Stosunki pracy w małych i średnich prywatnych przedsiębiorstwach (MŚP) w Polsce

• Autorzy: Jan Czarzasty
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowią trzon sektora przedsiębiorstw w Polsce, zarówno pod względem liczebności, jak i udziału w strukturze zatrudnienia. Problematyka stosunków pracy w tym obszarze jest jednak stosunkowo słabo zbadana. W artykule podjęta jest próba scharakteryzowania tych szczególnego rodzaju stosunków społecznych przez odwołanie się do wyników badania sondażowego "Przedsiębiorcy 2011", analizowanych w kontekście wiedzy zastanej, pochodzącej z literatury przedmiotu oraz opracowań statystycznych. Autor ustalił, że stosunki pracy w polskich MŚP pozostają dalece pluralistyczne, przedsiębiorcy wykazują silny indywidualizm - co przekłada się na niski potencjał samoorganizacji środowiska - i inklinacje paternalistyczne, a dominującym stylem kierowania jest autokracja. Środowisko wykazuje niski poziom kapitału społecznego, czego konsekwencją jest ograniczona zdolność i wola do tworzenia sieci współpracy przedsiębiorstw. Wysoki, choć nie skrajnie, jest poziom niechęci przedsiębiorców do zorganizowanej reprezentacji pracowniczej, szczególnie związków zawodowych. Obecność zorganizowanej reprezentacji pracowniczej w przedsiębiorstwach jest śladowa. Zainteresowanie instytucjami dialogu społecznego przedsiębiorców sektora MŚP i stan jego wiedzy na temat są umiarkowane. Nowym zjawiskiem wydaje się być zwrot 'etatystyczno-egalitarny', jaki wyłania się z analizy danych ze źródeł pierwotnych (badania "Przedsiębiorcy 2011"), co oznacza, że przedsiębiorcy sektora MŚP oczekują silniejszego niż ma to miejsce obecnie zaangażowania państwa w procesy gospodarcze, okazują rezerwę kapitałowi zagranicznemu oraz popierają niektóre rozwiązania charakterystyczne dla państwa opiekuńczego. (abstrakt oryginalny)

EN

Small and medium-sized enterprises (SMEs ) form the core of the enterprise sector in Poland, both in terms of their numbers and their share in the structure of employment. However, the issue of employment relations in that area has been largely neglected in the research. The article attempts to sketch a picture of those specific type of social relations based on the data from the survey research project "Entrepreneurs 2011", analyzed in the context of the existing body of knowledge, derived from the literature and statistical sources. The author states that employment relations in Polish SMEs are fundamentally pluralistic, entrepreneurs display a high level of individualism - which translates into a low capacity for self-organization - and have paternalistic inclinations, while the dominant management style is autocratic. Entrepreneurs suffer from a low level of social capital, which results in limited ability and willingness to form networks of enterprises. High, yet not extreme, is also the reluctance of entrepreneurs towards organized employee representation, especially trade unions. The presence of an organized worker representation in enterprises is marginal. Entrepreneurs are moderately interested in social dialogue institutions and their state of knowledge in the subject is limited. A new phenomenon, namely a shift of attitudes to etatism and egalitarianism seems to have emerged, as the analysis of data from primary sources (research "Entrepreneurs 2011") suggests, which means that entrepreneurs of SMEs expect stronger states' involvement in economic processes than it currently is, are skeptical towards foreign capital and support some practices typical for the welfare state.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Małe i średnie przedsiębiorstwa; Paternalizm; Style kierowania; Praca

EN

Small business; Paternalism; Management styles; Labour

• Czasopismo: Problemy Polityki Społecznej
• Rocznik: 2014
• Tom: 26
• Strony: 135--153

Twórcy

autor

Jan Czarzasty

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• 1. Aktywność ekonomiczna ludności Polski w latach 2010-2012 (2013), Warszawa, Główny Urząd Statystyczny.
• 2. Badanie firm rodzinnych (2009), raport z badań, Warszawa, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• 3. Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2012 r. (2013), Warszawa, Główny Urząd Statystyczny.
• 4. Federowicz M., Kozek W., Morawski W. (1995), Stosunki przemysłowe w Polsce: studium czterech przypadków, Warszawa, Instytut Socjologii UW.
• 5. Gardawski J. (2001), Powracająca klasa. Sektor prywatny w III Rzeczypospolitej, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• 6. Gardawski J. (red.) (2009), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 7. Gardawski J. (2009), Świadomość ekonomiczna Polaków pracujących, w: J. Gardawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 8. Gardawski J. i in. (2009), Wstęp. Omówienie wyników badań, w: J. Gardawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 9. Gardawski J. (red.) (2013), Rzemieślnicy i biznesmeni. Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 10. Greiner L. (1972), Evolution and Revolution as Organizations Grow, "Harvard Business Review", nr 50, s. 37-46.
• 11. House R.J. i in. (2004), Culture, Leadership and Organizations. The GLOBE Study of 62 Societies, Thousand Oaks-London-New Delhi, Sage.
• 12. Hryniewicz J.T. (2004), Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 13. Hryniewicz J.T. (2007), Stosunki pracy w polskich organizacjach, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 14. Król H., Ludwiczyński A. (2007), Zarządzanie kapitałem ludzkim a konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 3-4.
• 15. Leszczewska K. (2009), Kształtowanie funkcji personalnej w przedsiębiorstwach sektora MŚP, w: M.W. Staniewski, P. Szczepankowski (red.), Zarządzanie w nowej gospodarce. Klasyka i nowoczesność, Warszawa, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie.
• 16. Nawojczyk M. (1998), Wyjątek czy egzemplifikacja? Stosunki pracy w średniej firmie prywatnej, w: W. Kozek, J. Kulpińska (red.), Zbiorowe stosunki pracy w Polsce. Obraz zmian, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• 17. Nowak S. (1979), System wartości społeczeństwa polskiego, "Studia Socjologiczne", nr 4 (75).
• 18. Rainnie A. (1989), Industrial Relations in Small Firms: Small Isn't Beautiful, London, Routledge.
• 19. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2011-2012 (2013), Warszawa, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• 20. Roguska B. (2004), Właściciel, pracodawca, obywatel - rekonstrukcja wizerunku prywatnego przedsiębiorcy, w: L. Kolarska-Bobińska (red.), Świadomość ekonomiczna społeczeństwa i wizerunek biznesu, Warszawa, Instytut Spraw Publicznych.
• 21. SBA Fact Sheet - Poland (2013), European Commission.
• 22. Sitko-Lutek A. (2005), Kultura organizacyjna okresu transformacji, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa", nr 12.
• 23. Sitko-Lutek A. (2008), Kultura organizacyjna polskich przedsiębiorstw w świetle badań, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 6.
• 24. SMEs in the crisis: Employment, industrial relations and local partnership (2011), Dublin, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
• 25. "Transfer. European Review of Labour and Research" (2007), nr 1 (numer tematyczny)
• 26. Voss E. (2009), Cooperation between SMEs and trade unions in Europe on common economic and social concerns, Hamburg, ETUC - UEAPME.
• 27. Wolniak R. (2011), Czynniki kulturowe w polskich organizacjach, "Przegląd Organizacji", nr 9.
• 28. Żakowska M. (2007), Kultura organizacyjna polskiego biznesu według kryteriów zaprogramowania kulturowego Geerta Hofstede, w: J. Mucha, M. Nawojczyk, G. Woroniecka (red.), Kultura i gospodarka. Ku antropologii życia gospodarczego we współczesnej Polsce, Tychy, Śląskie Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych im. ks. Emila Szramka.