"Transformacja" do gospodarki centralnie planowanej w Polsce (1944-1950)

• Autorzy: Janusz Kaliński

Warianty tytułu

"Transition" to the Centrally Planned Economies in Poland (1944-1950)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel - Artykuł nawiązuje do głębokich zmian w polskiej gospodarce bezpośrednio po II wojnie światowej, kiedy narzucone przez Stalina władze komunistyczne tworzyły etapowo system gospodarki centralnie planowanej. Opis - W obszarze zainteresowań jest proces swoistej "transformacji" do ustroju ekonomicznego, którego klęska w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku otworzyła drogę do transformacji rynkowej. Podstawą analizy jest metoda deskryptywna, charakterystyczna dla badań historyczno-gospodarczych. Umożliwiła ona sformułowanie wniosków o zależności zmian systemu ekonomicznego od uwarunkowań politycznych. Wartością artykułu jest ponowne zwrócenie uwagi na konieczność kontekstowego, wieloczynnikowego podejścia do analiz ekonomicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose - The article refers to the deep changes in the Polish economy immediately after the Second World War, when the communist authorities imposed by Stalin gradually created a centrally planned economy system. Description - It describes the process of a specific "transition" to the system, whose failure in the 1980s opened the way to market transformation. The basis of the analysis is the descriptive method, characteristic for historical research. It made it possible to formulate conclusions on the dependence of economic system changes from political conditions. The value of the article is drawing attention to the need for a contextual, many-sided approach to economic analyse. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka; Przekształcenia systemowe w gospodarce; Gospodarka planowa

EN

Economy; Systemic transformations in the economy; Planned economy

• Czasopismo: Optimum : studia ekonomiczne
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 1(95)
• Strony: 32--45

