Odpowiedzialność karna za niszczenie dóbr kultury w czasie konfliktów zbrojnych

• Autorzy: Grażyna Michałowska

Warianty tytułu

Criminal Responsibility for the Destruction of Cultural Property in the Course of Armed Conflicts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wojny zawsze niosły za sobą straty ludzkie i materialne. Wśród tych ostatnich znajdowały się cenne dobra kultury niszczone lub grabione przez strony walczące. Przez lata, mimo istnienia podstaw prawnych i identyfikacji sprawców, karanie winnych takich czynów stanowiło w sądownictwie krajowym i międzynarodowym kwestię bądź pomijaną, bądź drugorzędną. Dominowało sądzenie osób odpowiedzialnych za śmierć ludzi. Zasadniczą zmianę podejścia przyniosła wojna na terenach byłej Jugosławii. W utworzonym po niej Trybunale po raz pierwszy zapadły wyroki skazujące winnych niszczenia dóbr kultury. Z kolei po wojnie w Mali uaktywnił się Międzynarodowy Trybunał Karny, skazując osobę odpowiedzialną za podobne czyny w tym państwie. (abstrakt oryginalny)

EN

Throughout history, war has always caused human and material losses. The latter includes some valuable cultural goods destroyed or plundered by the fighting parties. Over the years, despite the existence of a legal basis and the identification of the perpetrators, the issue of punishing those guilty of such offenses was either ignored or considered secondary in both national and international jurisprudence. Judgements concerning those responsible for human death were predominant. A major change of approach was brought by the war in the former Yugoslavia. The Court created after the war was the first to sentence the offenders guilty of the destruction of cultural property. After the war in Mali, in turn, the International Criminal Court became active in this respect by convicting the person responsible for similar acts in that country.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura; Konflikty zbrojne; Prawo karne; Zbrodnie wojenne; Prawo międzynarodowe; Sądy międzynarodowe; Ochrona dóbr kultury

EN

Culture; Armed conflicts; Criminal Law; War crimes; International law; International courts; Protection of cultural goods

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2017
• Tom: 53
• Numer: nr 2
• Strony: 35--55

