Kapitał jako kategoria ekonomiczna. Kontrowersje Cambridge kontra Cambridge

• Autorzy: Grażyna Musiał

Warianty tytułu

Capital as an Economic Category. Controversies of Cambridge Versus Cambridge

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wśród rozmaitych zapatrywań teoretycznych i metodologicznych na gospodarkę oraz na naukę ekonomii występują poglądy, które można nazwać kontrowersyjnymi. Są one obecne we wszystkich etapach historii ekonomii. Ich ważność daje o sobie znać zwłaszcza w okresach radykalnych przeobrażeń w rozwoju ekonomicznym. Słuszny jest pogląd, że w tej sytuacji de facto nadużywa się pojęcia "kapitał". Na przykład w dziedzinie finansów pojęcie to odnosi się do okoliczności, gdy powierzona kwota środków instytucji finansowej jest przez tę instytucję aktywizowana, powiększona. Sprawia to, że wzbogacił się kontrahent. Zatem sąd, że kapitał są to środki pieniężne, które pracują [Czekaj, Owsiak (red.), 2014], będzie uprawomocniony. W nauce ekonomii szczególnie uwydatniły się - biorąc pod uwagę kryterium chronologiczne - spory wokół metody oraz spory wokół kapitału. Pierwszy rodzaj kontrowersji przypadł na ostatnie ćwierćwiecze XIX wieku, drugi występował w latach 60. XX wieku. Konfucjusz (28.09.551 p.n.e. - 11.04.479 p.n.e.) powiedział, że początek każdego porządku to oznaczenie rzeczy ich właściwymi nazwami. Tymczasem często określa się stosunki społeczne mające konkretną treść nazwami wyrażającymi inną treść. Przewodząc angielskiej szkole w Cambridge, Joan Violet Robinson [1952, s. 48] twierdziła, że: "Ekonomia jest naukowym badaniem bogactwa, a mimo to nie umiemy bogactwa mierzyć". Zarzuciła ona amerykańskiemu Cambridge nadmierny formalizm i uchylanie się od zagadnień społecznych w swojej teorii podziału. Jeśli się zgodzić, że przedstawione problemy zasługują na miano kontrowersyjnych, to nasuwają się pewne sugestie dotyczące samego pojmowania istoty kategorii kapitału jako kategorii społecznej, ekonomicznej i politycznej zarazem: - istotą kapitału niezależnie od tego, czy ma on postać fizyczną (na przykład maszyny) bądź pieniężną, czy jest to kapitał stały, czy zmienny, jest władza, jaką kapitał daje właścicielowi, to znaczy możność podejmowania decyzji w zawłaszczaniu nadwyżki wypracowanej przez zatrudnionych pracowników; - będzie chodziło o odrzucenie lub przedefiniowanie potocznych wyobrażeń o ekonomii jako aksjologicznie neutralnym badaniu wyborów dokonywanych w warunkach ograniczoności zasobów. (fragment tekstu)

EN

The aim of the study is to present the most faithful presentation - selected as the most significant in the history of European economic thought - theoretical and methodological controversy. Disputes surrounding of the theory of capital are present in the literature under the name Cambridge contra Cambridge. Controversies in economic theory: Cambridge (UK) versus Cambridge (Harvard University and Massachusetts Institute of Technology, USA) concerned the problem of capital and its measurement. The analytical work of the content and phases of this dispute over capital were carried out. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia; Kapitał

EN

Economics; Capital

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2019
• Tom: Dyskusje o kapitale wczoraj i dziś
• Strony: 29--44

Twórcy

autor

Grażyna Musiał

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Balibar É. (2007), Filozofia Marksa, tł. A. Staroń i in., Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Blaug M. (1994), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, tł. I. Budzyńska i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Böhm-Bawerk E. von (1921), Kapital und Kapitalzins. Positive Theorie des Kapitals, wyd. 4, Jena.
• Kalecki M. (1954), Theory of Economic Dynamics, Allen & Unwin, London.
• Lange O. (1973), Dzieła, t. I: Kapitalizm, PAN-PWE, Warszawa.
• Marcuzzo M.C. (2003), Joan Robinson and the Three Cambridge Revolutions, "Review of Political Economy", Vol. 15, No. 4.
• Marks K. (1957), Kapitał, t. 3, cz.1, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K. (1966), Wprowadzenie do krytyki ekonomii politycznej [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 13, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K. (1968), Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, t. 1, Proces wytwarzania kapitału, tł. P. Hoffman, B. Minc, E. Lipiński [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 23, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K. (1986), Zarys krytyki ekonomii politycznej, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1968), Dzieła, t. 25, część 2, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Menger C. (1892), Zur Theorie des Kapitals, "Jahrbücher für Nationalökonomie und Statistik", Vol. 17, Jena.
• Mleczko Ł.J. (2018), Współcześni przedstawiciele szkoły austriackiej wobec problemów ekonomicznych kapitalizmu [w:] G. Musiał (red.), Teorie ekonomiczne XX wieku. Twórcy. Interpretacje. Próba syntezy. Galbraith, Szkoła Austriacka, Stiglitz, Sen i inni, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice.
• Musiał G. (2018), Methodological Analysis: Between Universal and Temporal and Spatial Limitation of the Validity of the Laws of Science, "Journal of Business and Economics", Vol. 9, No. 10.
• Musiał G. (2018), Wstęp [w:] G. Musiał (red.), Teorie ekonomiczne XX wieku. Twórcy. Interpretacje. Próba syntezy. Galbraith, Szkoła Austriacka, Stiglitz, Sen i inni, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice.
• Ricardo D. (1815), An Essay on the Influence of a Low Price of Corn on the Profits of Stock, John Murray, London [w:] D. Ricardo (1951-1955), Collected Works, Vol. 4.
• Robinson J.V. (1952), The Rate of Interest, and Other Essays, Macmillan, London.
• Robinson J.V. (1953-1954), The Production Function and the Theory of Capital, "Re-view of Economic Studies", Vol. 21(2).
• Robinson J.V. (1960), Szkice o ekonomii marksowskiej, PWN, Warszawa.
• Spiethoff A. (1909), Die Lehre vom Kapital [w:] S.P. Altmann i in., Die Entwieklung der deutchen Volkswirtschaftslehre im neunzehnten Jahrhundert. Gustav Schmoller zur siebenzigsten Wiederkehrseines Geburgstages, 24. Juni 1908. Teil 1-2, Verlag von Duncker & Humbolt, Leipzig.
• Sraffa P. (1960), Production of Commodities by Means of Commodities: Prelude to a Critique of Economic Theory, University Press Cambridge, Cambridge.