Narracja. Nowa perspektywa w nauce?

• Autorzy: Tadeusz Borkowski

Warianty tytułu

Narration. A New Scientific Perspective in Humanities?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Celem tego artykułu jest uzyskanie naukowo uzasadnionej odpowiedzi na pytania i wątpliwości dość często wyrażane, a podważające potrzebę używania pojęcia narracja w naukach humanistycznych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest odpowiedź na pytanie, czy użycie pojęcia narracja wnosi nowe możliwości teoretyczne lub metodologiczne w naukach humanistycznych. Do próby uzyskania odpowiedzi na to pytanie posłużono się analizą logiczną oraz analizą krytyczną opartą na metodologii nauk społecznych. PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech części. W pierwszej dokonano krótkiego przeglądu sposobu definiowania pojęcia narracja w literaturoznawstwie, językoznawstwie, psychologii, psychiatrii, socjologii, historii, dziennikarstwie i marketingu. W drugiej części, po wykazaniu, że wspólna definicja dla wymienionych nauk jest zbyt ogólnikowa, nieprecyzyjna, a więc nieprzydatna w nauce, wskazano różne możliwości uprecyzyjnienia poprzez kategoryzacje. W trzeciej części udowodniono, że dotychczasowe próby wprowadzenia tego pojęcia do języka naukowego nie zapobiegają problemom metodologicznym, z jakimi borykają się nauki humanistyczne. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie powyższych analiz można stwierdzić, że pojęcie narracja mogłoby być używane w naukach społecznych i byłoby wręcz przydatne pod warunkiem wypracowania precyzyjnej definicji, np: że jest to celowa wypowiedź, która ma na celu przekonanie odbiorcy/słuchacza do określonego przez narratora sposobu myślenia, zachowania, sposobu życia, czyli w tym przypadku narracja byłaby środkiem do uzyskania zamierzonego celu o charakterze społecznym (np.: przekonanie danej osoby do określonych zachowań, ideologii, światopoglądów itp.). Nie jest ona fake newsem ani postprawdą. Nie jest też tylko opowiadaniem. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: • W różnych dyscyplinach nauki występują różne rozumienia pojęcia narracja. Próby skonstruowania wspólnej definicji kończą się tak ogólnikowym ujęciem, że nie nadaje się ono do badań naukowych, które przecież wymagają precyzji. • Pewnym rozwiązaniem według Autora byłoby używanie pojęcia narracji "przymiotnikowej", np.: narracja ekonomiczna, teologiczna, polityczna, historyczna itd. Jest to kategoryzacja ze względu na treść. • Sposoby ujęcia pojęcia narracja w psychologii i psychiatrii sugerują inną kategoryzację: (a) narracja wyartykułowana werbalnie lub (b) istniejąca mentalnie. Kategoryzacja omawianego pojęcia może zatem sprzyjać precyzji. • W innym wymiarze, gdy bierzemy pod uwagę rolę narracji, można stwierdzić, że w niektórych dyscyplinach nauki stanowi ona ostateczny przedmiot badań (literaturoznawstwo, językoznawstwo i im podobne), podczas gdy w innych dyscyplinach jest ogniwem pośredniczącym między badaczem a badanym obiektem. • Ponieważ niemal we wszystkich dziedzinach nauk humanistycznych narracja oznacza tyle co opowiadanie, pewnym rozwiązaniem może być przyjęcie wąskiego i precyzyjnego rozumienia narracji. Autor proponuje następującą definicję: Przez narrację rozumie się takie werbalne przedstawienie rzeczywistości, które ma na celu przekonanie odbiorcy do celów i racji nadawcy tegoż. Narracja nie jest fake newsem ani postprawdą, ponieważ nie opiera się na fałszu czy kłamstwie. • Zdaniem Autora powyższa definicja nie zostanie powszechnie przyjęta z tego powodu, iż historia nauk społecznych jasno dowodzi, że wielu badaczy woli tworzenie coraz to nowego słownictwa niż żmudne, czasochłonne badania i analizy. Ponadto w naukach społecznych (ale nie tylko) występują, na ogół starzejące się prędzej czy później, mody na używanie pewnych pojęć.(abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The purpose of this article is to find a scientifically, wellgrounded answer to often asked questions and doubts about the necessity of using the narration as a notion in humanities. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem is, if the use of narration as a notion creates new theoretical and/or methodological perspectives in humanities. To answer this question a logical and critical analysis were used based on the methodology of social science. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The argumentation is divided into three parts. In the first one, there is a short review of how the notion of narration is defined in literary studies, linguistics, psychology, psychiatry, sociology, marketing, history and journalism. In the second part, on the ground that a common definition of the above mentioned scientific disciplines is vague, therefore, unhelpful hence various possibilities of precise categorization have been indicated. In the third part, it was proven that previous attempts to implement the notion to the scientific language does not prevent methodological problems of humanities. RESEARCH RESULTS: Basing on the above mentioned analysis one can state that the notion of narration could be useful for social science and humanities provided that a precise definition would be made e.g. narration is a deliberate statement which aims to convince the recipient/viewer to the way of thinking, behavior, lifestyle determined by the narrator, in other words narration is a means of achieving an intended social purpose. It is not a fake news nor posttruth. Neither a simple story. CONCLUSIONS INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The findings are as follows: • There are different concepts of the notion of narration appearing in various disciplines of social science. Any attempt to formulate a common definition ends with such a general proposal that is not suitable for scientific research. • According to the Author, a possible solution could be the use of adjective narrations e.g. economical, theological, political or historical narration, etc. This is a categorization based on the content. • Another categorization suggest psychiatry and psychology description of narration: a narrative articulated verbally or mentally. There are many other possibilities of categorization. • The narration as a notion plays different roles. It can be: a. an object of research, b. a tool of research. • Author proposes more precised definition of narration: it is a verbal representation of reality that aims to convince the receipient to the way of thinking, behavior, life style determined by the narrator. It is not a fake news, a posttruth nor other kind of a verbal manipulation. • The author doubts if the proposed definition will be accepted, because as the history of social science shows, some scholars prefer creation of new notions to research and analysis which are more difficult and time consuming. On top of that, in social science there is more and less popular fashion to use certain concepts.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauka; Społeczeństwo; Nauki humanistyczne; Fałszywe wiadomości