Twórcy

autor

Janusz Kaliński

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Balcerowicz L., 1989, Systemy gospodarcze. Elementy analizy porównawczej, Wydawnictwo SGPiS, Warszawa.
• Bałtowski M., 2009, Gospodarka socjalistyczna w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Beksiak J., 1982, Zmiany w gospodarce, PWN, Warszawa.
• Blass B., Weralski M., 1964, Rozwój systemu finansowego i gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944-1960, Lubowicki J. (red.), PWE, Warszawa.
• Bobrowski Cz., 1945, Etapy gospodarki planowej w Nowej Polsce, "Przegląd Socjalistyczny", nr 2.
• Bolkowiak I., 1978, Polityka finansowa w stosunku do gospodarki nieuspołecznionej i ludności w okresie wstępnego uprzemysłowienia Polski, Instytut Finansów, Warszawa.
• Dekret z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, Dz. U. 1944 Nr 4 poz. 17.
• Dekret z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa, Dz. U. 1944 Nr 15 poz. 82.
• Dekret z dnia 2 marca 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, Dz. U. 1945 Nr 9 poz. 45.
• Dekret z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i b. Wolnego Miasta Gdańska, Dz. U. 1946 Nr 49 poz. 279.
• Dekret z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych, Dz. U. 1950 Nr 49 poz. 439.
• Dokumenty odrodzonej PPS z lat 1944-1947, 1965, "Materiały i Studia z Najnowszej Historii Polski", t. 2.
• Domińczak H., 1997, Organy bezpieczeństwa PRL 1944-1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW, DW Bellona, Warszawa.
• Dwilewicz Ł., 2018, Centralne zarządy i zarządy powstałe w latach 1945-1956 - zestawienie [manuskrypt w posiadaniu autora].
• Gelberg L, Majewski E., 1954, Monopol handlu zagranicznego w świetle konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, "Państwo i Prawo", nr 2.
• Gołębiowski J.W., 1986, Nacjonalizacja przemysłu, [w:] Gospodarka Polski Ludowej 19441955, Kaliński J., Landau Z. (red.), Książka i Wiedza, Warszawa.
• Gorywoda A., 1970, Z problematyki rozwoju rzemiosła na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945-1965, Instytut Śląski, Opole.
• Gruchała S., 1946, Ku polskiej doktrynie ekonomicznej, "Życie Gospodarcze", nr 14.
• Gruszecki T, 1984, Ewolucja resortowa układu zarządzania w Polsce w latach 1948-1980, "Gospodarka Planowa", nr 2.
• Hunter R.J., Ryan L.V., 1998, From autarchy to market, Polish Economics and Politics, 1945-1995, Praeger, Westport, London.
• Iwaszkiewicz W., 1965, Przemiany rzemiosła w Polsce Ludowej, IPDiRz, Warszawa.
• Jagiełło J., 1983, O polską drogę do socjalizmu. Dyskusja w PPR i PPS w latach 1944-1948, PWN, Kraków.
• Jędruszczak H., 1972, Zatrudnienie a przemiany społeczne w Polsce w latach 1944-1960, Ossolineum, Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Jędrychowski S., 1947, Plan Odbudowy Gospodarczej, "Nowe Drogi", nr 1.
• Kaliński J., 1968, Handel wewnętrzny w Polsce w latach 1944-1946, "Przegląd Historyczny", z. 1.
• Kaliński J., 1970, Bitwa o handel 1947-1948, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kaliński J., 1977, Plan Odbudowy Gospodarczej 1947-1949, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kaliński J., 1986, Polityka gospodarcza Polski w latach 1948-1956, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kaliński J., 2012, Gospodarka w PRL, IPN, Warszawa.
• Kaliński J., Liberadzki B., 1986, Transport w Polsce 1918-1978. Zarys historii, Wydawnictwo SGPiS, Warszawa.
• Kersten K., 1965, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego 22 VII - 31 XII 1944, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
• Kiełczewska-Zalewska M., Kostrowicki J., 1956, Problem aktywizacji małych miast w Polsce, "Nowe Drogi", nr 7- 8.
• Kijewski W., 1982, Działalność PZPR w zakresie socjalistycznej przebudowy wsi w latach 1949-1956, ANS, Warszawa.
• Kloc K., 1992, Historia samorządu robotniczego w PRL 1944-1989, SGH, Warszawa.
• Kostowski L.M., Szczepaniec J., 1972, Banki w Polsce Ludowej, PWN, Warszawa.
• Kowalik T., 1980, Spór o ustrój społeczno-gospodarczy Polski 1944-1948, NOW, Warszawa.
• Krasicki W., 1953, Kierunki rozwoju rolnictwa, "Gospodarka Planowa", nr 12.
• Landau Z., 1986, Przeobrażenia aparatu bankowego, [w:] Gospodarka Polski Ludowej 19441955, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, 1944, Załącznik do Dz. U. 1944 Nr 1.
• Marczewski J., 1988, Ustrój gospodarczy Polski wyzwolonej, "Zeszyty Myśli Politycznej KPN", seria B, nr 2.
• Markiewicz W., 1974, Przemiany społeczne w XXX-leciu PRL w świetle badań socjologicznych, PAN, Warszawa.
• Mieszczankowski M., 1960, Struktura agrarna Polski międzywojennej, PWN, Warszawa.
• Minc H., 1948, Bieżące zadania partii w zakresie polityki gospodarczej i społecznej na wsi. Referat wygłoszony na plenum KC PPR dnia 3 września 1948 r, "Nowe Drogi", nr 11.
• Minc H., 1948a, O właściwe metody planowania w Polsce, "Nowe Drogi", nr 8.
• Mołdawa T., 1991, Ludzie władzy 1944-1991, PWN, Warszawa.
• Niewadzi Cz., 1958, Małe przedsiębiorstwa przemysłowe w gospodarce narodowej. Przemysł drobny i rzemiosło, PWG, Warszawa.
• Ochab E., 1946, Wieś polska na nowych drogach. Referat wygłoszony na I Zjeździe PPR, Wydawnictwo Książka, Łódź.
• Paczkowski A., 1996, Pół wieku dziejów Polski 1939-1980, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Pirożyński Z., 1961, Budżet państwowy Polski Ludowej w okresie odbudowy, "Zeszyty Naukowe SGPiS", nr 29.
• Reorganizacja centralnych władz gospodarczych, 1949, "Gospodarka Planowa", nr 3.
• Rocznik statystyczny 1949, 1950, GUS, Warszawa.
• Rocznik statystyczny 1957, 1957, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny 1959, 1959, GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Przemysłu 1945-1965, 1967, GUS, Warszawa.
• Rolniczy Rocznik Statystyczny 1945-1965, 1966, GUS, Warszawa.
• Rozmaryn S., 1949, O zmianach w organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej, "Państwo i Prawo", nr 5.
• Rudnicki Sz., 1996, Ziemiaństwo polskie w XX wieku, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Słabek H., 1978, Polityka agrarna PPR, geneza, realizacja, konsekwencje, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Statystyka rolnictwa 1946-1957, 1961, GUS, Warszawa.
• Syzdek B., 1977, Początki rewolucji socjalistycznej w Polsce, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.
• Szyr E., 1946, Na drodze przemian gospodarczych, "Życie Gospodarcze", nr 14.
• Tymiński M., 2001, PZPR i przedsiębiorstwo. Nadzór partyjny nad zakładami przemysłowymi 1956-1970, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Ustawa z dnia 6 maja 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, Dz. U. 1945 Nr 17 poz. 97.
• Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, Dz. U. 1946 Nr 3 poz. 17.
• Ustawa z dnia 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej, Dz. U. 1949 Nr 7 poz. 43.
• Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz. U. 1950 Nr 14 poz. 130.
• Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu inicjatywy prywatnej w przemyśle i handlu, Dz. U. RP 1946 Nr 13 poz. 17.
• Wójcik S., 1999, Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku, RW KUL, Lublin.
• Zambrowski R., 1949, Aktualne zadania na wsi, "Nowe Drogi", nr 2.
• Zawadzki J., 1951, Od kapitalizmu do socjalizmu, PWG, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.15290/oes.2019.01.95.03