Lokalne planowanie przestrzenne w gminach wyludniających się

• Autorzy: Przemysław Śleszyński

Warianty tytułu

Local Spatial Planning in Communes with Depopulation Processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono wyniki monitoringu miejscowego planowania przestrzennego dla gmin z zaobserwowanymi procesami wyludnienia. Badania te prowadzone są w Instytucie Geografii i Przestrzennej Organizacji PAN od 2005 roku we współpracy z ekspertami ministerstwa odpowiedzialnymi za gospodarkę przestrzenną. Przeanalizowano postęp prac planistycznych związanych z dokumentami gmin: studium uwarunkowań i kierunków organizacji przestrzennej, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, decyzja o warunkach zabudowy. Sytuacja planowania w wyludnionych gminach nie jest korzystna. Między innymi znalazł bardzo niskie planowanie zasięgu. Zaleca się przygotowanie wskazań do polityki przestrzennej, najlepiej osobno dla poszczególnych województw, w których procesy wyludniania obszarów wiejskich nabrały większych wymiarów (zwłaszcza podlaskie, lubelskie, mazowieckie, świętokrzyskie, opolskie, łódzkie i warmińsko-mazurskie). Zalecenia te powinny odnosić się do wytycznych, szczególnie związanych z rozwojem opuszczonej infrastruktury i zmianami funkcji obszarów wyludniających się. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the results of monitoring of the local spatial planning made for communes with depopulation processes observed. These studies are conducted at the Institute of Geography and Spatial Organization of PAS since 2005 in co-operation of experts of the ministry responsible for spatial economy. Analyzed the progress of the planning work related to communes documents: study of conditions and directions of spatial organization, local spatial development plan, the decision on building conditions. The situation of planning in the depopulated communes is not favorable. Among other things, it found very low coverage planning. It is recommended that the preparation of indications for spatial policy, preferably separately for individual voivodships in which the processes of depopulation of rural areas took on larger dimensions (especially Podlaskie, Lubelskie, Mazowieckie, Świętokrzyskie, Opolskie, Łódzkie and Warmińsko-Mazurskie). These recommendations should refer to guidance, particularly associated with the development of abandoned infrastructure and changes in the function of the depopulation areas.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Planowanie przestrzenne; Proces wyludniania; Gmina; Rozwój rolnictwa

EN

Spatial planning; Depopulation process; District; Agriculture development

• Czasopismo: Biuletyn Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 263
• Strony: 61--84