Twórcy

autor

Grażyna Michałowska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 1994, s. 130.
• M. Drobnik, Podmiotowość prawnomiędzynarodowa jednostki, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2003, z. 2.
• M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
• L. Gardocki, Zarys prawa karnego międzynarodowego, PWN, Warszawa 1985, s. 29-31.
• Dz.U. 1927, nr 21, poz. 161.
• Dz.U. 1936, nr 6, poz. 66.
• A. Szpak, Karanie zbrodni wojennych, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2001, z. 1.
• K. Sałaciński, Ochrona dóbr kultury w prawie międzynarodowym i polskim, http://www.mk.gov.pl/ pknbt/polskaart006.php (data dostępu: 27.10.2017).
• D. Drewniacki, Międzynarodowa ochrona dóbr kultury w razie konfliktów zbrojnych. Materiały i komentarze, AON, Warszawa 1999, s. 32.
• W. Kowalski, Jak tłumaczyli się 'niewinni' naziści przed sądem w Norymberdze, http://natemat. pl/162091,niewinni-nazisci-przed-sadem-w-norymberdze-to-co-opowiadali-wola-o-pomste-do-nieba-cytaty (data dostępu: 27.10.2017).
• A. Klupa, Ochrona dóbr kultury w trakcie konfliktów zbrojnych, "Refleksje", jesień-zima 2012, nr 6, UAM Poznań.
• P. Łepkowski, Kto sieje wiatr..., "Życie Warszawy.Pl" 25.09.2016, http://www.zw.com.pl/artykul/669504.html (data dostępu: 27.10.2017).
• K. Karski, D. Świętońska, Proces przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym dla Dalekiego Wschodu i jego miejsce w świadomości historycznej Japończyków, "Gdańskie Studia Azji Wschodniej" 2013, nr 4, s. 16.
• Tokyo War Crimes Trials. The International Military Tribunal for the Far East, http://law2.umkc.edu/ faculty/projects/ftrials/tokyo/tokyolinks.html (data dostępu: 27.10.2017).
• M. Konarski, Rzeź Manili. Zagłada "azjatyckiej Warszawy", "Konflikty.Pl", 22.01.2012, http:// www.konflikty.pl/historia/druga-wojna-swiatowa/rzez-manili-zaglada-azjatyckiej-warszawy/ (data dostępu: 27.10.2017).
• J.D. Morelock, MacArthur and the Liberation of Manila, 1945, 13.04.2017, Historynet, http:// www.historynet.com/macarthur-liberation-manila-1945.htm (data dostępu: 27.10.2017).
• R. Daniels, MacArthur's Failures in the Philippines. December 1941- March 1942, "Military History Online" 2007, http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/articles/macarthursfailures.aspx (data dostępu: 27.10.2017).
• A. Łuczak, Instytucje i urzędy Trzeciej Rzeszy dokonujące grabieży dóbr kultury na okupowanych ziemiach polskich w latach 1939-1945, [w:] M. Bielak, Ł. Kamiński (red.), Szkoła letnia historii najnowszej 2007, IPN, Warszawa 2008.
• http://www.krzysztofkopec.pl/dokumenty/relacja_ratowanie_eksponatow_muzeum_numizmatycznego_w_czasie_wojny.pdf (data dostępu: 27.10.2017).
• R. Kudelski, Niemiecka grabież polskich dzieł sztuki, "Cenne, Bezcenne, Utracone" 2005, nr 1-2.
• J.-M. Dreyfus, Le Catalogue Goering (The Goering Catalogue), Flammarion, Paris 2015.
• Lynn H. Nicholas, Grabież Europy, Rebis, Poznań 2014.
• Informacje dla Głównego Urzędu Personalnego SS w Krakowie 22.09.1944, http://www.info-pc. home.pl/whatfor/baza/cv_geibel.htm (data dostępu: 4.07.2017).
• Dz.U. 1957, nr 46, poz. 212, załącznik.
• Kodeks karny, Ustawa z 6 czerwca 1997.
• Dz.U. 2016, poz. 1137.
• B. Skaldawski, A. Chabiera, A. Lisiecki, System ochrony zabytków w wybranych krajach europejskich, "Kurier Konserwatorski" 2011, nr 11.
• "Gość Niedzielny" 2016, nr 44.
• J. Piaseczny, Gehenna w więzieniu Abu Ghraib, "Przegląd" (tygodnik), 16.05.2004.
• S.M. Hersh, Torture at Abu Ghraib, "The New Yorker", 10.05.2004.
• K. Niciński, K. Sałaciński, Ochrona dziedzictwa kultury Iraku w ramach polskiej misji stabilizacyjnej, "Ochrona Zabytków" 2004, nr 3-4.
• Dz.U. 1974, nr 20, poz. 106.
• H. Ingvaldsen, Nielegalny handel znaleziskami archeologicznymi - z perspektywy norweskiego muzealnictwa, [w:] Stop przestępczości przeciwko dziedzictwu. Dobre praktyki i rekomendacje, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2011, s. 47.
• M. Sabaciński, Dziedzictwo kulturowe jako narzędzie w rękach tzw. Państwa Islamskiego, "Cenne, Bezcenne, Utracone" 2015, nr 2.
• M. Madej, Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru atlantyckiego, PISM, Warszawa 2007.
