Podstawy normatywne funkcjonowania Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych - ujęcie teoretyczne

• Autorzy: Olga Barburska

Warianty tytułu

The Normative Basis of the Functioning of the European Union in International Relations - A Theoretical Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu było dokonanie analizy teoretycznej podstaw normatywnych, na bazie których Unia Europejska funkcjonuje jako unikatowy uczestnik stosunków międzynarodowych. Unikatowość ta wiąże się m.in. ze specyficznym systemem norm opierających się na przyjętym przez UE katalogu wartości. Określić je można jako tzw. wartości europejskie, obejmujące przede wszystkim takie zasady, jak: demokracja, rządy prawne, szeroko pojmowane prawa człowieka (prawa podstawowe), wolności obywatelskie, sprawiedliwość i solidarność społeczna. Stanowią one wprawdzie bazę dla całokształtu funkcjonowania Unii Europejskiej jako struktury integracyjnej, ale w odniesieniu do aktywności UE na arenie międzynarodowej ma to szczególne znaczenie. Przyjęcie tego typu podstaw normatywnych pozwala bowiem Unii odgrywać wobec otoczenia zewnętrznego rolę tzw. potęgi normatywnej (normative power), oddziałującej głównie za pomocą dyfuzji własnego systemu wartości, w tym przypadku - wartości europejskich. Analiza tego zagadnienia wymagała najpierw wskazania, jaki jest zakres pojęciowy i struktura norm międzynarodowych. Następnie przedstawiono katalog norm rządzących funkcjonowaniem UE, co pozwoliło przejść do prezentacji kluczowych koncepcji teoretycznych w tym zakresie, a zwłaszcza teorii UE jako normative power.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to perform an theoretical analysis of the normative basis of the European Union as a unique participant in international relations. This uniqueness has to do with such factors as the special system of norms based on the set of values adopted by the EU. These can be described as 'European values', including mainly such principles as democracy, rule of law, broadly defined human rights (fundamental rights), civil liberties, social solidarity and justice. While they constitute the basis for the overall functioning of the EU as an integration structure, they are particularly important for the Union's activity in the international arena because the adoption of this kind of normative basis makes it possible for the EU to play the role of a normative power in the international environment, exerting influence mostly by diffusing its own system of values, in this case the European values. In order to analyse this issue, one first need to identify the scope of the term and the structure of international norms. This will be followed by the presentation of the set of norms that regulate the functioning of the EU, which will finally lead to the presentation of the relevant key theoretical concepts, in particular all theories describing the EU as a normative power.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stosunki międzynarodowe; Polityka zagraniczna; Konstruktywizm; Geopolityka; Wolności obywatelskie

EN

International relations; Foreign policy; Constructivism; Geopolitics; Civil liberties

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2016
• Tom: 52
• Numer: nr 4
• Strony: 67--89