Twórcy

autor

Przemysław Śleszyński

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńkiego PAN, Warszawa

Bibliografia

• Bański J., 2002, Typy ludnościowych obszarów problemowych. Studia Obszarów Wiejskich, 2, s. 41-52.
• Baran E., 2011, Wiejskie obszary depopulacji w Polsce. Przykład Polski Południowo- -Wschodniej, [w:] Obszary wiejskie: wielofunkcyjność, migracje, nowe wizje rozwoju, W. Kamińska, K. Heffner (red.). Studia KPZK PAN, t. CXXX, s. 197-213.
• Bartosiewicz B., 2016, Polityka rozwoju lokalnego w kurczących się małych miastach. Prace Naukowe UE, 418, Wrocław, s. 22-31.
• Celińska-Janowicz D., Miszczuk A., Płoszaj A., Smętkowski M., 2010, Aktualne problemy demograficzne regionu Polski Wschodniej. Raporty i analizy EUROREG, 5, Warszawa.
• Chachaj J., 1978, Problem wsi zanikającej. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Instytutu Geografii, Seria B, 2, s. 119-223.
• Dybowska J., 2013, Przemiany demograficzne w regionie o nasilonej migracji zagranicznej na przykładzie województwa opolskiego. Uniwersytet Opolski, Opole.
• Dziewoński K., Kosiński L., 1967, Rozwój i rozmieszczenie ludności Polski w XX wieku. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Międzyuczelniany Zakład Podstawowych Problemów Architektury, Urbanistyki i Budownictwa Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, Warszawa.
• Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce. Prace Geograficzne, 148, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Eberhardt P., 2014, Fazy rozwoju demograficznego Polski. Roczniki Nauk Społecznych, 6 (42), s. 135-160.
• Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku. Monografie, 5, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Heller J., Nasalski Z., 2007, Przemiany demograficzne na wsi warmińsko-mazurskiej w okresie transformacji systemowej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, s. 46-70.
• Jaroszewska E., Stryjakiewicz T., 2014, Kurczenie się miast w Polsce, [w:] Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, T. Stryjakiewicz (red.). Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań, s. 67-78.
• Jończy R., 2010, Migracje zagraniczne z obszarów wiejskich województwa opolskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Wybrane aspekty ekonomiczne i demograficzne. Instytut Śląski, Opole-Wrocław.
• Jończy R., 2012, Nierejestrowane wyludnienie wsi w kontekście możliwości wykorzystania oficjalnych danych statystycznych i spisowych. Wnioski z badań w województwie opolskim. Studia Ekonomiczne, 103, UE, Katowice, s. 70-90.
• Jończy R., 2014, Problem nierejestrowanej emigracji definitywnej (emigracji zawieszonej) w badaniu procesów społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. Prace Naukowe UE, Wrocław, 360, s. 11-18.
• Kantor-Pietraga I., 2014, Systematyka procesu depopulacji miast na obszarze Polski od XIX do XXI wieku. Wyd. UŚ, Katowice.
• Kistowski M., Śleszyński P., 2010, Presja turystyczna na tle walorów krajobrazowych Polski, [w:] Krajobraz a turystyka, J. Plit (red.). Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 14, s. 34-48.
• Klepacki B., Klepacka A. M., 2011, Procesy "zanikania" skupisk ludzkich na przykładzie wsi Klepacze na Podlasiu w latach 1948-2010. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 3, s. 117-121.
• Klepacki B., Klepacka A. M., 2012, Sytuacja społeczno-ekonomiczna gminy w rejonie zagrożonym depopulacją (na przykładzie miasta i gminy Drohiczyn).Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 99, Warszawa, s. 243-250.
• Komornicki T., Śleszyński P., 2008, Struktura funkcjonalna gmin a postępy w pracach planistycznych (2004-2006). Studia Regionalne i Lokalne, 33, 3, s. 53-75.
• Kopacz I., 2011, Poziom życia a procesy depopulacji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego, [w:] Obszary wiejskie... op. cit., s. 214-227.
• Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2014, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce - wybrane fragmenty raportu. Samorząd Terytorialny, 25, 4 (280), s. 5-21.
• Kowalski P., 2012, Depopulacja Opolszczyzny a perspektywy rozwoju regionu. Rynek- -Społeczeństwo-Kultura, 4 s. 35-40.
• Kryńska E. (red.), 2015, Znikanie miast. Studium przypadku Łodzi. Studia Ekonomiczne, 223, UE, Katowice, s. 174-185.
• Krzysztofik R., 2013, "Zagłada miast" - Projekt Shrink Smart - The Governance of Shrinkage within an European Context na Uniwersytecie Śląskim, [w:] Zarządzanie rozwojem miast o zmniejszającej się liczbie mieszkańców (w kontekście perspektywy finansowej 2014-2020), N. Szajewska, M. Lipińska (red.). Senat Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, s. 45-56.
