Społeczne postrzeganie rozwoju zabudowy w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie

• Autorzy: Bernadetta Zawilińska , Laura Kochel

Warianty tytułu

Social Perception of Building Development in Ojców National Park and its Buffer Zone

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono problem rozwoju osadnictwa w Ojcowskim Parku Narodowym (ONP) i jego strefie buforowej, obie zlokalizowane na przedmieściach Krakowa (Polska). Celem badań było rozpoznanie społecznej percepcji tego zjawiska, a także opinii mieszkańców na temat ograniczeń w zagospodarowaniu przestrzennym związanych z funkcjonowaniem Parku. Wywiady przeprowadzono z udziałem 204 mieszkańców oraz 40 przedstawicieli samorządów lokalnych, instytucji kultury, stowarzyszeń, administratorów obiektów turystycznych i przedsiębiorców. Społeczność lokalna postrzega ograniczenia w budowie nowych budynków oraz w powiększaniu lub modernizacji istniejących jako główny problem dla osób mieszkających w ONP lub jego strefie buforowej. Kierując się swoimi szczególnymi zainteresowaniami, mieszkańcy opowiadają się za dalszym rozwojem osiedli i infrastruktury turystycznej w parku i strefie buforowej, liberalizacją przepisów, a nawet likwidacją strefy buforowej parku. Nie rozumieją, że wartości przyrodnicze i krajobrazowe (bardzo przez nich doceniane) mogą ulec degradacji z powodu tych działań.(abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the problem of the settlements development in the Ojców National Park (ONP) and its buffer zone, both located in the suburban area of Cracow (Poland). The aim of the research was to recognize the social perception of this phenomenon, as well as the residents opinion about the limitations in spatial management related to the functioning of the Park. Interviews were made among 204 residents, and 40 representatives of local self-governments, cultural institutions, associations, administrators of tourist facilities and entrepreneurs. The local community perceives constraints in the new buildings construction and in enlargement or modernization of the existing ones as the main problem for people living in the ONP or its buffer zone. Driven by their particular interests, residents advocate the further development of the settlements and tourist infrastructure within the Park and the buffer zone, the liberalization of regulations, and even the liquidation of the Park's buffer zone. They do not understand that the natural and landscape values (highly appreciated by them) can be degraded due to these activities.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona krajobrazu; Rozwój lokalny; Architektura; Obszary chronione

EN

Landscape protection; Local development; Architecture; Protected area

• Czasopismo: Biuletyn Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 272
• Strony: 344--355

Twórcy

autor

Bernadetta Zawilińska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Laura Kochel

