O chrześcijaństwie i cywilizacjach - przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych

• Autorzy: Romuald Piekarski

Warianty tytułu

On Christianity and Civilizations - a Reminder of the Thoughts of Selected Twentieth-Century Authors

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł zawiera przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych, prognozujących przyszłość chrześcijaństwa. Autor mierzy się z pytaniem, czy ateistyczny humanitaryzm, liberalizm i naukowy racjonalizm potrafią odpowiadać na głębokie, ludzkie wyzwania egzystencjalne. Dopiero bowiem poszerzenie myśli egzystencjalnej prowadzi do otwarcia człowieka na doświadczenie sacrum. Mierząc się z tą niełatwą kwestią, przywołuje Piekarski myśl Alaina Besançona, według którego zbrodnicze ideologie i reżymy totalitarne XX wieku przedstawiają się właśnie jako zastępcze formy zbawienia. Z kolei Charles Taylor czy Erie Voegelin podkreślali, że postawa szczególnego racjonalizmu, cechująca ludzi świecenia, stanowi przeszkodę w podążaniu za boskimi podstawami bycia. Stwierdziwszy to, Piekarski zastanawia się nad możliwą przyszłością chrześcijaństwa i dialogu międzywyznaniowego czy międzyreligijnego. Zwłaszcza analizy tego ostatniego zagadnienia wymagają uwzględnienia w procesie badawczym największych społecznych struktur, tj. cywilizacji. Raz jeszcze powraca zatem Piekarski do myśl Arnolda Toynbeego, który opowiadał się za pewną wersją pluralizmu religijnego. Myśliciel ten sądził, że różne Kościoły i wyznania mogą się uzupełniać, jednakże za cenę wyrzeczenia się roszczeń do ekskluzywnego posiadania depozytu prawdy o człowieku, Bogu i świecie. (abstrakt oryginalny)

EN

The article contains a reminder of the thoughts of selected twentieth-century authors forecasting the future of Christianity. Its author confronts the question of whether atheistic humanitarianism, liberalism and scientific rationalism can respond to deep human existential challenges. For it is only the extension of existential thought that leads to the opening of a man to the experience of the sacred. Facing this difficult issue, Piekarski recalls the thought of Alain Besançon, according to which criminal ideologies and totalitarian regimes of the 20th century are presented as substitute forms of salvation. In turn, Charles Taylor or Erie Voegelin emphasized that the attitude of special rationality, characteristic for people of the Enlightenment, is an obstacle in following the divine foundations of being. Having found this, Piekarski reflects on the possible future of Christianity, and interfaith and interreligious dialogue. In particular, the analysis of the latter issue requires taking into account in the research process the largest social structures, i.e. civilizations. Once again, Piekarski returns to the thought of Arnold Toynbee, who advocated a certain version of religious pluralism. This thinker believed that different churches and denominations could complement each other, for the price of renouncing claims for an exclusive deposit of the truth about man, God and world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religie chrześcijańskie; Cywilizacja

EN

Christian religions; Civilization

• Czasopismo: Pieniądze i Więź
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 2(83)
• Strony: 7--19

