O solidarności pokoleń w kontekście demograficznych przemian rodziny

• Autorzy: Małgorzata Szyszka

Warianty tytułu

Solidarity of Generations in Context of Demographic Changes of Family

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wskazanie, jak zmiany demograficzne w obszarze rodziny warunkują przemiany w obszarze solidarności rodzinnej, jak również wskazanie kierunków owych przemian. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Założony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: czy zmiany demograficzne w obszarze życia rodzinnego oznaczają spadek wartości i norm solidarności rodzinnej? Zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury, badań i danych statystycznych z zakresu przemian rodziny i solidarności rodzinnej. PROCES WYWODU: Punktem wyjścia podjętych analiz są dane demograficzne przemian struktury rodziny. Zmieniający się model życia rodzinnego jest jedną z przyczyn przeobrażeń  normy solidarności rodzinnej. W toku analizy ukazano czynniki i kierunek przekształceń tejże solidarności. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, iż zmieniająca się struktura rodziny przekłada się na zmniejszenie potencjału opiekuńczego rodzin, przy jednoczesnej wertykalizacji więzi rodzinnych i wydłużaniu pełnienia ról rodzinnych. Wydłużenie i zawężenie sieci krewniaczych będzie istotnie warunkować realizację zobowiązań rodzinnych równocześnie wobec kilku pokoleń. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zmiana postaw młodego pokolenia wobec solidarności rodzinnej zakłada większą rolę pozarodzinnych układów i konieczność rozbudowania instytucjonalnego systemu wsparcia seniorów.(abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The main aim of the article is to show how demographic changes in the family area determine changes in the area of family solidarity, as well as indication of the directions of these changes. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The assumed research problem concerns the answer to the question: do demographic changes in the area of family life mean a decline in the value and norms of family solidarity? The analytical and synthetic method of literature, research and statistical data in the field of family transformation and family solidarity was applied. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point of the analysis is the demographic data of family structure transformations. The changing model of family life is one of the causes of the transformations of the norm of family solidarity. In the course of the analysis, the factors and direction of transformations of this solidarity were shown. RESEARCH RESULTS: The analyzes show that the changing family structure means a reduction in the care potential of families, while at the same time verticalisation of kinship and extending family roles. Extending and narrowing the network of relatives will significantly condition the implementation of family obligations simultaneously towards several generations. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The change of attitudes of the young generation towards family solidarity assumes a greater role of non-family systems and the need to expand the institutional support system for seniors.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rodzina; Przemiany demograficzne; Pokolenia

EN

Family; Demographic transformation; Generation

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: nr 45 Wokół rodziny
• Strony: 59--70

