Unia Europejska wobec problemu terroryzmu w Afryce Subsaharyjskiej

• Autorzy: Kamil Zajączkowski

Warianty tytułu

The EU's Approach to the Problem of Terrorism in Sub-Saharan Africa

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule poddano analizie problematykę terroryzmu w Afryce Subsaharyjskiej i działania podjęte przez Unię Europejską w celu jego zwalczania. Opisano przesłanki i uwarunkowania terroryzmu w tym regionie, wskazując ich polityczne, społeczno-ekonomiczne oraz kulturowe źródła. Przedstawiono instytucjonalne i prawne podstawy współpracy UE z państwami Afryki Subsaharyjskiej dotyczącej zapobiegania aktom terroru na kontynencie afrykańskim. Omówiono również charakter i formę pomocy finansowej, jakiej UE udziela im w walce z ugrupowaniami terrorystycznymi, w szczególności Instrument na rzecz Pokoju w Afryce oraz Instrument na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju. Przedstawiono trzy najważniejsze ugrupowania terrorystyczne operujące w Afryce Subsaharyjskiej: Boko Haram, Al-Shabaab i Al-Ka'idę w Islamskim Maghrebie. Na tle wyzwań i zagrożeń związanych z ich działalnością w Afryce Subsaharyjskiej scharakteryzowano główne założenia polityki UE. W tym kontekście omówiono podejmowane przez nią działania z jednej strony mające na celu ograniczenie zdolności bojowych ugrupowań terrorystycznych w regionie, z drugiej - zapewniające trwały i stabilny rozwój na kontynencie afrykańskim i tym samym ograniczające różne negatywne zjawiska. Teoretycznym narzędziem zastosowanym w tym studium przypadku w stosunku do UE są koncepcje "roli aktora" (actorness), "obecności" (presence) oraz "mocarstwa niewojskowego" (civilian power). Podkreśla się w nich dysponowanie przez UE możliwościami aktywnego i celowego podejmowania działań wobec pozostałych aktorów na arenie międzynarodowej i realnym wpływem na sprawy międzynarodowe dzięki stosowaniu środków głównie ekonomicznych, finansowych i politycznych. Artykuł jest próbą odpowiedzi na następujące pytania: Jaka jest rola i znaczenie UE w przeciwstawianiu się terroryzmowi w Afryce Subsaharyjskiej? W jakim stopniu podejmowane przez UE działania wpływają na ograniczenie tego zjawiska? Jakie są główne słabości i wyzwania w europejskiej (unijnej) polityce antyterrorystycznej wobec Afryki Subsaharyjskiej? Czy przyjęte przez UE dokumenty przekładają się na skuteczność podejmowanych przez nią działań i inicjatyw? Jaki jest charakter i stopień instytucjonalizacji współpracy między obu regionami w zakresie zapobiegania aktom terroru w Afryce Subsaharyjskiej?(abstrakt oryginalny)

EN

The article analyses the issue of terrorism in Sub-Saharan Africa and the actions undertaken in this respect by the European Union. It describes the reasons for and determinants of terrorism in this region, pointing out their political, socio-economic and cultural sources. It discusses the institutional and legal bases of the EU's cooperation with the countries of Sub-Saharan Africa in preventing acts of terror in Africa. Furthermore, it discusses the nature and form of financial assistance the EU provides to African countries in their struggle against terrorist groups, focusing on the two major instruments of the EU's external action in this regard: the Peace Facility for Africa and the Instrument contributing to Stability and Peace. The article focuses on presenting the three major terrorist groups that operate in Sub-Saharan Africa: Boko Haram, Al-Shabaab and Al-Qaeda in the Islamic Maghreb. Against the backdrop of challenges and threats arising in relation to the activity of terrorist groups in Sub-Saharan Africa, the author has characterised the EU's key objectives in this respect. In this context, he further discusses the actions undertaken by the EU with the aim to, on the one hand, reduce the combat capabilities of the terrorist groups in Sub-Saharan Africa and, on the other hand, ensure lasting and stable development on the African continent and, consequently, eliminate various negative phenomena. The theoretical tools applied in this case study with regard to the EU are the concepts of 'actorness', 'presence' and 'civilian power'. It is stressed in this context that the EU is capable of 'actively and purposefully undertaking actions towards the other actors in the international arena' and having 'real influence on international affairs' by using mainly economic, financial and political measures. The article is an attempt to answer the following questions: what is the role of the EU in addressing the problem of terrorism in Sub-Saharan Africa; to what extent do the actions taken by the EU contribute to eliminating this phenomenon in Sub-Saharan Africa; what are the main weaknesses of and challenges to the European (EU) antiterrorist policy towards Sub-Saharan Africa; do the documents adopted by the EU translate into effectiveness of the EU's actions and initiatives; what is the nature and degree of institutionalisation of the cooperation between the two regions in terms of preventing acts of terror in Sub-Saharan Africa.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Terroryzm; Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB); Pomoc rozwojowa

