"Dobre miasto". W poszukiwaniu właściwej społeczno-przestrzennej formy miasta

• Autorzy: Anna Karwińska

Warianty tytułu

"A Good City ". In Search of the Appropriate Socio-Spatial Form of the City

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Można powiedzieć, że społeczna historia miast jest ciągłym poszukiwaniem najlepszej formy przestrzeni miejskiej i najlepszej formy społeczności miasta. Ten proces toczył się i toczy w sferze ideologii - co przynosi kolejne wizje miast idealnych (doskonałych), a także w sferze praktyki - prowadzonej często metodą prób i błędów. Pytanie o dobre miasto jest szczególnie istotne dziś, kiedy w skali świata ponad 50% ludności stanowią mieszkańcy miast, a w Europie odsetek ten sięga 75%. Poszukując właściwej (adekwatnej) formy społecznej i przestrzennej dla miasta formułujemy dwa rodzaje oczekiwań: jedne w stosunku do cech zbiorowości i sposobu zorganizowania życia społecznego, drugie w stosunku do sposobu zorganizowania i wyposażenia przestrzeni miejskiej. A zatem dobrze funkcjonujące miasto jako środowisko człowieka powinno realizować co najmniej podstawowe funkcje: zaspokajania potrzeb i tworzenia wspólnoty. Realizacja tych oczekiwań jest zależna od wielu czynników, mających zarówno endogenny, jak i egzogenny charakter, kluczowe są tu jednak odpowiedzi na pytania, co właściwie czyni miasto dobrym (odpowiednim) miejscem do życia i jakie są możliwości osiągania tego stanu. Jest to problem kryteriów oceny, problem zdefiniowania zagrożeń, wreszcie kwestia znalezienia odpowiednich narzędzi i środków pozwalających na kształtowanie zarówno przestrzennej, jak i społecznej formy miasta. Artykuł rozważa te zagadnienia odwołując się do dawnych koncepcji miast idealnych, a także do współczesnych poszukiwań zawartych w takich dokumentach, jak Nowa karta ateńska (New Athens Charter) z 2003 r., Światowa karta praw do miasta (The World Charter on the rights to the city) czy Karta lipska na temat zrównoważonych miast europejskich z 2007 r. (abstrakt oryginalny)

EN

One might say that the social history of cities is a continuous search for the best form of urban space and the urban community. This process was and is proceeding in the sphere of ideology, which brings further visions of ideal (supreme) cities, as well as in the sphere of practice, often by trial-and-error. A question about the good city is important particularly today, when more than 50% of the world population lives in the cities, and in Europe this percentage reaches 75%. Looking for the proper (adequate) social and spatial forms for the city we formulate two types of expectations: one in relation to population characteristics and the way of arranging social life, the second in relation to organizing and equipping urban space. Therefore, well-functioning city, as the human environment should realize at least the basic functions: to meet needs and create community. The implementation of these expectations depends on many factors, both endogenous and exogenous nature, crucial are still answers for the questions what exactly makes a city good place to live and how to achieve this state. This is a problem of evaluation criteria, the problem of defining the risks, and finally a matter of finding the right tools and means for shaping both, the spatial and social forms of the city. Article considers these issues by referring to the old concepts of ideal cities, as well as to contemporary research present in documents such as the New Athens Charter from 2003, the World Charter on the Rights to the City or The Leipzig Charter on Sustainable European Cities from 2007. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Planowanie przestrzenne miasta; Socjologia miasta; Rozwój zrównoważony; Tożsamość miasta

EN

Town spatial planning; City sociology; Sustainable development; Identity of the city

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 4
• Strony: 57--74

Twórcy

autor

Anna Karwińska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Castells M., 2002, Cities and social theory, ed. I. Sussex, Blackwell Publishing Malden.
• Deptuła C., 1996, Metropolis (1), "Znak" nr 489.
• Górski R., 2002, Jak powstrzymać proces nieracjonalnego rozpełzania się miast, [w:] Raport: Miasto za miastem, red. K. Kamieniecki, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa.
• Gruen V., 1965, The heart of our cities, Thames and Hudson, London.
• Hall P., 1998, Cities in civilization, Weidenfield and Nicolson, London.
• Humanizing the city. United Nations Conference on Human Settlements, 1996, ,,Habitat" vol. 2, City Summit Istanbul, 3-14 June.
• http://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf - korzystano 24 czerwca 2008.
• http://portal.unesco.org/shs/en/files/6037/10922123931note_dg_humaniser.pdf/note_dg_humaniser.pdf - korzystano 29 czerwca 2009.
• http://www.unhabitat.org/downloads/docs/2115_1346_way_forward_29.May.doc - korzystano 24 marca 2009.
• Karta lipska na temat równoważonych miast europejskich. Projekt końcowy (stan z 2 maja 2007), 2007, www. sarp.org.pl/pliki/karta_lipska.pdf - korzystano 24 czerwca 2008.
• Karwińska A., 1998, Wartości i potrzeby społeczne a przemiany środowiska miejskiego, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Kraków.
• Karwińska A., 2008a, Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Karwińska A., 2008b, Społeczno-przestrzenna fragmentaryzacja współczesnego miasta - zagrożenie czy szansa?, artykuł złożony w Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków.
• Kotarbiński A., 1985, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, Warszawa.
• Lefebvre H., 1996, Right to the city, [w:] Writings on cities, E. Kofman, E. Lebas, (eds and translators), Blackwell Publishing, Oxford.
• Lynch K., 1981, A theory of good city form, The MIT Press, Cambridge, Mass.
• Przepis na idealne miasto, 2008, rozmowa T. Malkowskiego z K. Popiołek, "Gazeta Wyborcza" z 16 maja, dodatek lokalny: Roztomajty, Katowice.
• Nowa karta ateńska, 2003, http://www.zabytki-tonz.pl/pliki/karta%20atenska%202003_pl.pdf - korzystano 1 kwietnia 2008.
• Schöler K., 2008, Czy istnieje optymalna wielkość miasta?, [w:] Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, red. J. Słodczyk, M. Śmigielska, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Smith D., 1994, The case of West Midlands: Tradiction and innovation in Birmingham, [w:] Transformation of old industrial regions as a sociological problem, ed. K. Wódz, Wyd. Śląsk, Katowice.
• Sutcliffe M., 1996, The fragmented city: Durban, South Africa, ,,International Social Science Journal" nr 147.
• Syrkusowa H., 1984, Społeczne cele urbanizacji, PWN, Warszawa.
• The World Charter on the right to the city, 2004, http://v1.dpi.org/files/uploads/publications/WorldCharterontheRighttotheCity- October04.doc - korzystano 20 marca 2007.
• Warzywoda-Kruszyńska W., 2001, Dorastać w biedzie - obrazy z życia różnych pokoleń łodzian, [w:] (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, red. W. Warzywoda-Kruszyńska, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Ziobrowski Z., 1996, Zmiany jakości przestrzeni dużych miast w Polsce - mierniki i metody oceny, IGPiK, Kraków.