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Böhm A. (red.), 1996, Krajobraz miejski w warunkach demokracji i wolnego rynku. Studia i Materiały, Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Narodowa Instytucja Kultury, Krajobrazy, 13(25).
• Degórska B., 2012, Spatial growth of urbanized land within the Warsaw Metropolitan Area in the first decade of the 21 century. Geographia Polonica, 85(3): 77-96.
• Hołuj A., 2012, Problemy i dylematy planowania przestrzennego w różnych typach jednostek terytorialnych, [w:] Perspektywy rozwoju regionalnego Polski w okresie programowania po 2013 r. Cz. II. A. Harańczyk (red.). Studia KPZK PAN, 140: 385-394.
• Hołuj A., Lityński P., 2016, Proces urban sprawl w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym, [w:] Społeczno-ekonomiczne przemiany w strefie podmiejskiej miast. Studium przypadku Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, A. Noworól, A. Hołuj (red.). CeDeWu, Warszawa.
• Kornecki M., 1958, Zabytki sztuki regionu olkuskiego, [w:] Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, F. Kiryk, R. Kołodziejczyk (red.). T. 2. PWN, Warszawa-Kraków: 475-522.
• Lityński P., 2016, The correlation between urban sprawl and the local economy in Poland. Urban Challenge, 27(2): 86-96.
• Łuczyńska-Bruzda M., 1964, Ojcowski Park Narodowy ma zatwierdzony plan zagospodarowania przestrzennego. Parki Narodowe, Biuletyn Informacyjny, rok II, 1064, 304: 32-34.
• Łuczyńska-Bruzda M., 1976, Jurajski Park Krajobrazowy strefą ochronną Ojcowskiego Parku Narodowego. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 32(1): 10-19.
• Łuczyńska-Bruzda M., 1978, Wartości kulturowe Ojcowskiego Parku Narodowego. Analiza form, problemy ich zachowania, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, 12: 63-74.
• Łuczyńska-Bruzda M., 1981, Skuteczność planowania przestrzennego Ojcowskiego Parku Narodowego. Kraków.
• Łuczyńska-Bruzda M., Myczkowski Z., 1990, Rewaloryzacja krajobrazu urbanizowanego - regionalizacja form i układów przestrzennych zabudowy jako droga do rewaloryzacji krajobrazu urbanizowanego na przykładzie wsi jurajskich w województwie krakowskim. Temat C.1.5. w Resortowym Programie Badań Podstawowych - RPBP I.11, Kraków. Maszynopis, archiwum Krajowego Instytutu Polityki Przestrzennej i Mieszkalnictwa.
• Łuczyńska-Bruzda M., Partyka J., 1979, Ojcowski Park Narodowy - potrzeba poszerzenia granic. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, 13: 73-80.
• Michalik S., 1974, Antropogeniczne przemiany szaty roślinnej Ojcowskiego Parku Narodowego od początków XIX w. do 1960 r. Ochrona Przyrody, 39: 65-154.
• Myczkowski Z., 1995, Regionalizm architektoniczno-krajobrazowy Doliny Prądnika. Prądnik. Prace Muz. Szafera, 10: 135-188.
• Novák Z., 1963, Ideowe i realizacyjne założenia Jurajskiego Parku Krajobrazowego. Architektura, 8: 9-14.
• Partyka J., 1980, Projekt strefy ochronnej Ojcowskiego Parku Narodowego, Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 1(1): 44-49.
• Partyka J., 2005, Zmiany w użytkowaniu ziemi na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego w ciągu XIX i XX wieku. Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 15: 7138.
• Partyka J., Klasa A., Żółciak J., 1997, Sukcesy i porażki ochrony przyrody Ojcowskiego Parku Narodowego. Folia Geographica. Series Geographica-Physica, 28: 79-91.
• Partyka J., Ziarkowski D., 2016, Dziedzictwo uzdrowiska w Ojcowie, [w:] Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Dziedzictwo kulturowe, J. Partyka (red.). Wydawnictwo OPN, Ojców: 305-338.
• Partyka J., Żółciak J., 2005, Konflikt człowiek-przyroda na przykładzie Ojcowskiego Parku Narodowego, [w:] Między ochroną przyrody a gospodarką - bliżej ochrony. Konflikty człowiek przyroda na obszarach prawnie chronionych w Polsce, A. Hibszer, J. Partyka (red.). Sosnowiec-Ojców.
• Partyka J., Żółciak J., 2009, Ochrona dziedzictwa Ojcowskiego Parku Narodowego czy doraźne korzyści? Trudny wybór, [w:] Gospodarka i przestrzeń, B. Domański, W. Kurek (red.). Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Projekt planu ochrony dla Ojcowskiego Parku Narodowego (obszaru Natura 2000 PLH 120004 "Dolina Prądnika"), stan prac na 25 stycznia 2018 r. [www.ojcowskiparknarodowy.pl].
• Richter S., Szafer W., 1924, Projekt rezerwatu w dolinie Prądnika. Ochrona Przyrody, 4: 92-94.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 1956 r. w sprawie utworzenia Ojcowskiego Parku Narodowego [Dz.U. 1956, nr 4, poz. 22].
• Serafin P., Zawilińska B., 2017, Park narodowy w strefie podmiejskiej - ochrona przyrody a presja urbanizacyjna w Ojcowskim Parku Narodowym. Studia KPZK PAN, 174: 400-411.
• Smoleński J., Pawłowski B., Stach J., Krukowski S., Richter S., Szafer W., Piotrowski W., 1924, Ojców. Osobliwości przyrody Doliny Prądnika ze stanowiska ochrony przyrody. Ochrona Przyrody.
• Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [Dz.U. 2004, nr 92, poz. 880 z późn. zm.].
• Zachariasz A., 2008, Ojcowski Park Narodowy. Czasopismo Techniczne. Architektura, 105(1-A): 5-27.
• Ziarkowski D., 2016, Architektura rezydencjonalna, [w:] Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Dziedzictwo kulturowe, J. Partyka (red.). Wydawnictwo OPN, Ojców: 181-214.
• Zoga E., 1974, O rewaloryzacji regionalnych form kulturowych w architekturze i kształtowaniu przestrzeni na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN, Kraków, 18(1): 297-299.
• Żółciak J., 2004, Budownictwo uzdrowiskowe na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Wybrane problemy architektury, [w:] Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, J. Partyka (red.). T. 2. Kultura, Ojców: 145-162.