Centralność i peryferyjność w badaniach rynku pracy

• Autorzy: Anna Runge , Jerzy Runge

Warianty tytułu

Centrality and Peripherity in Labour Market Investigations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł stanowi próbę konfrontacji koncepcji centralności i peryferyjności z zagadnieniami rynku pracy. Jeżeli bowiem rynek pracy jest składową przestrzeni społeczno-gospodarczej charakteryzującej się zmiennością w czasie i w przestrzeni, to zmiany te dotyczą także rynku pracy, od poziomu lokalnego, przez regionalny, do krajowego. Celem artykułu jest wykazanie centralności i peryferyjności regionalnego rynku pracy rozpatrywanego na przykładzie konurbacji katowickiej oraz wybranych miejskich rynków pracy a także zmienności tego dualizmu w kolejnych etapach przemian owych rynków pracy. Można wskazać, że o ile od drugiej połowy XVIII w. do okresu międzywojennego występował dośrodkowy model rynku pracy, o tyle w latach 50. i 60. XX w. na poziomie regionalnym zaznaczyły się tendencje odśrodkowe, związane z realizacją planu regionalnego województwa (1951-1953), a w nim idei deglomeracji. Spowodowało to zróżnicowanie rozwoju rynku pracy poszczególnych miast konurbacji katowickiej, prowadząc do większej złożoności układu centrum-peryferie. Na styku obszarów centrum i peryferii pojawił się obszar subcentrum charakteryzujący się dynamicznym rozwojem. Dekada lat 70. charakteryzowała się wzmacnianiem rynku pracy, zwłaszcza we wschodniej części konurbacji katowickiej. Nastąpił zatem rozwój subcentrum, które składa się z dwóch części: zachodnią tworzą górnicze miasta na zachód i południe od Gliwic, zaś na wschodzie powstał duży ośrodek pracy w Dąbrowie Górniczej oraz rozwinęło się górnictwo węglowe w Bieruniu i Lędzinach. Transformacja gospodarcza osłabiła rozwój ośrodków północnego obrzeża konurbacji. Zarówno model regionalnego, jak i miejskich rynków pracy wskazują na zmienność układu centrum- peryferie w zakresie funkcjonowania rynku pracy. (abstrakt oryginalny)

EN

This paper is an attempt to compare the concepts of centrality and peripherity with labour market problems. If a labour market is a constituent of social-economic sphere showing spatial and temporal changes, these changes include also labour market from local level, through regional one, to national level. The aim of the paper is to show centrality and peripherity of regional labour market with special reference to Katowice conurbation and selected urban labour markets in this conurbation, and also to reveal changeability of this dualism in the succeeding stages of transformations of these labour markets. The most important feature of the regional labour market model in the area of Katowice conurbation is fact that since the 1750s to the 1930s a centripetal model of labour market occurred, whereas in the 1950s and 1960s decentralizing trends occurred connected with realization of regional plan of the Silesian Province (1951-1953) including deglomeration ideas. This caused differentiation of job market development in individual towns of Katowice conurbation leading to greater complexity of centre-peripheries system. At the contact zone of the centre and peripheries a new area of subcentre originated showing dynamic development. The decade of the 1970s intensified the labour market, especially in the eastern part of the conurbation. Further development of the subcentre took place and this area divided into two parts: the western part which is composed of coal-mine centres located west and south of Gliwice, and the eastern part including a large labour market in Dąbrowa Górnicza and coal-mine centres in Bieruń and Lędziny. Economic transformation of the Katowice conurbation diminished development of centres of the northern fringe of the conurbation. Both models of regional and urban labour markets indicate changeability of centre-peripheries system of labour market functioning. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Analiza rynku pracy; Regionalny rynek pracy; Centrum miasta; Strefy podmiejskie

EN

Labour market analysis; Regional labour market; Centre of urban; Suburban areas

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 13
• Strony: 85--95

Twórcy

autor

Anna Runge

• Uniwersytet Śląski

autor

Jerzy Runge

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Dutkowski M., 1994, Region miejski w ujęciu centrum-peryferie. Przegląd koncepcji teoretyczno-metodologicznych, [w:] VII Konwersatorium Wiedzy o Miescie: Region miejski. Centrum a peryferia w okresie transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej, red. J. Kaczmarek, Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 9-19.
• Friedmann J., 1966, Regional development policy. A case study of Venezuela, Beverly Hills - London.
• Gwosdz K., 2004, Ewolucja rangi miejscowości w konurbacji przemysłowej. Przypadek Górnego Śląska (1830-2000), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• Runge A., 2013, Rola miast średnich w kształtowaniu systemu osadniczego Polski, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Runge A., 2014, Medium size towns within the structure of socio-economic links in Katowice conurbation, [w:] Small and medium towns' attractiveness at the beginning of the 21st century, eds. A. Kwiatek-Soltys, H. Mainet, K. Wiedermann, J.-C. Edouard, Presses universitaires Blaise Pascal, Clermont-Ferrand.
• Runge A., Runge J., 2008, Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej, Videograf-Edukacja, Katowice.
• Runge J., 1996, Struktura rynku pracy regionu tradycyjnego i jego otoczenia na przykładzie województwa katowickiego, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Rykiel Z., 1985, Zagadnienia regionalnych systemów osadniczych, PWE, Warszawa.
• Sitek S., 2010, Stykowość obszaru i jej wpływ na przebieg procesów społeczno-ekonomicznych na przykładzie południowej części województwa śląskiego, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Sobala-Gwosdz A., 2010, Badanie trendów rozwojowych w województwie śląskim poprzez wyznaczenie ośrodków wzrostu i obszarów stagnacji, Strada, Bielsko-Biała.
• Szczepanski M.S., 1991, "Miasto socjalistyczne" i świat społeczny jego mieszkańców, "Rozwój Regionalny.Rozwój Lokalny. Samorząd Terytorialny" 32.
• Tarkowski M., 2008, Centra i peryferie rozwoju spoleczno-gospodarczego Polski w okresie transformacji ustrojowej, Wyd. Bernardinum, Gdynia-Pelplin.
• Thünen J.H., 1826, Der isolierte Staat in Beziehung auf Landwirtschaft und Nationalökonomie, Hamburg.