Journeymen and Lodges: The Hidden Culture of Freemasonry in the World of Tourism

• Autorzy: Rafał T. Prinke

Warianty tytułu

Czeladnicy i loże: Ukryta kultura wolnomularstwa w świecie turystyki

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Freemasonry is a secret fraternal organisation that evolved from medieval guilds of craft masons in the 16th and 17th century Scotland and spread all over the world during the 18th century. The core organisational principles and secret signs received by members during their initiation are closely related to travel, which was likewise important to their medieval predecessors. It is, therefore, surprising that there is so little interest in the connections of freemasonry and tourism, both among academic scholars of tourism and freemasonic writers. This initial survey of the field shows that members of the fraternity are very mobile people, eager to visit both active freemasonic lodges and sites of historical masonic interest wherever they go. Some lodges allow visitors who are not members, but generally historical monuments and museum collections related to freemasonry may prove highly attractive to both freemasonic and lay tourists. The enigmatic symbolism and prevailing stereotype of masons being "secret world rulers" are certainly great attractors to the general public. In some countries (UK, France, Germany, USA) there are museums of freemasonry open to general public and in Washington DC there is a popular tourist route of the sites showing the masonic roots of the United States. Attempts at founding a similar museum in Poland (in Dobrzyca, not far from Poznań) were unsuccessful due to the opposition of the local government, clearly for ideological reasons, driven by prevailing stereotypes. Likewise, tourist guides seldom mention the role freemasons played in Polish history, with kings and presidents being members of the fraternity. The first Polish constitution was authored mostly by freemasons, as was the national anthem, whose protagonist is General Dąbrowski, an exceptionally active mason. In order to create and promote tourist attractions related to freemasonry, adequate historical research must be undertaken, so that the routes and sites proposed to either travelling freemasons or cultural tourists intrigued by the mysterious fraternity (including fans of Dan Brown's novels) are correctly identified and packaged in reliable information on their history. Such research was recently done on the masonic history of Poznań and some of its results may be used for constructing a masonic tourist route of the city and its surroundings. (original abstract)

Wolnomularstwo to tajne bractwo, które wyłoniło się ze średniowiecznych cechów rzemiosł murarskich w szesnasto- i siedemnastowiecznej Szkocji, a w ciągu XVIII w. rozprzestrzeniło się na całym świecie. Kluczowe zasady organizacyjne i tajemne znaki otrzymywane przez członków podczas wtajemniczenia są blisko związane z podróżowaniem, ważnym również dla ich średniowiecznych poprzedników. Dziwi zatem tak małe zainteresowanie związkami wolnomularstwa i turystyki, zarówno wśród akademickich badaczy turystyki, jak i autorów masońskich. Wstępny przegląd problematyki pokazuje, że członkowie bractwa są niezwykle mobilnymi ludźmi, zainteresowanymi odwiedzaniem działających lóż masońskich i historycznych miejsc związanych z dziejami wolnomularstwa. Tylko niektóre loże pozwalają na wizyty turystów nie będących masonami, ale ogólnie dostępne zabytki i muzea wolnomularskie mogą okazać się bardzo atrakcyjne tak dla samych masonów, jak i zwykłych turystów. Enigmatyczna symbolika i dominujące stereotypy ukazujące masonów jako "tajnych władców świata" to bez wątpienia potężne atraktory dla szerokich kręgów odbiorców. W niektórych krajach (Wielka Brytania, Francja, Niemcy, USA) istnieją muzea wolnomularstwa dostępne dla wszystkich, a w Waszyngtonie działa masoński szlak turystyczny, wiodący do miejsc ukazujących wolnomularskie korzenie Stanów Zjednoczonych. Próby utworzenia podobnego muzeum w Polsce (w Dobrzycy, niedaleko Poznania) nie powiodły się ze względu na opór władz samorządowych, w oczywisty sposób kierujących się ideologią i panującymi nadal fałszywymi stereotypami. Podobnie przewodnicy turystyczni rzadko wspominają o roli jaką wolnomularze odegrali w dziejach Polski, a byli wśród nich królowie i prezydenci. Pierwsza polska konstytucja (3 Maja) została napisana głównie przez masonów, podobnie jak hymn narodowy, którego bohaterem jest generał Dąbrowski, niezwykle aktywny wolnomularz najwyższej rangi. Aby tworzyć i promować atrakcje turystyczne związane z wolnomularstwem trzeba najpierw przeprowadzić odpowiednie badania historyczne, tak by szlaki i obiekty proponowane do odwiedzenia podróżującym masonom i turystom kulturowym zaintrygowanym tajemniczym bractwem (w tym również fanom powieści Dana Browna) zostały właściwie zidentyfikowane i opakowane w wiarygodne informacje o ich przeszłości. Takie badania zostały ostatnio przeprowadzone w zakresie dziejów masonerii w Poznaniu, a część z ich rezultatów można wykorzystać do skonstruowania wolnomularskiego szlaku w mieście i jego okolicach. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Touristic travel; History of tourism; Tourist attraction; Cultural tourism; Cultural pluralism

