Podejmowanie turystyki na obszarach górskich przez osoby z niepełnosprawnością a poziom ich samooceny - badania pilotażowe

• Autorzy: Marta Wieczorek , Aleksandra Sadziak , Wojciech Wiliński

Warianty tytułu

Undertaking Tourism in Mountain Areas by the Disabled and the Level of their Self-evaluation - a Pilot Study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Określenie poziomu samooceny oraz jego zróżnicowania w zależności od wybranych zmiennych u osób z niepełnosprawnością podejmujących turystykę na obszarach górskich.
Metoda. Zastosowaną metodą badawczą jest sondaż diagnostyczny. Dla określenia poziomu samooceny, dokonano analizy ilościowej danych uzyskanych na podstawie Skali Samooceny SES Rosenberga (w polskiej adaptacji Dzwonkowskiej, Lachowicz-Tabaczek i Łaguny) oraz analizy jakościowej wypowiedzi badanych osób (wywiad z każdym badanym indywidualnie). Badaniem objęto 26 osób z niepełnosprawnością ruchową i sensoryczną, biorących udział w projekcie "Niepełnosprawni w górach - Razem na Szczyty".
Wyniki. Badania wykazały duże znaczenie, jakie respondenci przypisują podejmowanej aktywności fizycznej w górach, zwłaszcza w zakresie podnoszenia wiary w siebie i we własne możliwości, przezwyciężania lęków oraz akceptacji ze strony społeczeństwa, co przyczyniło się do wzrostu samooceny badanych i tym samym - poprawy jakości ich życia.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Niewielka próba nie pozwala na przedstawianie i uogólnienie wniosków na całą populację osób z niepełnosprawnością. Implikacje praktyczne. Określenie kierunków działań, które można zorganizować, aby umożliwić samorealizację oraz pełniejsze włączenie osób z niepełnosprawnością do życia społecznego.
Oryginalność. Badaniem została objęta szczególna (niepowtarzalna) grupa osób z niepełnosprawnością - uczestnicy projektu "Niepełnosprawni w górach - Razem na Szczyty".
Rodzaj pracy. Artykuł prezentujący wyniki badań empirycznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. The aim of the study was to determine the self-esteem level and its diversity depending on selected variables in persons with disabilities engaged in mountain tourism.
Methods. The research method was diagnostic survey. For the purpose of determining the self-esteem level, quantitative analysis of data obtained on the basis of SES Rosenberg Self-esteem Scale (in its Polish adaptation by Dzwonkowska, Lachowicz-Tabaczek and Łaguna) and qualitative analysis of statements made by subjects with disabilities were performed. 26 persons with motor and sensory disabilities took part in the study, all of whom were participants of the project "People with disabilities in the mountains - Together we Reach the Peaks.
Findings. The study showed the great importance of the undertaken mountain tourism for raising their self-esteem and self-confidence, overcoming their own fears and acquiring social acceptance, which has contributed to the improvement of self-evaluation in the subjects and thus, improving their quality of life.
Research and conclusions limitations. The small sample size does not allow for the presentation and generalisation of conclusions in relation to the whole population of those with disabilities.
Practical implications. Defining the direction of action concerning the activities that can be organised to create the possibility of self-fulfilment and socialisation for people with physical and sensory disabilities.
Originality. The study covered a special (unique) group of people with disabilities - participants of the project "People with disabilities in the mountains - Together we Reach the Peaks.
Type of paper. The article presents the results of empirical research. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Osoby niepełnosprawne; Jakość życia; Aktywność fizyczna; Samoocena; Turystyka

EN

Disabled people; Quality of life; Physical activity; Self-esteem; Tourism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 52
• Strony: 97--117