Twórcy

autor

Olga Barburska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• O. Barburska, Polityka zagraniczna Unii Europejskiej: aspekty teoretyczne i metodologiczne, "Studia Europejskie" 2016, nr 3, s. 9-41
• K. Zajączkowski, O brakach i niedostatkach w polityce zagranicznej UE, "Studia Europejskie" 2014, nr 3, s. 9-30
• R. Zięba, Polityka zagraniczna Unii Europejskiej, w: T. Łoś-Nowak (red.), Polityka zagraniczna. Aktorzy - potencjały - strategie, Wydawnictwo Poltext,Warszawa 2011, s. 215-235.
• D. Milczarek, Unia Europejska we współczesnym świecie, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005, s. 10.
• R. Kuźniar, Międzynarodowa tożsamość Europy (UE), w: E. Haliżak, S. Parzymies (red.), Unia Europejska: nowy typ wspólnoty międzynarodowej, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2002, s. 44.
• I. Manners, Normative Power Europe: The International Role of the EU, ECSA Biennial Conference, Madison, Wisconsin, 21.05.2001, s. 10.
• A. Skolimowska, Potęga norm w stosunkach międzynarodowych, w: A. Skolimowska (red.), Normatywna potęga Unii Europejskiej w obliczu umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2015, s. 24-25.
• B. Piskorska, Wartości czy interesy? Europejska Polityka Sąsiedztwa jako test na efektywność normatywnej siły Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych, "Analiza Natolińska" 2013, nr 11 (70), s. 6-7
• B. Piskorska, Wpływ procesów antydemokratycznych w państwach Partnerstwa Wschodniego na Europejską Politykę Sąsiedztwa, "Zeszyty Natolińskie" 2014, nr 59, s. 14-29.
• P.J. Borkowski, Polityczne teorie integracji międzynarodowej, Difin, Warszawa 2007, s. 176 i nast.
• A. Wendt, Społeczna teoria stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008, s. 6 i nast.
• A. Skolimowska, Teoretyczne i empiryczne zastosowanie konstruktywizmu do analizy zewnętrznych relacji UE, w: J. Czaputowicz (red.), Zastosowanie konstruktywizmu w studiach europejskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, s. 109 i nast.
• J. Czaputowicz, Teoretyczne wyjaśnienia Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, "Stosunki Międzynarodowe" 2013, nr 2, s. 10-18.
• J. Barcz, Ustrój lizboński Unii Europejskiej. Podstawy traktatowe, struktura i instytucje, Wszechnica IJM, Piaseczno 2016, s. 86.
• M. Król, Lepiej już było, Czerwone i Czarne, Warszawa 2016, zwł. część trzecia: Trzy europejskie wartości, s. 131-180.
• A. Szmigielski, Prawa człowieka i demokracja w centrum działań zewnętrznych Unii Europejskiej. Dylematy prawne i polityczne, "Przegląd Zachodni" 2016, nr 1, s. 7.
• C. Mik, K. Gałka (red.), Prawa podstawowe w prawie i praktyce Unii Europejskiej, TNOiK, Toruń 2009.
• I. Manners, Normative Power Europe: A contradiction in terms?, "Journal of Common Market Studies" 2000, nr 2, s. 241.
• T. Dunne, Good citizen Europe, "International Affairs" 2008, nr 1, s. 13-28.
• K. Smith, The EU, human rights and relations with third countries: 'Foreign policy' with an ethical dimension, w: K. Smith, M. Light (red.), Ethics and Foreign Policy, Cambridge University Press, Cambridge 2001, s. 185 i nast.
• A. von Bogdandy, The European Union as a human rights organization? Human rights and the core of the European Union, "Common Market Law Review" 2000, t. 37, s. 1307-1308.
• L. Pastusiak (red.), Carter i jego administracja, Książka i Wiedza, Warszawa 1980,
• Traktat z Lizbony. Traktat o Unii Europejskiej. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2010, s. 15-20.
• Dokumenty Komisji Europejskiej z 2000 r.: EU Election Assistance and Observation (COM/2000/191 final) oraz European Governance (SEC/2000/154/7 final).
• R. Whitman (red.), Normative Power Europe. Empirical and Theoretical Perspectives, Palgrave Macmillan, New York 2011, s. 242.
• L. Stanier, Common interests, values and criteria for action, w: L. Martin, J. Roper (red.), Towards a Common Defence Policy, Institute for Security Studies of the WEU, Paris 1995, zwł. s. 8-31.
• R.H. Ginsberg, Conceptualizing the European Union as an international actor. Narrowing the theoretical capability-expectations gap, "Journal of Common Market Studies" 1999, nr 3, s. 436.
• C. Mik, W. Czapliński, Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005, s. 119.
• H. Grabbe, The EU's Transformative Power. Europeanisation through Conditionality in Central and Eastern Europe, Palgrave Macmillan, London 2005
• F. Amalric, M. Stocchetti, Exploring EU's Powers in a Global Society, SID Occasional Papers, Rome, January 2000
• K.E. Smith, Paradoxes of European Foreign Policy. The Instruments of European Union Foreign Policy, EUI Working Papers no. 97/68, San Domenico 1997.
• Ch. Damro, Market power Europe, "Journal of European Public Policy" 2012, czerwiec, s. 682-699.