PL

Podróże turystyczne; Historia turystyki; Turystyczne atrakcje; Turystyka kulturowa; Pluralizm kulturowy

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 7
• Strony: 62--74

Twórcy

autor

Rafał T. Prinke

• Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu

Bibliografia

• Amity. Amity travel... safely 2018 [cited 17.11.2018. Available from http://amity.copiri.com
• Beaurepaire, P.-Y., 2006, The Universal Republic of the Freemasons and the culture of mobility in the Enlightenment, "French Historical Studies", 29 (3), ss. 407-431
• Bojarski, P. 2008a. "Masoni straszą w Dobrzycy." Gazeta Wyborcza, 12.08.2008
• Bojarski, P. 2008b. "Dobrzyca: masoni czy ziemianie?" Gazeta Wyborcza, 21.09.2008
• Buczkowska, K., 2011, Cultural tourism - heritage, arts and creativity, Podręczniki, 68, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań
• Cegielski, T., ed. 2007. W. Kirk MacNulty: Wolnomularstwo: sekrety i symbole masonów, ich historia i znaczenie. Warszawa: Arkady
• Cegielski, T., 2015, Od papieskiej bulli do tabloidu. Krótki zarys dziejów antymasonizmu, "Hermaion", 4 (Wolnomularstwo w kulturze), ss. 37-53
• Cegielski, T., K. Załęski, 2014, Masoneria. Pro publico bono, Muzeum Narodowe, Warszawa
• Cylka, T. 2008. "Nie chcemy masonów." Głos Wielkopolski, 17.11.2008
• Epstein, S. A., 1991, Wage labor and guilds in Medieval Europe, The University of North Carolina Press, Chapel Hill and London
• Gies, F., J. Gies, 1969, Life in a medieval city, Harper, New York
• Gies, F., J. Gies, 2018, Życie w średniowiecznym mieście, Znak Horyzont, Kraków
• Górny, G. 2014. Powrót masonów. Masoneria kontra demokracja. wSieci, 16-19
• Hanawalt, B. A., K. L. Reyerson, eds. 1994. City and spectacle in Medieval Europe, Medieval Studies at Minnesota, 6. Minneapolis and London: University of Minnesota Press
• Hanttula, D., 2017-2018, Masonic tour guide. Vol. 1: Wonders & merriment (2017); Vol. 2: Extravaganzas, history-making & proficiencies (2018), lulu.com
• Hass, L., 1980, Sekta farmazonii warszawskiej: Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721-1821), Biblioteka Wiedzy o Warszawie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• Hass, L., 1982, Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińkich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź
• Henderson, K., 1984, Masonic world guide. A guide to Grand Lodges of the world for the travelling freemason, Lewis Masonic, Shepperton, Middlesex
• Henderson, K., T. Pope, 1998-2000, Freemasonry universal. A new guide to the masonic world: Vol. 1: The Americas (1998), Vol. 2: Africa, Europe, Asia & Oceania (2000), Global Masonic Publications, Williamstown
• Ireland, J. s. T. o. Masonic walking tour of Dublin (Tours for the thinking traveller) 2018 [cited 18.11.2018. Available from http://johnstoursofireland.ie/dublin-tours/masonic-walking-tour-of-dublin/
• Karalus, M., 1995-1996, "Bononia": wolnomularskie aspekty założenia pałacowo-parkowego w Dobrzycy, "Ars Regia", 4-5 (1-2 (9-10)), ss. 37-48
• Kąsinowska, R., 2007, Dobrzyca. Fortalicja - pałac - muzeum, Muzeum Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy, Dobrzyca
• Kenney, J. S., 2016, Brought to light: Contemporary freemasonry, meaning, and society, Wilfrid Laurier University Press, Waterloo, Ontario
• Kostołowski, A., 1995-1996, Park krajobrazowy w Dobrzycy (w kontekście powołania Muzeum wolnomularstwa w zespole pałacowo-parkowym w Dobrzycy), "Ars Regia", 4-5 (1-2 (9-10)), ss. 49-62
• Kowalkowski, J., 1996, Augustyn Gorzeński - adresat listów Józefa Wybickiego z lat 1774 i 1779, "Genealogia. Studia i Materiały Historyczne", 8, ss. 47-60
• Mackey, A. G., R. I. Clegg, H. L. Haywood, 1966, Encyclopedia of freemasonry, revised and enlarged, with supplemental volume. 3 vols, Macoy Publishing and Masonic Supply Company, Richmond, VA. Original edition, 1909, 1946