• Kurek S., 2007, Typologia procesu starzenia się ludności miast i gmin Polski na tle jego demograficznych uwarunkowań. Przegląd Geograficzny, IGiPZ PAN, Warszawa. 79, 1, s. 133-156.
• Latocha L., 2013, Wyludnione wsie w Sudetach. I co dalej? Przegląd Geograficzny, IGiPZ PAN, Warszawa. 85, 3, s. 373-396.
• Miszczuk A., 2011, Demograficzne uwarunkowania peryferyjności regionu (na przykładzie Polski Wschodniej). Prace Naukowe UE, Ekonomia, 168, Wrocław, s. 47-484.
• Olszewski W. D., 2014, Diagnoza sytuacji demograficznej województwa łódzkiego w latach 2005-2012. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 6 (308), s. 127-135.
• Pięcek B., 2007, Wiejskie obszary wyludnienia w Polsce. Wiadomości Statystyczne, 12 s. 34-44.
• Rosner A., 1999, Typologia wiejskich obszarów problemowych. IRWiR PAN, Warszawa.
• Runge J., Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Runge A., 2014, Model urbanizacji złożonych układów osadniczych w świetle procesu kurczenia się miast w Polsce - próba analizy krytycznej, [w:] Kurczenie się miast ... op. cit., s. 115-125.
• Sasinowski H., 2002, Depresja demograficzna na obszarze "ściany wschodniej". Studia Obszarów Wiejskich, 2, s. 185-191.
• Stanny M. (red.), 2011, Przemiany demograficzno-społeczne na Pomorzu - ujęcie przestrzenne. Monografia, 197, Instytut Ekonomii i Zarządzania, Politechnika Koszalińska.
• Stryjakiewicz T. (red.), 2014, Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
• Szmytkie R., Tomczak P., 2015, Współczesne tendencje zmian ludnościowych i funkcjonalnych na obszarach wiejskich Ziemi Kłodzkiej. Studia Obszarów Wiejskich, 37, s. 181-194.
• Szymańska W., Szmielińska-Pietraszek P. (red.), 2012, Przemiany demograficzne Pomorza na przełomie wieków - ujęcie społeczne, ekonomiczne, przestrzenne. II Kongres Demograficzny. Słupsk-Warszawa.
• Śleszyński P., 2006a, Przemiany osadnicze i demograficzne Ponidzia w okresie transformacji i ich znaczenie dla środowiska przyrodniczego, [w:] Regionalne studia ekologiczno-krajobrazowe, A. Richling et al. (red.). Część 2 i 3. Człowiek i krajobraz - ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego, Problemy Ekologii Krajobrazu, 16/2, WGiSR UW, IG AŚ, PAEK, Warszawa, s. 75-88.
• Śleszyński P., 2006b, Ludność a obszary Natura 2000 w Polsce. "Urbanista", 9, s. 29-31.
• Śleszyński P., 2011, Oszacowanie rzeczywistej liczby ludności gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem danych ZUS. Studia Demograficzne, 2(160), s. 35-57.
• Śleszyński P., 2013, Prawidłowości zróżnicowań przestrzennych emigracji zagranicznej z Polski po 1989 r. Studia Migracyjne-Przegląd Polonijny, 3, s. 37-62.
• Śleszyński P., Solon J. (red.), 2010, Prace planistyczne a konflikty przestrzenne w gminach. Studia KPZK PAN, t. XXX, Warszawa.
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Więckowski M., 2007, Stan zaawansowania planowania przestrzennego w gminach. Prace Geograficzne, 211, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Śleszyński P., Komornicki T., Solon J., Więckowski M., 2012a, Planowanie przestrzenne w gminach. Wyd. Akademickie Sedno, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Śleszyński P., Komornicki T., Solon J., Więckowski M., Deręgowska A., Zielińska B., Czapiewski K., Jaworska B., Solon B., Jan Solon, Szejgiec B., Szmielińska-Pietraszak P., Stępniak M., 2012b, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach na koniec 2010 roku. Opracowanie IGiPZ PAN dla Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, na zlecenie Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Warszawa.
• Wesołowska M., 2011, Wyludnianie się i zanik wsi w województwie lubelskim. Studia Ekonomiczne, 95, UE, Katowic, s. 139-146.
• Wilczyński R., 2015, Rozwój przestrzenny miejscowości w warunkach depopulacji ze szczególnym uwzględnieniem mieszkalnictwa senioralnego na obszarach wiejskich. Urząd Wojewódzki w Opolu, Opole (ekspertyza wykonana w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich).
• Wolski J., 2007, Przekształcenia krajobrazu wiejskiego Bieszczadów Wysokich w ciągu ostatnich 150 lat. Prace Geograficzne, 214, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Wolski J., 2009, Następstwa zaniku antropopresji na obszarach górskich - dyskusja zależności "proces a region" w ujęciu różnoskalowym. Przegląd Geograficzny, IGiPZ PAN, Warszawa. 81, 1, s. 47-73.