EN

Terrorism; Common Foreign and Security Policy (CFSP); Development aid

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2015
• Tom: 51
• Numer: nr 4
• Strony: 293--317

Twórcy

autor

Kamil Zajączkowski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• J. Czerep (red.), Dwa lata Arabskiej Wiosny - próba bilansu, Raport Fundacji Amicus Europae, Warszawa 2013, s. 25.
• Global Terrorism Database, http://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx?search=sub+saharan+africa&sa.x=0&sa.y=0&sa=Searc (data dostępu: 15.12.2015).
• K. Zajączkowski, Afryki Subsaharyjskiej łatwo się nie zdobędzie, Obserwatorfinansowy.pl, 2.04.2014, http://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/afryki-subsaharyjskiej-latwo-sie-nie-zdobedzie/ (data dostępu: 16.12.2015).
• European Commission, Horn of Africa, "ECHO Factsheets", styczeń 2016, http://ec.europa.eu/echo/ files/aid/countries/factsheets/hoa_en.pdf (data dostępu: 2.12.2015).
• European Commission, Sahel: Food & Nutrition Crisis, "ECHO Factsheets", styczeń 2016, http://ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/sahel_en.pdf (data dostępu: 2.12.2015).
• C. Raleigh, C. Dowd, Governance and conflict in the Sahel's "ungoverned space", "Stability: International Journal of Security & Development" 2013, t. 2, nr 2, s. 1-17;
• M. Madej, Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2007, s. 135-156.
• Fragile States Index, "Foreign Policy", http://foreignpolicy. com/fragile-states-2014/ (data dostępu: 7.12.2015).
• R. Potocki, M. Kocoń, Państwo dysfunkcyjne w środowisku międzynarodowym, w: K. Trzciński (red.), Państwo w świecie współczesnym, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2006, s. 326.
• "BBC World News", 23.10.1998.
• R. Vorbrich, Edukacja islamska w krajach Afryki Subsaharyjskiej wobec globalizacji, w: A. Żukowski (red.), Islam we współczesnej Afryce, "Forum Politologiczne" 2006, t. 4, s. 83.
• K. Izak, M. Kluczyński, Handel narkotykami jako źródło finansowania terroryzmu, "Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego" 2014, nr 10, s. 49, 55
• R. Callimachi, Paying ransoms, Europe bankrolls Qaeda terror, "New York Times", 29.07.2014, http://www.nytimes.com/2014/07/30/world/africa/ransoming-citizens-europe-becomes-al-qaedas-patron.html (data dostępu: 10.12.2015)
• Nigeria's Boko Haram "got $3m ransom" to free hostages, "BBC World News", 26.04.2013, http://www.bbc.com/news/world-africa-22320077 (data dostępu: 10.12.2015)
• R. Cummings, What does the tactic of foreign kidnappings tell us about Boko Haram?, "Think Africa Press", 8.04.2014, http://thinkafricapress.com/nigeria/what-do-foreign-kidnappings-tell-us-about-boko-haram-islamist-militants-cameroon (data dostępu: 10.12.2015).
• P. Singer, Czy płacić okup?, "Project Syndicate", 11.12.2014, http://www.project-syndicate.pl/artykul/czy-pacic-okup,1301.html (data dostępu: 10.12.2015).
• M. Kluczyński, Czy organizacje terrorystyczne muszą prać pieniądze, chcąc finansować swoją działalność?, w: K. Liedel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz (red.), Bezpieczeństwo w XXI wieku. Asymetryczny świat, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011, s. 79-94
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie Strategii UE dla Rogu Afryki (2012/2026(INI)), Dz.U. UE C440/6, 30.12.2015.
• Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 12 października 2005 r. - Strategia Unii na rzecz Afryki: Europejsko-afrykański pakt na rzecz przyspieszenia rozwoju Afryki, COM(2005) 489 końcowy. Umowa zmieniająca Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., Dz.U. UE L209, 11.08.2005.
• P. Frankowski, I. Słomczyńska, Unia Europejska - Afryka Subsaharyjska. Uwarunkowania, mechanizmy, efektywność współpracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011, s. 100.
• Fourth EU-Africa Summit, 2-3 April 2014, Brussels: Declaration, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/en/ec/142096.pdf (data dostępu: 10.12.2015).