• Maćkowiak, M., 1997, Masonika wielkopolskie. Studium z zakresu polityki i promocji turystyki, Wydział Turystyki i Rekreacji AWF, praca magisterska napisana na seminarium Janusza Grella, opiekun naukowy Danuta Żywiecka, Poznań
• Mahmud, L., 2012, "The world is a forest of symbols": Italian Freemasonry and the practice of discretion, "American Ethnologist", 39 (2), ss. 425-438
• Małachowski-Łempicki, S., 1929, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, poprzedzony zarysem historji wolnomularstwa polskiego i ustroju Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego, "Archiwum Komisji Historycznej", 14 (seria 2, tom 2), ss. 112-430
• Massachusetts, G. L. o. M. i. Self-guided masonic walking tour of Boston 2018 [cited 18.11.2018. Available from https://massmasons.org/mmdocs/public/Self-guided_Masonic_Walking_Tour_of_Boston.pdf
• McDonald Burbidge, D. Masonic walk in Charleston, South Carolina 2014 [cited 18.11.2018. Available from http://www.clansinclairsc.org/masonicwalknarrative.htm
• Neville, M. Masonic walks 2018 [cited 18.11.2018. Available from http://www.mike-neville-walks-and-talks.co.uk/
• Ostrowska-Kębłowska, Z., 1969, Architektura pałacowa drugiej połowy XVIII wieku w Wielkopolsce, Prace Komisji Historii Sztuki, 8:2, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Poznań
• Ostrowska-Kębłowska, Z., 2009 (1982), Architektura i budownictwo w Poznaniu w latach 1780-1880, Wydawnictwo Miejskie, Poznań
• Pasterz, J., 2007-2008, Awantura o Dobrzycę, "Ars Regia", 10 (17), ss. 289-291
• Prinke, R. T., 2017, Cnota dziwacka -- właściciele Kórnika w kręgu poznańskich wolnomularzy, "Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej", 34, ss. 149-213
• Rezler, M., 2000-2001, Józef Wybicki jako wolnomularz, "Rocznik Mazurka Dąbrowskiego", 5-6, ss. 74-77
• Rohrscheidt, A. M. v., 2016, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. 3 ed, Wydawnictwo KulTour.pl, Poznań
• Schnabel, W. W., 2003, Das Stammbuch. Konstitution und Geschichte einer textsortenbezogenen Sammelform bis ins erste Drittel des 18. Jahrhunderts, Frühe Neuzeit, 78, Max Niemeyer Verlag, Tübingen
• Schnabel, W. W., T. Bauer. Repertorium alborum amicorum. Internationales Verzeichnis von Stammbüchern und Stammbuchfragmenten in öffentlichen und privaten Sammlungen. Gesellschaft für Familienforschung in Franken e.V. 2018. Available from https://raa.gf-franken.de
• Schwarz, C., 2002, Studien zur Stammbuchpraxis der Frühen Neuzeit. Gestaltung und Nutzung des Album amicorum am Beispiel eines Hofbeamten und Dichters, eines Politikers unde eines Goldschmieds (etwa 1550 bis 1650), Mikrokosmos. Beiträge zur Literaturwissenschaft und Bedeutungsforschung, 66, Peter Lang, Frankfurt am Main
• Snoek, J. A. M., H. Bogdan, eds. 2014. Handbook of Freemasonry, Brill Handbooks on Contemporary Religion, 8. Leiden-Boston: Brill
• Stevenson, D., 1988, The origins of freemasonry. Scotland's century, 1590-1710, Cambridge University Press, Cambridge
• TAPintoTravel. Masonic History Tour, Washington, D.C. 2018 [cited 18.11.2018. Available from https://www.tapintotravel.com/tour/masonic-history-tour-washington-dc-305
• Towner, J., 1985, The Grand Tour: A key phrase in the history of tourism, "Annals of Tourism Research", 12 (3), ss. 297-333
• Towner, J., 1996, An historical geography of recreation and tourism in the Western World 1540-1940, John Wiley & Sons, Chichester
• Wójtowicz, N., 2014, Wolnomularstwo a Kościół katolicki. Wrogowie, przeciwnicy czy konkurenci?, Dom Wydawniczy Ostoja, Krzeszowice
• Załęski, S., 1908, O masonii w Polsce od roku 1742 do 1822, na źródłach wyłącznie masońskich. Wydanie drugie poprawione w dwóch częściach, L. Anczyc i Spółka, Kraków
• Zimmerman, S., R. F. E. Weissman, eds. 1989. Urban life in the Renaissance. Newark: University of Delaware Press
• Żołądź-Strzelczyk, D., 1996, Peregrinatio academica: Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań