Władze komunistyczne w Polsce a ruch miast bliźniaczych w Europie

• Autorzy: Maria Pasztor , Dariusz Jarosz

Warianty tytułu

Communist Authorities in Poland and the Twin Towns Movement in Europe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ruch partnerstwa miast, który zaczął się w Polsce rozwijać po przemianach października 1956 r., występował w różnych formach i obejmował kontakty z miastami zarówno z bloku wschodniego, jak i ze świata kapitalistycznego. Ze strony polskiej relacje z miastami - europejskimi partnerami zagranicznymi były ściśle kontrolowane na szczeblu centralnym władzy zarówno przez struktury KC PZPR (głównie Wydział Zagraniczny), jak i przez urzędy i ministerstwa. Kontakty były silnie podporządkowane pryncypiom polityki zagranicznej PRL. To one warunkowały zarówno skalę, jak i formy współpracy. Pod względem typu najważniejsza różnica dzieliła relacje miast PRL z miastami państw tzw. realnego socjalizmu i Europy Zachodniej. Te pierwsze były najczęściej inicjowane przez centralne władze PZPR. Kontakty z miastami zachodnioeuropejskimi dużo silniej podlegały uwarunkowaniom polityki międzynarodowej, w tym zwłaszcza rywalizacji na linii Wschód-Zachód. Poza tym kontekstem ważnym czynnikiem różnicującym skalę i formy kontaktów między miastami polskimi i położonymi po przeciwnej stronie "żelaznej kurtyny" był stan relacji PRL z poszczególnymi państwami zachodniej Europy. Na przeciwnych biegunach pod tym względem znajdowały się Niemcy Zachodnie, uznawane za państwo politycznie faktycznie wrogie wobec Polski i Francja - traktowana jako najważniejszy partner polityczny na Zachodzie, m.in. z powodu wspólnego wyczulenia na zagrożenie niemieckie.(abstrakt oryginalny)

EN

The town twinning movement, which began developing in Poland after the transformations of October 1956, took many forms and included relations with towns from both the Eastern Block and the capitalist world. On the part of Poland, relations with the European foreign partners were strictly controlled on the central government level by the structures of the Central Committee of the Polish United Workers' Party (mainly the Foreign Department) as well as ministries and central institutions. Contacts were strongly regulated by the principles of Poland's foreign policy, which determined both the scale and forms of cooperation. In terms of types of relations, the greatest difference was between the relations of Polish towns with towns from other real socialist countries and with those from Western Europe. The former were usually initiated by the central authorities of the Polish United Workers' Party. Relations with Western European countries, in turn, were much more influenced by international policy, including especially the rivalry between the East and the West. Beyond this context, an important factor differentiating the extent and form of contacts between Polish towns and those on the other side of the Iron Curtain was the state of Poland's relations with the individual countries of Western Europe. In this regard, West Germany and France were at the opposite poles, the former considered to be politically hostile to Poland, and the latter perceived as Poland's most important partner in the West, for reasons such as shared sensitivity to the German threat.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Relacje partnerskie; Stosunki międzynarodowe; Komunizm

EN

City; Partner relationships; International relations; Communism

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2016
• Tom: 52
• Numer: nr 4
• Strony: 293--313

