Rozłupany świat dwa modele polityczno-gospodarcze na scenie globalnej

• Autorzy: Zbigniew Madej

Warianty tytułu

A Split World. Two Political-Economic Models on the Global Stage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że w Chinach od czterdziestu lat występuje niespotykane w historii świata wysokie tempo wzrostu gospodarczego, wynoszące średnio 9 procent rocznie, zaś w świecie zachodnim jest około trzy razy mniejsze. Sam fakt wysokiej dynamiki opisano już dość dokładnie, lecz na pytanie, dlaczego tak się dzieje, nie ma satysfakcjonującej odpowiedzi. Wiadomo oczywiście, że wysokiej dynamice sprzyja niski poziom startu, ale wszystkie kraje przecież kiedyś startowały z niskiego poziomu, a nie wszystkim udało się osiągnąć rezultaty chińskie. Przyczyn należy więc szukać na innej płaszczyźnie. Wiele przemawia za tym, że tkwią one w specyfice chińskiego systemu polityczno-gospodarczego. Z tego powodu właśnie cały artykuł Autor postanowił poświęcić kwestiom systemowym w Chinach i na Zachodzie. Nie wykluczone zresztą, że systemy funkcjonowania gospodarek są dziś swoistymi znamionami czasu. Rywalizacja ideologiczno-polityczna między Wschodem a Zachodem zeszła z porządku dnia. Nawet wyścig zbrojeń, choć ciągle istnieje, także nie gra już takiej roli jak dawniej. Natomiast modele funkcjonowania gospodarek przesunęły się na czołowe miejsce. Sprawą szczególnie istotną jest, jak się wydaje, przeciwstawianie chińskiego łączenia autorytarnej władzy politycznej i gospodarki rynkowej zachodniemu modelowi rynku i demokracji. Wyzwanie zostało rzucone. Zachód nie może go ignorować. W artykule zastosowano historyczno-analityczną metodę wbudowaną w modelowe ujmowanie problemów.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper addresses the question, why in the last 40 years China has experienced a historically unprecedented economic growth - amounting on average to nine percent per year - while in the Western world the pace of growth is around three times smaller. The high dynamics of Chinese economic growth has been thoroughly described, however there is no satisfactory explanation of its causes. It is well known that high dynamics is favored by a low starting level, but every country at some point started from a low level, and few managed to achieve Chinese results. Therefore, the causes need to be sought elsewhere. Many premises point to the specifics of Chinese political-economic system. Therefore, the whole article is devoted to the comparison of the Chinese and Western systems. The ideological and political competition between the East and West is beyond the agenda. Even the arms race, though it still exists, does not play as big of a role as it used to. Conversely, the models of functioning of the economy have stepped to the forefront. An especially important issue appears to be the confrontation of the Chinese - or, more broadly speaking, Eastern - model of authoritarian political power combined with market economy with the Western model of free market and democracy. It is the Eastern model which emerges victorious from this confrontation. The challenge has been set and the West cannot afford to ignore it. The inquiries presented here employ a historical analysis method in a model based approach.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wzrost gospodarczy; Polityka gospodarcza; Modele gospodarki narodowej

EN

Economic growth; Economic policy; Models of national economies

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 3-4 (98-99)
• Strony: 205--224

Twórcy

autor

Zbigniew Madej

• Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa

Bibliografia

• Arystoteles (1964), Polityka, PWN, Warszawa.
• Bell D. A. (2015), The China Model: Political Meritocracy and the Limit of Democracy, Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
• Bojańczyk M. (2008), Rozwój rynku kapitałowego w Chinach, w: Chiny w globalnym świecie, Praca zbiorowa wydana pod kierownictwem naukowym Wojciecha Pomykało, Warszawa.
• Braudel F. (2013), Dynamika kapitalizmu, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Brus W. (1966), Model ekonomiczny, w: Encyklopedia powszechna, PWN, Warszawa.
• China on the Xi Jinping Era(2016), Springer International, Palgrave Macmillan, Cham.
• Chołaj H. (2011), Powrót olbrzyma, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Chołaj H. (2014), Chiny a świat, współczesny chiński model ekonomiczny, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Chołaj H. (2014), Kapitalizm konfucjański? Chińskie reformy ekonomiczne a globalizacja, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
• Chołaj H. (2016), Chiński wariant społecznej gospodarki rynkowej, Wydawnictwo "Kto jest Kim", Warszawa.
• Deng X. (2008), Chiny na drodze reform w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Engels F. (1950), Anty Dühring, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Fang N. (2015), China's Democracy Path, Springer, Berlin-Heidelberg.
• Halper S. (2010), The Beijing Consensus: How China's Authoritarian Model will Dominate the Twenty-First Century, Basic Book, New York.
• Hao S. (2016), How the Communist Party of China Manages the Issue of Nationality. An Evolving Topic, Springer, Berlin-Heidelberg.
• Hobbes T. (2000), Lewiatan, Fundacja Aletheia, Warszawa.
• Hu A. (2014), China's Collective Presidency, Springer, Berlin-Heidelberg.
• Jacques M. (2009), When China Rules the World: The Rise of the Middle Kingdom and the End of Western World, Allen Lane, London.
• Kołakowski L. (1987), Samozatrudnienie otwartego społeczeństwa, w: K.R. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, PWN, Warszawa.
• Kołodko G.W. (2018), Czy Chiny zbawią świat?, Prószyński i Ska, Warszawa.
• Kołodko G.W. (2009), Wielka transformacja 1989-20-29. Uwarunkowania, przebieg, przyszłość. 20 lat transformacji, Akademia Koźmińskiego, Warszawa.
• Kowalik T. (2008), Hybryda czy nowy system?, w: Chiny w globalnym świecie, Praca zbiorowa wydana pod kierownictwem naukowym Wojciecha Pomykało, Warszawa.
• Lam R.W., Wingender P. (2015), China, International Monetary Fund, Washington.
• Madej Z. (2008), Czy Chiny można naśladować?, w: Chiny w globalnym świecie, Praca zbiorowa wydana pod kierownictwem naukowym Wojciecha Pomykało, Warszawa.
• Madej Z. (2015), Postindustrialne kryzysy w ekonomii, w: Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny, PAN Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus", red. nauk. J. Kleer, Warszawa.
• Madej Z., (2016), Europejski system finansowy na tle światowym, w: Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny, PAN Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus", red. nauk. J. Kleer, Warszawa.
• McNally C.A. (2012), Sino-capitalism: China's Reemergence and the International Political Economy, "World Politics", 4.
• Pradt T. (2016), China's New Foreign Policy. Military Modernisation, Multilateralism and the China Threat, Springer International Politic, Palgarave Macmillan, Cham.
• Weil S. (2017), Lobbying and Foreign Interests in Chinese Politics, Palgrave Macmillan, New York.
• Xi Jinping (2015), Innowacyjne Chiny, Wydawnictwo "Kto jest Kim", Warszawa.