Twórcy

autor

Marta Wieczorek

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

autor

Aleksandra Sadziak

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

autor

Wojciech Wiliński

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Bibliografia

• Anastazji A., Urbina S. (1999), Test psychologiczny, Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa.
• Baumeister R.F., Campbell J.D., Kreueger J.I., Vohs K.D. (2003), Does high self-esteem cause better performance interpersonal success, happiness or healthier lifestyles?, "Psychological Science in the Public Interest", Vol. 4, s. 1-44.
• Biel-Ziółek K. (2016), Wieloaspektowa rehabilitacja jako szansa poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych ruchowo, "Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo", Vol. 1 (31), s. 65-83.
• Bieńczyk G. (2015), Działalność turystyczno-krajoznawcza Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajozawczego w środowisku osób niepełnosprawnych, "Zeszyty Naukowe, Turystyka i Rekreacja", Vol. 2 (16), s. 153-163.
• Borowiecki P. (2015), Samoocena osób z niepełnosprawnością w świetle wybranej literatury i badań własnych, "Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania", Vol. 2(15), s. 109-126.
• Borowicka A., Borowicka A., Heliński W., red. (2007), Tworzenie i dostosowywanie produktów turystycznych do potrzeb osób niepełnosprawnych, FTR, Szczecin.
• Bywalec C. (1991), Wzrost gospodarczy a poziom życia społeczeństwa polskiego, Monografie i Syntezy, Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, Warszawa.
• Chojnacki K. (2007), Turystyka osób niepełnosprawnych intelektualnie jako forma rehabilitacji fizycznej, psychicznej i społecznej, AWF, Kraków.
• Christie B., Higgins, P., Nicol, R., Beames, S. (2012), Znaczenie outdoor learning w Szkocji. Współczesne trendy i perspektywy, [w:] Palamer-Kabacińska E., Leśny A., red., Edukacja przygodą. Outdoor i Adventure Education w Polsce. Teoria, przykłady, konteksty, Wydawnictwo Fundacja Pracownia Nauki i Przygód, Warszawa, s. 152-162.
• Dzwonkowska I., Lachowicz-Tabaczek K., Łaguna M. (2008), Samoocena i jej pomiar. Skala samooceny SES M. Rosenberga, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.
• Fox K.R., Corbin C.B. (1989), The Physical Self-Perception Profile: development and preliminary validation, "Journal of Sport & Exercise Psychology", Vol. 11(4), s. 408-430.
• Kołodziejczyk K. (2013), Szlaki turystyczne przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych - doświadczenia polskie i czeskie, próba stworzenia wzorca, "Warsztaty z Geografii Turyzmu", Vol. 3, s. 287-306.
• Kołodziejczyk K. (2015), Szlaki turystyczne dla osób z niepełnosprawnością ruchową w Wielkiej Brytani, [w:] Stasiak A., Śledzińska J., Włodarczyk B., red., Wczoraj, dziś i jutro turystyki aktywnej i specjalistycznej, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa, s. 317-322.
• Kroplewski Z., Mikuć J., Szcześniak M. (2018), Poczucie sensu życia a samoocena osób z niepełnoprawnością ruchową - doniesienie wstępne, "Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo", Vol. 1 (39), s. 47-63.
• Kulas H. (1986), Samoocena młodzieży, WSiP, Warszawa.
• Lachowicz-Tabaczek K., Śniecińska J. (2008), Intrapsychiczne źródła samooceny: znaczenie emocji, temperamentu i poczucia zdolności do działania, "Czasopismo Psychologiczne", Vol. 14 (2), s. 233-235.
• Leary M.R., Tambor E.S., Terdal S.K., Downs D.L. (1995), Self-esteem as an directions, "Annual Review of Sociology", Vol. 68, s. 518-530.
• Łobożewicz T., red. (1991), Turystyka ludzi niepełnosprawnych, COIT, Warszawa.
• Łobożewicz T., red. (2000), Turystyka i rekreacja ludzi niepełnosprawnych, WSE, Warszawa.
• Łubkowska W., Paczyńska-Jędrycka M., Bobik M. (2013),Standardy bezpieczeństwa w parkach linowych, [w:] Dziemianko Z., Kusztelak A., red., Edukacja dla bezpieczeństwa. Szkoła - Turystyka - Rekreacja, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Usług, Poznań, s. 291-302 .