• Fourth EU-Africa Summit, 2-3 April 2014, Brussels: Roadmap 2014-2017, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/en/ec/142094.pdf (data dostępu: 10.12.2015).
• EU Urged to help Africa, Pakistan fight terrorism, Reuters, 23.05.2008.
• Róg Afryki - Konkluzje Rady, Bruksela, 14.11.2011, 16858/11.
• European External Action Service, Strategy for Security and Development in the Sahel, http://www.eeas.europa.eu/africa/docs/sahel_strategy_en.pdf (data dostępu: 15.11.2015);
• Konkluzje Rady w sprawie strategii Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu, Bruksela, 21.03.2011, 8030/11
• Konkluzje Rady w sprawie realizacji strategii UE na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu, Bruksela, 17.03.2014, 7226/14.
• K. Zajączkowski, European Union's Development assistance - framework, priorities and directions, w: D. Milczarek, A. Adamczyk, K. Zajączkowski (red.), Introduction to European Studies: A New Approach to Uniting Europe, Publishing Programme of Centre for Europe University of Warsaw, Warsaw 2013, s. 627-664.
• K. Kołodziejczyk, Stosunki Unii Europejskiej z grupą państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Rola i znaczenie umów o partnerstwie gospodarczym w zakresie handlu i pomocy rozwojowej, Wydawnictwo Rambler, Warszawa 2013.
• W. Lizak, Afrykańskie instytucje bezpieczeństwa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 15 listopada 2006 r
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady [UE] nr 230/2014 z 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju) stosuje się od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2020 r.
• European Commission, Instrument contributing to Stability and Peace, preventing conflict around the world, http://ec.europa.eu/dgs/fpi/what-we-do/instrument_contributing_to_stability_and_peace_en.htm (data dostępu: 18.02.2015).
• European External Action Service, The EU engagement in the Central African Republic, 15.12.2014, http://eeas.europa.eu/statements-eeas/2014/141216_01_en.htm (data dostępu: 18.11.2015).
• Council of the European Union, Three-year Action Programme for the African Peace Facility, 2014-2016, Brussels, 28.03.2014, 8269/14, http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&t=PDF&gc=true&sc=false&f=ST%208269%202014%20INIT (data dostępu: 18.11.2015).
• European Commission, African Peace Facility: Annual Report 2013, Brussels 2013, s. 7.
• Council of the European Union, Three-year Action Programme for the African Peace Facility, 2014-2016, Brussels, 28.03.2014, 8269/14, http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&t=PDF&gc=true&sc=false&f=ST%208269%202014%20INIT (data dostępu: 18.11.2015).
• Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczn-Społecznego i Komitetu Regionów, Roczne sprawozdanie za rok 2013 dotyczące Instrumentu na rzecz Stabilności, Bruksela, 2.12.2014, COM(2014) 717 końcowe, s. 4-5, 10-11, 12-13;
• B. Przybylska-Maszner, Instrument na rzecz Stabilności w latach 2007-2013 w Afryce Zachodniej - uwarunkowania, mechanizm wdrażania i efektywności projektów dotyczących zwalczania przestępczości zorganizowanej, "Rocznik Integracji Europejskiej" 2013, nr 7, s. 103.
• R. Loimeier, Boko Haram: The development of a militant religious movement in Nigeria, "Africa Spectrum" 2012, t. 47, nr 2-3, s. 137-155
• J. Barna, Insecurity in context: The rise of Boko Haram in Nigeria, DG EXPO/B/PolDep/Note/2014_113, 24.07.2014, s. 8, http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/note/ join/2014/536393/EXPOAFET_NT(2014)536393_EN.pdf (data dostępu: 15.12.2015)
• How African canbeat terrorism, "New African" 2014, nr 540, s. 8.
• O. Bello, Quick Fix or Quicksand? Implementing the EU Sahel Strategy, "FRIDE Working Paper" 2012, nr 114, s. 13.