Twórcy

autor

Romuald Piekarski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Besançon A., Przekleństwo wieku. O komunizmie, narodowym socjalizmie i jedności Zagłady, dum. J. Guze, Czytelnik, Warszawa 2000.
• Besançon A., Współczesne problemy religijne, tłum. W Dłuski, Wydawnictwo: Teologia Polityczna, Warszawa 2017.
• Bierdajew M., Problem komunizmu, Wyd. Zbliżenia, tłum. M. Reutt, Warszawa 1981 [przedruk z Wyd. "Rój", Warszawa 1937].
• Braudel F., Historia i trwanie, tłum. B. Geremek, Czytelnik, Warszawa 1971.
• Burleight M., Ziemska władza. Polityka jako religia. Od Rewolucji Francuskiej do I wojny światowej, tłum. J. Korpanty, Świat Książki, Warszawa 2011.
• Chateaubriand F.-R., Geniusz chrześcijaństwa, tłum. A. Loba, De Agostini, Altaya, Poznań 2003.
• Cupitt D., Po Bogu. Od tradycyjnej wiary po nową wizję religii. O przyszłości religii, tłum. P. Sitarski, Warszawa 1998.
• Dawson Ch., Tworzenie się Europy, tłum. J.W Zielińska, PAX, Warszawa 2000.
• Eliade M., Mahomet i rozwój islamu, [w:] Eliade M., Historia wierzeń religijnych, t. 3, tłum. A. Kuryś, PAX, Warszawa 1995.
• Girard R., Widziałem szatana spadającego Z nieba jak błyskawica, tłum. E. Burska, PAX, Warszawa 2002.
• Heschel A.J., Bóg sgukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, tłum. A. Gorzkowski, Wyd. E sprit, Karków 2015.
• Hick J., Piąty wymiar. Odkrywanie duchowego królestwa, Wyd. Zysk i S-ka, tłum. J. Grzegorczyk, Poznań 2005.
• Kamykowski Ł., Kościół a "cywilizacja Żydowska", [w:] Kościół a cywilizacje. Rozprawy i studia, t. 921, red. J. Radkiewicz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
• Knight Ch.J., Charlesa Taylora "A Secular Age": Impuls apofatyczpy, [w:] Charlesa Taylora wizja nowoczesności. Rekonstrukcje i interpretacje, red. Ch. Grabowski, J. Hudzik, J. Kłos, Wyd. Łośgraf, Warszawa 2012.
• Król R., Kościół a cywilizacja prawosławna, [w:] Kościół a cywilizacje. Rozprawy i studia, t. 921, red. J. Radkiewicz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
• Kuehnelt-Ledihn E., Przeciwko duchowi czasu, tłum. T. Gabiś, Wektory, Kąty Wrocławskie 2008.
• Lewis C.S., Bóg na ławie oskarżonych, tłum. M. Mroszczak, PAX, Warszawa 1993.
• Lewis C.S., Chrześcijaństwo po prostu [1942], tłum. P. Szymczak, Media Rodzina, Poznań 2002.
• Lincoln A., Spirituality in a Secular Age: From Charles Taylor to Study of the Bibie and Spirituality, https://www.academia.edu/3618669/Spirituality_in_a_Secular_Age_From_ Charles_Taylor_to_Smdy_of_the_Bible_ and_Spirituality.
• Lisicki P., Dżihad i samozagłada Zachodu, Fabryka Słów, Lublin 2015.
• Taylor Ch., Wiara po śmierci Boga (rozmowę prowadził R. Kearney), tłum. T. Sikora, "Znak" 2016, nr 734-735.
• Merton T., Modlitwa kontemplacyjna, tłum. E. Szwarcenberg-Czerny, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2005.
• Mikołaj z Kuzy, O oświeconej niewiedzy, tłum. I. Kania, Aletheia, Warszawa 2014.
• Piekarski R., Nowe formy wiary i duchowości w kontekście publicznej obecności religii w życiu publicznym, postrzegane z perspektywy wybranych teoretyków cywilizacji, "Pieniądze i Więź" 2017,nr3 (76).
• Possenti V., Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, tłum. T. Żeleźnik, PAX, Warszawa 2005.
• Rogacz D., W stronę radykalnego pluralizmu religijnego, Libron, Kraków 2016.
• Skoczyński J., Casus Feliksa Konecznego, http://studioopinii.pl/archiwa/188879.
• Skudrzyk P., Fosy cywilizacji według Arnolda J. Toynbeego Wyd. Towarzystwo Zachęty Kultury, Katowice 1992.
• Szyszko-Bohusz A., Hinduizm, buddyzm, islam, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
• Taylor Ch., Katolicka nowoczesność, [w:] Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria społeczne, Znak, Kraków 2010.
• Taylor Ch., A Secular Age, Harvard University, Cambridge 2007.
• Toynbee A.J., A study of history. Reconsidearations, A Galaxy Book, Oxford University Press, New York 1964.
• Toynbee A.J., Studium historii. Skrót dokonany przęz D.C. Somervella, tłum. J. Marzęcki, PiW, Warszawa 2000.
• Voegelin E., Nowa nauka polityki, tłum. P. Śpiewak, Aletheia, Warszawa 1992.
• Wildiers N.M., Obraz świata a teologia. Od średniowiecza do dziś, tłum. J. Doktór, PAX, Warszawa 1985.
• Zabala S., Wprowadzenie. Religia poza teizmem i ateizmem, [w:] R. Rorty, G. Vattimo, Przeszłość religii, red. S. Zabala, tłum. S. Królak, Wyd. UJ, Kraków 2010.