Twórcy

autor

Maria Pasztor

• Uniwersytet Warszawski

autor

Dariusz Jarosz

• Polska Akademia Nauk, Warszawa

Bibliografia

• P. Biegański, Dzieje współpracy Bydgoszczy z miastami i regionami partnerskimi w latach PRL, "Rocznik Bydgoski" 2008, nr 3, s. 331-354
• W. Stankowski, Dzieje współpracy regionu kujawsko-pomorskiego z zagranicą po II wojnie światowej do chwili obecnej. Zarys problematyki, w: Z. Biegański, W. Jastrzębski (red.), Demokracja i samorządność na Kujawach i Pomorzu w dobie nowożytnej, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz 2004, s. 135-149.
• Archiwum Akt Nowych (dalej: AAN), Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (dalej: KC PZPR), 237/XXII-1171, Notatka przesłana przez wiceministra Janusza Wieczorka do J. Czesaka, kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR 24 czerwca 1960 r., s. 164-166
• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (dalej: AMSZ), 17/148, w. 17, Do Ambasady PRL w Paryżu - kurierem, 21 III 1960, k. nlb.
• AMSZ, 38/87, w. 4, Minister Administracji i Gospodarki Przestrzennej do Ministra Spraw Zagranicznych, Warszawa 4.01.1984, k. nlb.
• AMSZ, 13/88, w. 3, Współpraca miast między Polska a Francją, 14. 09. 1985.
• AAN, KC PZPR, 237/XXII-1171, Notatka przesłana..., op. cit., s. 164-166.
• AMSZ, 17/148, w. 17, Paryż 2 IV 1960. Według informacji Ambasady PRL w Paryżu 1961 r. francuscy socjaliści wspierali działalność konkurencyjnej wobec FMVJ organizacji - CEM, zakazując swoim członkom należenia do Federacji.
• AMSZ, 17/148, w. 17, Ambasada PRL w Paryżu do MSZ, Paryż, 10 XI 1961.
• AMSZ, z. 17/148, w. 17, Ambasada PRL w Paryżu do MSZ, Paryż 27 X 1960, k. nlb.
• T. Dziki, Zmiany we współpracy zagranicznej miast i gmin Kujaw wschodnich w latach dziewięćdziesiątych XX wieku (do 1998 r.). Zarys problematyki, "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie" 2006, t. 21, s. 29-30.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-9, Program współpracy między województwem miejskim krakowskim i miastami zagranicznymi w latach 1976-1977, k. 63-78.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-518, Umowa o wymianie delegacji i doświadczeń między Komitetem Wojewódzkim PZPR w Krakowie i Komitetem Okręgowym Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności w Lipsku [1973], k. nlb.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-10, Informacja o międzypartyjnej współpracy zagranicznej województwa zielonogórskiego w latach 1976-1977, k. 174-189.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-10, KW PZPR w Nowym Sączu do KC PZPR, Nowy Sącz 13 X 1977, k. 168-172.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-527, Informacja o międzywojewódzkiej współpracy partyjnej z Niemiecką Republiką Demokratyczną w latach 1972-1973, k. nlb. Na temat współpracy z NRD - zob. m.in. AAN, KC
• PZPR, LXXVI-518, Program współdziałania województwa kieleckiego z okręgiem Magdeburga na lata 1973-1974, Kielce, sierpień 1973, k. nlb.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-479, Informacja o współpracy międzywojewódzkiej, przygranicznej i organizacji społecznych w latach 1983-1988 między PRL i CSRS, Praga 15 IX 1988, k. nlb.
• AAN, KC PZPR, LXXVI-645, Niektóre uwagi dotyczące współpracy między województwami i obwodami USRR (w oparciu o rozmowy w Wydziale Zagranicznym KC KPU), Kijów, [przed 25 X 1985],k. nlb.
• D. Jarosz, M. Pasztor, Stosunki polsko-francuskie 1944-1980, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2008;
• D. Jarosz, M. Pasztor, Polish-French Relations, 1944-1989, tłum. Shannon, Peter Lang, Frankfurt am Main 2015.
• AMSZ, 17/148, w. 17, Kurierem do Ambasady PRL w Paryżu, 21 III 1960, k. nlb.
• AAN, KC PZPR, 237/XXII-1171, Ambasada PRL w Paryżu ambasador Gajewski do MSZ Departament II, Paryż 2 IV 1960, k. nlb.
• AAN, KC PZPR, 237/XXII-1740, Notatka Konsulatu Generalnego PRL w Lille na temat współpracy regionów Górny Śląsk i Północna Francja, 3 stycznia 1968 r., k. 6-8.
• AMSZ, 20/79, w. 3, Współpraca między miastami Polski i Francji, Warszawa 5 września 1974, k. nlb.
• AMSZ, 33/90, w. 1, Ocena stanu współpracy miast polskich z miastami francuskimi, Warszawa 29 II 1984, k. nlb.
• AMSZ, 1/8, w. 2, Dep. IV, Współpraca miast Polski i Francji, Warszawa, 16 XI 1977, k. nlb.
• AMSZ, 13/88, w. 3, Współpraca miast między Polską a Francją, Paryż, 14 IX 1985, k. nlb.
• D. Bingen, Polityka Republiki Bońskiej wobec Polski. Od Adenauera do Kohla 1949-1991, tłum. J. Węc, Kwadrat, Kraków 1997
• W. Jarząbek, Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966-1976. Wymiar dwustronny I międzynarodowy, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2011
• M. Tomala, Dyplomacja polska wobec problemu niemieckiego 1945-1990, Wydawnictwo Instytut Studiów Europejskich, Gdynia 2007.
• AMSZ, 44/84, w. 6, Zestawienie inicjatyw miast RFN dotyczących partnerstwa z miastami polskimi (od 1 I 1971), k. nlb.
• AMSZ, 44/84, w. 6, J. Czyrek do J. Wieczorka, Warszawa 20 XI 1973, k. nlb.
• D. Pick, Społeczny wymiar détente stosunków polsko-zachodnioniemieckich. Uwagi wstępne, "Rocznik Polsko-Niemiecki" 2005, nr 12, s. 113.
• A. Niewęgłowska, "Thorner Nachrichten" (recenzja), "Rocznik Toruński" 2003, nr 30, s. 237-240.
• M. Kittel, Vertreibung der Vertriebenen? Der historische deutsche Osten in der Erinnerungskultur der Bundesrepublik (1961-1982), Oldenbourg, München 2007
• A. Kossert, Kalte Heimat: Die Geschichte der deutschen Vertriebenen nach 1945, Siedler, München 2008.
• AMSZ, 2/83, w. 4, Szyfrogram nr 1093/III z Kolonii, 27 VII 1977, k. nlb.
• M. Cygański, Współpraca kulturalno-naukowa po układzie z 7 grudnia 1970 r., w: M. Lis (red.), Polacy i Niemcy. Płaszczyzny i drogi normalizacji. Kultura, Stowarzyszenie "Wspólnota Polska". Oddział, Opole 1994, s. 106-107.
• AMSZ, 43/84, w. 13, Ambasada PRL do MSZ, Kolonia 8 II 1979, k. nlb.
• AMSZ, 45/84, w. 9, Materiał na naradę w MAGTiOŚ, 28 IX [1981], k. nlb.
• AMSZ, 2/84, w. 3, Szyfrogram 1938/III z Kolonii, 22 VIII 1978, k. nlb.
• AMSZ, 3/84, w. 15, Ramowe porozumienie o współpracy między miastem Toruniem w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a miastem Götingen w Republice Federalnej Niemiec, k. nlb.
• AMSZ, 43/84, w. 13, Ambasada PRL w RFN do MSZ, Kolonia 1 XII 1978, k. nlb.
• AMSZ, 39/87, w. 11, Informacja nt. kontaktów polskich miast z miastami Republiki Federalnej Niemiec [1984], k. nlb.
• AMSZ, 38/87, w. 4, Minister Administracji i Gospodarki Przestrzennej do wojewodów: gdańskiego, poznańskiego, toruńskiego i prezydenta miasta Krakowa, k. nlb.