EN

Science; Society; Humanistic sciences; Fake news

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2018
• Tom: 17
• Numer: nr 42 Narracja - perspektywa interdyscyplinarna
• Strony: 147--158

Twórcy

autor

Tadeusz Borkowski

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Bal, M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Bruner, J. (2004). Life as Narrative. Social Research, vol. 71, no. 3, 691-710.
• Budziszewska, M., http://prowcywykleci.blogspot.com/2013/05/marketingnarracyjny.html (dostęp: 09.07.2017).
• Cetwiński, O. (2012). Teoria narracji politologicznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Chrzczonowicz, A. (2011). Narracja w psychiatrii - teoria, zastosowanie, związki ze zdrowiem psychicznym. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 20(4), 283-289.
• Collins Cobuild English Language Dictionary. (1988). London and Glasgow: Collins, 955.
• Dryll, E. (2004). Homo narrans - wprowadzenie. W: E. Dryll i A. Cierpka (red.), Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, 9.
• Gabryś, B.J. (2014). Narracja jako metoda badania strategicznej odnowy organizacji na przykładzie TAURON S.A. Marketing i Rynek, 5(CD), 346-351.
• Grunwald, E. (2005). Narrative Norms in Written News. Pozyskano z: http://www.nordicom.gu.se/common/, publ_pdf/180_063-080.pdf.
• http://www.academia.edu/11103614/Narracja_hasÅ‚o (dostęp: 02.08.2017).
• https://sjp.pwn.pl/sjp/narracja;2568799.html (dostęp: 27.12.2017).
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Literaturoznawstwo (dostęp: 07.08.2017).
• http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Kazmierka, Wywiad narracyjny.pdf (dostęp: 15.07.2017).
• Janusz, B., Gdowska, K. i de Barbaro, B. (2008). Narracja. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Kaźmierska, K. (1997). Wywiad narracyjny - technika i pojęcia analityczne. W: Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Uniwersytet Łódzki. Katedra Socjologii Kultury, 35.
• Mateja, M. (2016). Analiza narracji. W: R. Baeker i in., Metodologia badań politologicznych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych, 185.
• Mayntz, R., Holm, K. i Huebner, P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN.
• NowakDziemianowicz, M. (2014). Narracja w pedagogice - znaczenie, badania, interpretacje. Kultura i Edukacja, 2(102), 7-44.
• Pomorski, J. (red.). (1990). Metodologiczne problemy narracji historycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii CurieSkłodowskiej.
• Sławiński, J. (1988). Słownik terminów literackich. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 303.
• Wawrzyński, P. (2015). Emocje i zaangażowanie a skuteczność narracji polityki historycznej. Wyniki badań eksperymentalnych. Pamięć i Sprawiedliwość. Pismo Instytutu Pamięci Narodowej, 2 (26), 159-181.
• Wielki Słownik AngielskoPolski. (2005). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identyfikatory

DOI

10.17399/HW.2018.174211