• Boko Haram a Growing Threat to US Homeland, Washington, 13.09.2013, http://homeland.house.gov/sites/homeland.house.gov/files/documents/09-13-13-Boko-Haram-Report.pdf (data dostępu: 08.12.2015).
• I. Plis, Boko Haram's ISIS pledge brings jihadi power struggle to Africa, "The Daily Caller", 3.09.2015, http://dailycaller.com/2015/03/09/boko-harams-isis-pledge-brings-jihadi-power-struggle-to-africa/ (data dostępu: 14.12.2015).
• J. Zenn, Leadership analysis of Boko Haram and Anasaru in Nigeria, "CTC Sentinel" 2014, t. 7/2
• R. Piętek, Radykalizm islamski w Afryce Subsaharyjskiej, "Biuletyn PISM", 29.10.2002, s. 679.
• R. Czulda, Nigeria: Konfliktu etniczno-religijnego ciąg dalszy?, "Stosunki Międzynarodowe", 9.01.2011, http://stosunki.pl/?q=content/nigeria-konfliktu-etniczno-religijnego-ci%C4%85g-dalszy (data dostępu: 15.12.2015).
• K. Rękawek, Przyszłoroczne wybory w Afryce Zachodniej -ryzyko destabilizacji, "Biuletyn PISM", 17.06.2014
• D. Agbiboa, The ongoing campaign of terror in Nigeria: Boko Haram versus the state, "Stability: International Journal of Security and Development" 2013, t. 2, nr 3, s. 1-18.
• Z. Usman, Nigeria: The economic transition reveals deep structural distortions (analysis), Norwegian Council for Africa, maj 2014.
• Nigeria: Abducted women and girls forced to join Boko Haram attacks, Amnesty International, 14.04.2015, https://www.amnesty.org/en/articles/news/2015/04/nigeria-abducted-women-and-girls-forced-to-join-boko-haram-attacks/ (data dostępu: 15.12.2015).
• Has Boko Haram shot itself In the foot?, "New African" 2014, nr 540, s. 14-17.
• J. Giziński, Nigeria nie daje rady Boko Haram, "Rzeczpospolita", 8.05.2014.
• Rozporządzenie wykonawcze komisji (UE) nr 583/2014 z dnia 28 maja 2014 r. zmieniające po raz 214. rozporządzenie Rady (WE) nr 881/2002 wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z siecią Al-Kaida, Dz.U. UE L160/27, 29.05.2014.
• Council conclusions on the Boko Haram threat, Foreign Affairs Council, Brussels, 9.02.2015, http:// www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/02/150209-council-conclusions-boko-haram-threat/ (data dostępu: 20.11.2015)
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie Nigerii- niedawne zamachy Boko Haram (2014/2729(RSP)), P8_TA-PROV(2014)0008, 17.07.2014.
• O. Bello, Nigeria's Boko Haram Threat: How the EU should act, "FRIDE Policy Briefs" 2012, nr 123,
• K. Rękawek, Unia Europejska a zagrożenie terroryzmem w Nigerii, "Biuletyn PISM", 12.04.2012.
• European External Action Service, The European Union and the Sahel - fact sheet, 20.04.2015, http:// www.eeas.europa.eu/factsheets/news/sahel-european-union-factsheet_en.htm (data dostępu: 27.12.2015).
• Rada Unii Europejskiej, Konkluzje Rady w sprawie Zatoki Gwinejskiej, Bruksela, 17.03.2014, 7224/14.
• J. Bury, Operacja terrorystyczna w Somalii, "Biuletyn PISM", 12.01.2007.
• B. Popławski, Afrykanistan [Komentarz do zamachów terrorystycznych w Afryce], "Kultura Liberalna", 24.09.2013, http://kulturaliberalna.pl/2013/09/24/poplawski-afrykanistan-komentarz-zamachow-terrorystycznych-w-afryce (data dostępu: 10.12.2015).
• K. Rękawek, Zagrożenie terroryzmem w Afryce Północnej i Subsaharyjskiej, "Biuletyn PISM", 2.11.2011.
• S.J. Hansen, Al-Shabaab in Somalia: The History and Ideology of a Militant Islamist Group, 2005-2012, Oxford University Press, Oxford 2013.
• K. Rękawek, Transformacja Somalii - wnioski dla Unii Europejskiej, "Biuletyn PISM", 16.10.2012;
• J. Khalil, M. Zeuthen, A case study of counter violent extremism (CVE) programming: Lessons from OTI's Kenya transition initiative, "Stability: International Journal of Security and Development" 2014, nr 3(1), s. 31.
• http://www.globalsecurity.org/military/world/para/al-shabaab.htm (data dostępu: 16.12.2014).
• EU, US and UK welcome joint SNA and AMISOM military operation against Al Shabaab, "Somali Current", 4.09.2014, http://www.somalicurrent.com/2014/09/04/euus-and-uk-welcome-jiont-sna-and-amisom-military-operation-agianst-al-shabaab/