• S. Parzymies, Unia Europejska jako uczestnik stosunków międzynarodowych, w: S. Parzymies (red.), Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 24 i nast.
• J.S. Nye'a: Soft power, "Foreign Policy" 1990, nr 80
• Przyszłość siły, tłum. B. Działoszyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
• H. Sjursen, The EU 'normative' power: How can this be?, "European Journal of Public Policy" 2006, nr 13, s. 235.
• F. Duchêne, Europe's role in world peace, w: R. Mayne (red.), Europe Tomorrow: Sixteen Europeans Look Ahead, Fontana Press, London 1972, s. 32-47
• D. Milczarek, Rola międzynarodowa Unii Europejskiej jako "mocarstwa niewojskowego", "Studia Europejskie" 2003, nr 1, s. 33-54.
• M. Leonard, Will Europe Run the 21st Century?, Atlantic, London 2005
• M. Sus, Unia Europejska jako siła transformacyjna na Wschodzie w latach 2009-2013. Przypadek Ukrainy, "Zeszyty Natolińskie" 2014, nr 56.
• I. Manners: The EU's Normative Power in changing world politics, w: A. Gerrits (red.), Normative Power Europe in Changing World: A Discussion, Netherlands Institute of International Relations, Clingendael, październik 2009, s. 9-24
• The Concept of Normative Power in World Politics, Danish Institute for International Studies Bref, Copenhagen 2009
• Normative Power Europe reconsidered: Beyond the crossroads, "Journal of European Public Policy" 2006, nr 2, s. 182-199
• Normative Power Europe: A contradiction in terms?, "Journal of Common Market Studies" 2002, nr 2, s. 235-258
• Normative Power Europe: A contradiction in terms?, BISA Conference, Manchester December 1999.
• V. Shannon, Norms are what states make of them: The political psychology of norm violation, "International Studies Quarterly" 2000, t. 44, s. 293-274
• H. Spruyt, The end of empire and the extension of the Westphalian system: The normative basis of the modern state order, "International Studies Review" 2000, nr 2, s. 65-92.
• T. Forsberg, Normative power Europe, once again: A conceptual analysis of an ideal type, "Journal of Common Market Studies" 2011, nr 49, s. 1183-1204
• Z. Laïdi, Norms Over Force: The Enigma of European Power, Palgrave Macmillan, New York 2008
• A. Hyde-Price, A 'tragic actor'? A realist perspective on 'ethical power Europe', "International Affairs" 2008, nr 1, s. 29-44
• H. Sjursen, The EU as a normative power: How can this be?, "Journal of European Public Policy" 2006, nr 2, s. 169-181.
• K. Malinowski, Analiza polityki zagranicznej i teoria ról. Możliwości zastosowania do badań nas zaangażowaniem międzynarodowym Unii Europejskiej, w: J. Ruszkowski, L. Wojnicz (red.), Teorie w studiach europejskich. W kierunku nowej agendy badawczej, Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, Instytut Europeistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Szczecin-Warszawa 2012, s. 212.
• M. Cremona, The European Union as an international actor. The issue of flexibility and linkage, "European Foreign Affairs Review" 1998, t. 3, s. 67-94
• D. Coombes, Leading by virtuous example: European policy for overseas development, w: B. McSweeney (red.), Moral Issues in International Affairs. Problems of European Integration, Palgrave Macmillan, Basingstoke 1998, s. 221-245
• I.Manners, As you like it: European Union Normative Power in the European neighbourhood policy, w: R. Whitman, S. Wolff (red.), The European Neighbourhood Policy in Perspective: Context, Implementation and Impact, Palgrave Macmillan, London 2010, s. 41-42.
• T.G. Grosse, Geopolityka Unii Europejskiej? Przykład wschodniego wymiaru Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, "Przegląd Natoliński. Nowa Europa" 2010, nr 1, s. 94-95.
• J. Czaputowicz, Stosunki zewnętrzne Unii Europejskiej - wyjaśnienie liberalne i realistyczne, w: M. Witkowska (red.), Bilans polskiego członkostwa w Unii Europejskiej, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, s. 89-90.
• K. Mahbubani, The New Asian Hemisphere: The Irresistible Shift of Global Power to the East, Public Affairs, New York 2008, s. 266.
• H. Sjursen, What kind of power?, "Journal of European Public Policy" 2006, nr 2, s. 169
• B. Buzan, International society and international security, w: R. Fawn, J. Larkin (red.), International Society After The Cold War, McMillan Press, Basingstoke-London 1996, s. 261 i nast.
• R. Kuźniar, Europa w porządku międzynarodowym, Warszawa 2016, s. 158-172.
• D. Bach, A.L. Newman, The European regulatory state and global public policy: Micro-institutions, macro-influence, "Journal of European Public Policy" 2007, nr 6, s. 827-846.
• D. Hardwick, Is the EU Normative Power?, 03.09.2011, http://www.e-ir.info/2011/09/03/is-the-eu-a-normative-power/ (data dostępu: 22.03.2016).