• Łubkowska W., Paczyńska-Jędrycka M., Jońca M. (2014), "OutdoorEducation" w procesie kształtowania pozytywnych postaw społecznych młodzieży wykluczonej [w:], Kowalski M., Knocińska A., Frąckowiak P., red., Resocjalizacja - Edukacja - Polityka Społeczna. Współczesne konteksty teorii i praktyki resocjalizacyjnej, Wydawnictwo Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej, Środa Wielkopolska, s. 171-182.
• Marcinkowski J. (2004), Aktywność fizyczna człowieka ważnym czynnikiem w kształtowaniu postaw rozdrowotnychi, [w:] Cieruński W., red., Aktywność fizyczna potrzebą twórczego życia, Olsztyńska Szkoła Wyższa im. J. Rusieckiego, Olsztyn, s.40-43.
• Marzec A. (2017), Aktywność fizyczna w procesie wspomagania rozwoju dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, "Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna", Vol. 5 (2), s. 171-182.
• Matusiak A. (2012), Recenzja: Człowiek podróżuje, tworzy, bawi się, "Turystyka Kulturowa", Vol. 6, s. 54-58.
• Nowak A. (2012), Zagrożenie wykluczeniem społecznym kobiet niepełnosprawnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Ossowski R. (2005), Pedagogika niewidomych i niedowidzących, [w:] Dykcik W., red., Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 179-189.
• Piecha M., Komińska M. (2002), Wsparcie społeczne i psychiczne wśród pielęgniarek, "Annales Academiae Medicae Silesiensis", Vol. 34, s. 306-312.
• Przecławski K. (1996), Człowiek a turystyka. Zarys socjologii turystyki, ALBIS, Kraków.
• Rutkowska E. (2012), Wsparcie jako element rehabilitacji kompleksowej osób z niepełnosprawnością, "Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania", Vol. 3 (4), s. 39-52.
• Ryszka R. (2012), Erlebnispädagogik - pedagogika przeżycia: doświadczenia niemieckie. Perspektywa niemiecka, [w:] Palamer-Kabacińska E., Leśny A., red., Edukacja przygodą. Outdoor i Adventure Education w Polsce. Teoria, przykłady, konteksty, Wydawnictwo Fundacja Pracownia Nauki i Przygody, Warszawa, s. 163-168.
• Sankowski T. (2002), Samoocena i jej znaczenie w procesie aktywności sportowej, "Kultura Fizyczna", Vol. 3-4, s. 14-18.
• Schalock R.L. (2000), Three decades of quality of life, "Focus on Autism and Other Developmental Disabilities", Vol. 15 (2), s. 116-127.
• Słaby T. (1990), Poziom życia, jakość życia, "Wiadomości Satystyczne", Vol. 6, s. 8-10.
• Somopolska-Rzechuła A. (2013), Jakość życia jako kategoria ekonomiczna, "Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis", Vol. 301 (71), s. 127-140.
• Steuden S., Janowski K. (2001), Zastosowanie kwestionariusza Skindex do pomiaru jakości życia u pacjentów z łuszczycą, "Przegląd Dermatologiczny", Vol. 88, s. 41-48.
• Śledzińska J. (2008), Turystyka dla wszystkich - ogólnopolski projekt realizowany przez PTTK w 2008 r., [w:], Stasiak A., red., Rola krajoznawstwa i turystyki w życiu osób niepełnosprawnych, PTTK Kraj, Warszawa, s. 63-78.
• Tobiarz-Adamczyk B. (1996), Jakość życia w naukach społecznych i medycynie, Sztuka Leczenia, Warszawa.
• Toczek-Werner S. (2005), Podstawy rekreacji i turystyki, AWF Wrocław.
• Twenge J.M. (2006), Generation Me, Free Press, New York.
• Weber-Rajek M., Cieachanowska K., Mieszkowski J., Niespodziński B., Wycech M., Perzyńska A. (2014), Wpływ zasobów psychicznych na jakość życia chorych po udarze niedokrwiennym mózgu, "Journal of Helath, Science, Education", Vol. 4 (9), s. 51-60.
• Válková H. (2016), Tourism for all: challenge for persons with disability, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas, Pedagogika", Vol. 12, s. 199-210.
• Zwierzchowska A., Gawlik K. (2005), Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieży niesłyszącej i słabosłyszącej, AWF w Katowicach, Katowice.
• Żukowski R. (2008), Edukacyjne i wychowawcze wartości sportu w refleksji pedagogicznej i w ocenie młodzieży, [w:], Kaźmierczak A., Maszorek- -Szymala A., Dębowska E., red., Kultura fizyczna i zdrowotna współczesnego człowieka - teoretyczne podstawy i praktyczne implikacje, UŁ, Łódź, s. 24-33.
• Mączka D., Znaczenie turystyki dla osób niepełnosprawnych, https://www.researchgate. net/publication/324775265_Znaczenie_turystyki_dla_osob_ niepelnosprawnych (13.12.2018).
• Razem na Szczyty, http://www.razemnaszczyty.pl (12.12.2018).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.2644