kodeks cywilny; Prawo ubezpieczeniowe; Ubezpieczenia komunikacyjne OC

EN

Civil Code; Insurance law; Motor insurance

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 2(5)
• Strony: 13--24

Twórcy

autor

Katarzyna Ludwichowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• 1. E. Kowalewski, Podsumowanie dyskusji w zespole tematycznym I (w:) Ubezpieczenia w polskim obszarze rynku europejskiego. Wyzwania i oczekiwania, Warszawa 25 kwietnia 2003 r., s. 621.
• 2. E. Kowalewski (w:) Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Komentarz (E. Kowalewski, T. Sangowski red. ), Warszawa 2006, s. 245-246.
• 3. K. Ludwichowska, Odpowiedzialność cywilna i ubezpieczeniowa za wypadki samochodowe, Toruń 2008, s. 332-334.
• 4. J. Łopuski, Pogląd na właściwą strukturę ustawodawstwa ubezpieczeniowego, a w szczególności właściwy podział regulowanej materii w proponowanych projektach ustaw ubezpieczeniowych (w:) Ubezpieczenia w polskim obszarze rynku europejskiego. Wyzwania i oczekiwania, Warszawa 25 kwietnia 2003 r., s. 106
• 5. J. Łopuski, Reforma cywilnego prawa ubezpieczeniowego: uwagi na marginesie proponowanych zmian przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy ubezpieczenia Umowa ubezpieczenia. Dyskusja nad formą prawną i treścią unormowań, Warszawa 2007, s. 58
• 6. W. Mogilski, Ubezpieczenia obowiązkowe w polskim systemie prawnym, PA 1997, nr 1, s. 15.
• 7. L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2006, s. 215.
• 8. J. Nawracała, Obowiązek zawiadomienia ubezpieczyciela o zajściu wypadku ubezpieczeniowego - art. 818 k.c. po nowelizacji, PA 2007, nr 4, s. 26-27.
• 9. J. Nawracała, Uwagi na tle art. 815 §3 k.c., PA 2006, nr 3, s. 60.
• 10. M. Orlicki (w:) M. Orlicki, J. Pokrzywniak, Umowa ubezpieczenia. Komentarz do nowelizacji kodeksu cywilnego, Warszawa 2008, s. 112.
• 11. M. Orlicki (w:) M. Orlicki, J. Pokrzywniak, A. Raczyński, Obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, Warszawa 2007, s. 97.
• 12. S. Reps, Zastosowanie przepisów kodeksu cywilnego w ubezpieczeniach obowiązkowych, PA 2005, nr 4, s. 15.
• 13. M. Serwach, Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w świetle proponowanych zmian przepisów kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia, PA 2006, nr 3, s. 7-8