• http://www.tvp.info/24785933/niszcza-kradna-i-sprzedaja-dochodowy-biznes-dzihadystow (data dostępu: 27.10.2017).
• P. Cockburn, Państwo Islamskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
• B.G. Stone, J.F. Bajjaly (red.), The Destruction of Cultural Heritage in Iraq, The Boydell Press, Woodbridge 2008.
• A. Niwczyk, Irak - dżihadyści niszczą dzieła sztuki, 28.02.2015, http://www.special-ops.pl/aktualnosc/ id2322,irak-dzihadysci-niszcza-dziela-sztuki (data dostępu: 27.10.2017).
• P. Reiter, Pokój to czas, kiedy jesteśmy twórcami i budujemy człowieczeństwo, "Wysokie Obcasy", 29.10.2016.
• P. Kościelniak, Palmyra zniszczona, "Rzeczpospolita", 24.01.2017.
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 27 listopada 2014 roku w sprawie Iraku: porywanie kobiet i znęcanie się nad nimi, P8_TA(2014)0066.
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie niszczenia zabytków kultury przez ISIS/Daisz (2015/2649(RSP).
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 czerwca 2015 r. w sprawie Syrii: sytuacja w Palmyrze i sprawa Mazena Darwisha (2015/2732(RSP)), Dz.U. UE C z dnia 4 listopada 2016 r.
• Statut Międzynarodowego Trybunału do Sądzenia Osób Odpowiedzialnych za Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na Terenie byłej Jugosławii od 1991 roku, Nowy Jork 21 maja 1993.
• ONZ S/RES/827 z 25 maja 1993 r.
• S/RES/1166 z 13 maja 1998 r.
• S/RES/1329 z 30 listopada 2000 r.
• S/RES/1411 z 17 maja 2002 r.
• http://www.icty.org/ en/about (data dostępu: 4.07.2017).
• M. Bohlander (red.), International Criminal Justice: A Critical Analysis of Institutions and Procedures, Cameron May, London 2007, s. 230.
• United Nations International Criminal Tribunal for the former Yoguslavia, Judgement in the Case the Prosecutor v. Pavle Strugar: Pavle Strugar sentenced to eight years' imprisonment, The Hague 31 January 2005 CT/P.IS/932e.
• United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslvia, Miodrag Jokić, http://www. icty.org/en/content/miodrag-joki (data dostępu: 27.10.2017).
• M. Płachta, Międzynarodowy Trybunał Karny, Wolters Kluwer, Warszawa 2004.
• Situation in the Democratic Republic of the Congo in the case of the Prosecutor v. Germain Katanga, 7 March 2014, ICC-01/04-01/07-3436.
• Al Bashir Case, ICC-2/05-01/09.
• Rada Unii Europejskiej, Oświadczenie prezydencji wydane w imieniu Unii Europejskiej w rocznicę odwołania się do MTK w sprawie sytuacji w Darfurze/Sudanie, Bruksela 1 kwietnia 2008 r. 7918/08 (Pres se 86) PESC-08-42.
• E. Zielińska (red.), Międzynarodowy Trybunał Karny. USA i UE: dwa różne podejścia, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004.
• P. Milik, Komplementarność jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego i trybunałów hybrydowych, Elipsa, Warszawa 2012.
• https://www.icc-cpi.int/about (data dostępu: 27.10.2017).
• K. Wierczyńska, A. Jakubowski, Zbrodnie przeciwko dziedzictwu kulturowemu przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym. Analiza krytyczna, "Studia Prawnicze" 2016, z. 1 (205).
• O. Lenz, Timbuktu, Dogma 2013.
• MINUSMA, Cultural Heritage, https://minusma.unmissions.org/en/cultural-heritage (data dostępu: 27.10.2017).
• ICC, The Prosecutor v. Ahmad al Faqi al Mahdi, ICC-01/12-01/15.
• ICC, Ahmad al Faqi, Submission on the reparations proceeding, 21.04.2017.
• United Nations, Secretary-General Welcomes Landmark Case by International Criminal Court Involving Cultural Property Crime during Armed Conflict, SG/SM/17994-L/3258, 22 August 2016.
• http://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2016-08-23/ban-ki-mun-zadowolony-z-procesu-ws-zniszczenia-grobowcow-w-timbuktu/ (data dostępu: 4.07.2017).
• Security Council, Resolution 2100 (2013), 25 April 2013, S/RES/2100 (2013).
• Security Council Resolution 2227 (2015), SC/11950, 29 June 2015.
• ICC, Statement of the Prosecutor of the International Criminal Court, Fatou Bensouda, at the opening of Trial in the case against Mr Ahmad al-Fagi al Mahdi, 22 August 2016.
• ICC, Situation in the Republic of Mali, Final submissions on the reparations proceedings, 16 June 2017, ICC-01/12-01/15.