Tendencje zmian we współczesnych rodzinach w ponowoczesności

• Autorzy: Anna Błasiak

Warianty tytułu

The Contemporary Families - Post-modern Trends

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie przemian rodziny polskiej, będącej podstawowym środowiskiem życia, rozwoju i wychowania człowieka, na początku XXI wieku, ujmowanego jako okres ponowoczesności.   PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedstawiony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytania: jak zmienia się rodzina i jej funkcjonowanie w ponowoczesności? jaki jest dzisiaj kierunek tych zmian? jakie czynniki w największym stopniu determinują te zmiany? Zastosowano analizę literatury i syntezę wniosków oraz przegląd wybranych raportów, diagnoz, wyników z badań naukowych realizowanych w perspektywie koncepcji przemian rodziny współczesnej. PROCES WYWODU: Odwołując się do naukowych opracowań dokonano interdyscyplinarnej refleksji nad przemianami dokonującymi się we współczesnej rodzinie, które zmierzają w kierunku ponowoczesnego modelu rodziny i demokratyzacji stosunków rodzinnych, przy wciąż żywych cechach rodziny tradycyjnej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że rodzina się zmienia pod wpływem czynników mikro oraz makrospołecznych charakterystycznych dla ponowoczesności, gdzie ważnym elementami są procesy globalizacyjne, urbanizacji i industrializacji, konsumpcjonizmu oraz rozwój nowych mediów i technologii. Obszar zmian dotyczy nie tylko definiowania rodziny, ale także społecznych deklaracji w zakresie życia małżeńsko-rodzinnego, jak również struktury, pełnienia ról rodzinnych i codziennego funkcjonowania rodziny.    WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE:  Współczesna rodzina ulega wyraźnej transformacji w kierunku demokratyzacji życia rodzinnego. Zmiany te pociągają za sobą nowe szanse i możliwości optymalizujące jej funkcjonowanie, ale pojawiają się także zagrożenia i trudności, które wywołują zagubienie i chaos. Stąd opis sytuacji dzisiejszych rodzin i ich interpretacja wymaga ciągłej eksploracji badawczej, która umożliwia uzyskanie wiedzy o rodzinie w procesie jej dostosowywania się do nowej rzeczywistości oraz formułowanie pożądanych kierunków działań w obszarze pomocy i wspierania rodziny i rodzicielstwa.(abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to present changes which take place in Polish families (which are the basic environment of life, development and rearing of a human being) at the beginning of the 21st century, called a post-modern period. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem focuses on finding the answers to the following questions: what changes do families and their functioning undergo in post-modernity? What is the direction of these changes? What factors determine these changes to the greatest extent? The methods used in the paper include the analysis of literature, the synthesis of conclusions and an overview of selected reports, diagnoses, and results of studies devoted to the changes of the contemporary family. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: By referring to various scientific papers, the article offers an interdisciplinary reflection on the changes taking place in the contemporary family; these changes are directed towards a post-modern family model and democratization of family relations, which are accompanied by still present features of a traditional family. RESEARCH RESULTS: The analyses reveal that changes the family undergoes are caused by micro-and macrosocial factors characteristic for post-modernity, whose important elements are the processes of globalisation, urbanization and industrialization, consumerism and the development of new media and new technologies. The areas which change cover not only the ways of defining a family, but also social declarations within marital and family life, as well as the family structure, fulfilling specific roles within a family and its daily functioning. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The contemporary family has been undergoing distinct transformations towards democratization of family life. These changes entail both new chances and opportunities in the area of optimization of the functioning of the family and threats and problems leading to disorientation and chaos. That is why a description of the contemporary family and its interpretation requires continuous scientific exploration, which allows for obtaining knowledge about the family during the process of its adjustment to the new reality and formulating desired directions of initiatives taken in the area of supporting the family and parenthood. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rodzina; Przemiany społeczne; Wychowanie

EN

Family; Social change; Parenting

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: nr 45 Wokół rodziny
• Strony: 11--21

Twórcy

autor

Anna Błasiak

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Bakiera, L. (2014). Zaangażowanie w rodzicielstwo na tle współczesnej rodziny. Kultura i Edukacja, 2(102), 146-172.
• Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
• Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa - wybrane aspekty. W: D. Opozda i M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych. Lublin: Wydawnictwo Episteme, 29-44.
• Boguszewski, R. (2013). Raport "Rodzina - jej współczesne znaczenie i rozumienie". CBOS BS/33/2013. Pozyskano z: http:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_033_13. PDF (dostęp:09.2018).
• CBOS. (2013a). Postawy prokreacyjne kobiet - komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
• CBOS. (2013b). O roli kobiety w rodzinie - komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
• CBOS. (2013c). O mamie i tacie - kilka wspomnień z dzieciństwa - komunikat z badań CBOS. Warszawa, maj.
• Doniec, R. (2013a). Rodzina polska w XXI wieku - przemiany i kondycja. Próba syntezy. Pedagogika Społeczna, 4, 45-73.
• Doniec, R. (2013b). Rodzina polska jako środowisko życia i wychowania w XXI wieku - indywidualne doświadczenia i interpretacje. Horyzonty Wychowania, Vol. 12, No. 24, 163-195.
• Gębuś, D. (2011). Demokratyzacja życia rodzinnego - mężczyzna w nowej roli społecznej. Tolerancja. Studia i Szkice, t. XVI, 132-146.
• Gębuś, D. (2013). Odraczanie ról małżeńskich i rodzicielskich - czy możliwe jest odwrócenie trendu? W: M. Piorunek, J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina - młodzież - dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 103-114.
• Gębuś, D. (2017). Czy grozi nam upadek rodziny? Kondycja rodziny polskiej na tle innych krajów europejskich. Wychowanie w Rodzinie, t. XV (1), 135-144.
• Giddens, A. (2006). Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Mandal, E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Marciniak-Budecka, D. (2014). Rodzicielstwo do-it-yourself, czyli refleksyjność współczesnego rodzicielstwa. Pogranicze. Studia Społeczne, t. XXIV, 131-148.
• Modrzewski, J. i Matysiak-Błaszczyk, A. (2013). Odmiany współczesnego polskiego problemu rodzinnego. W: M. Piorunek. J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina - Młodzież - Dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 23-52.
• Ostrouch-Kamińska, J. (2013). Egalitarne rodzicielstwo. Szkice Humanistyczne, t. XIII, nr 1, 159-168.
• Ostrouch-Kamińska, J. (2015). Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
• Sikorska, M. (2009). Nowy ojciec, nowa matka, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich rodzinach. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Nomos.
• Titkow, A., Duch-Krzystoszek, D. i Budrowska, B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Tyszka, Z. (2002). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Willan-Horla, L. (2012). Obraz współczesnej polskiej rodziny, czyli od matki Polki (przez kobietę wielozadaniową) po kobietę dokonującą wyborów. W: K. Białobrzeska i C. Kurkowski (red.), Zagrożone człowieczeństwo. Tom I: Zagrożenia w obszarze rodziny, dzieciństwa i okresu dorastania. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 39-56.

Identyfikatory

DOI

10.17399/HW.2019.184501