Twórcy

autor

Małgorzata Szyszka

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

• Bengston, V.L. i Martin, P. (2001). Families and intergenerational relationships in ageing societies: Comparing the United States and German-speaking Countries. Zietschrift für Gerontologie und Geriatrie, 34, 207-217.
• Billari, F.C. i Kohler, H-P. (2004). Patterns of Low and Lowest-Low Fertility in Europe. Population Studies, No 58, 161-176.
• Błędowski, P., Szatur-Jaworska, B., Szweda-Lewandowska, Z. i Kubicki, P. (2012). Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Brannen, J., Moss, P. i Mooney, A. (2004). Working and Caring over the Twentieth Century. Change and Continuity in Four-Generation Families. New York: Palgrave Macmillan.
• Budzyńska, E. (2018). Międzypokoleniowe więzi w rodzinie. Studium socjologiczne rodzin polskich i słowackich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• CBOS. (1998). Wychowanie dzieci w rodzinie i opieka nad nimi. Komunikat z badań nr 4/5/95. Oprac. M. Falkowska.
• CBOS. (2012). Społeczna solidarność z osobami w starszym wieku. Komunikat z badań nr 83/2012. Oprac. M. Omyła-Rudzka.
• CBOS. (2017). Pełnoletnie dzieci mieszkające z rodzicami. Komunikat z badań nr 98/2017. Oprac. R. Boguszewski, M. Piszczatowska-Oleksiewicz.
• Dyczewski, L. (2009). Wyobrażenia młodzieży o małżeństwie i rodzinie. Pomiędzy tradycją a nowoczesnością. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Giddens, A. (2004). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gospodarstwa domowe i rodziny z osobami przebywającymi czasowo za granicą. (2015). Warszawa: GUS.
• Grundy, E. i Henretta, J.C. (2006). Between elderly parents and adult children: a New look at the intergenerational care provided by the 'sandwich generation'. Ageing and Society, 26(5), 707-722.
• Hank, K. i Buber, I. (2009). Grandparents Caring for Their Grandchildren. Findings from the 2004. Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe. Journal of Family Issues, No 30(1), 53-73.
• Herlofson, K. i Hagestad, G. (2011). Challenges in moving from macro to micro: Population andfamily structures in ageing societies. Demographic Research, 337-370.
• Igel, C., Brandt, M., Haberkern, K. i Szydlik, M. (2009). Specialization between Family and State. Intergenerational Time Transfers in Western Europe. Journal of Comparative Family Studies, 40(2), 203-226 (XV).
• Jappens, M. i Van Bavel, J. (2012). Regional family norms and child care by grandparents in Europe. Demographic Research, No 27, 85-120.
• Johnson, C.L. (2000). Kinship and Gender. W: D.H. Demo, K.R. Allen i M.A. Fine (red.), Handbook of Family Diversity. New York-Oxford: Oxford University Press, 128-148.
• Kalbarczyk, M. i Nicińska, A. (2009). Finansowe i niefinansowe transfery w próbie SHARE. Polityka Społeczna, 4, 13-19.
• Kotlarska-Michalska, A. (1990). Funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca wielkomiejskich rodzin pracowniczych. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Kotlarska-Michalska, A. (2017). Dylematy towarzyszące realizacji zasad solidarności rodzinnej. Na podstawie relacji między pokoleniami w rodzinie. Studia Socjologiczne, 2(225), 167-188.
• Kotowska, I.E. i Jóźwiak, J. (2012). Nowa demografia Europy a rodzina. Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych, z. 28, 9-33.
• Kotowska, I.E. i Wóycicka, I. (2008). Sprawowanie opieki oraz inne uwarunkowania podnoszenia aktywności zawodowej osób w starszym wieku produkcyjnym. Raport z badań. Warszawa: Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz MIPS.
• Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Kwak, A. (2014). Współczesne związki heteroseksualne: małżeństwa (dobrowolnie bezdzietne), kohabitacje, LAT. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Kwak, A. (2015). Małżeństwo i rodzina w czasach zmiany społecznej. W: D Gizicka (red.), Małżeństwo, rodzina, rodzicielstwo. Przemiany we współczesnej Polsce. Lublin: Wydawnictwo KUL, 13-28.
• Lowenstein, A. (1999). Intergenerational family relationships and social support. Zietschrift für Gerontologie und Geriatrie, 32, 398-406.
• Mariański, J. (2012). Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej - stabilność i zamiana. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Meil, G. (2001). Individualization and family solidarity. Social Studies Collection, No 32, Welfare Projects 'la Caixa" Foundation.
• Meulen, R. i Wright, K. (2010). The role of family solidarity: Ethical and social issues, CESifo DICE Report 2. Pozyskano z: https://www.cesifo-group.de/DocDL/dicereport210-forum2.pdf (dostęp: 02.11.2018).
• Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. (2013). Warszawa: GUS.
• Moor, N. i Komter, A. (2014). Demographic changes, intergenerational solidarity and well-being in Europe: a comparative approach, Multilinks Position Papre, April. Pozyskano z: http://www.multilinks-project.eu/wp-content/uploads/2014/01/Demographic_changes_intergenerational_solidarity_ and_well-being_in_Europe_final__Moor___Komter_1.pdf (dostęp: 05.11.2018).
• Prskawetz, A., Mamolo, M. i Engelhardt, H. (2010). On the relation between fertility, natality, and nuptiality. European Sociological Review, 26(6), 675-689.
• Saraceno, Ch. i Keck, W. (2011). Towards an integrated approach for the analysis of gender equity in policies supporting paid work and care responsibilities. Demographic Research, 25, 371-406.
• Sikorska, M. (2009). Nowa matka, nowy ojciec, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich rodzinach. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
• Sroczyńska, M. (2015), Ciągłość i przeobrażenia więzi rodzinnej we współczesnym społeczeństwie. W: D. Gizicka (red.), Małżeństwo, rodzina, rodzicielstwo. Przemiany we współczesnej Polsce. Lublin: Wydawnictwo KUL, 95-112.
• Styrc, M. (2007). Transfery finansowe i opieki w nieformalnych sieciach wsparcia. W: I.E. Kotowska, U. Sztanderska i I. Wóycicka (red.), Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, 306-344.
• Sytuacja demograficzna Polski do 2017 r. Urodzenia i dzietność. (2018). Warszawa: GUS.
• Szelewa, D. i Polakowski, M.P. (2008). Who cares? Changing patterns of child care in Central and Eastern Europe. Journal of European Social Policy, 18(2), 115-131.
• Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szukalski, P. (2005). Rodzina jako obszar zainteresowania badawczego gerontologów społecznych. Gerontologia Polska, T. 13, Nr 13, 162-169.
• Szukalski, P. (2012). Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szyszka, M. (2017). Polityka rodzinna uzupełnieniem solidarności rodzinnej. Studia Socjologiczne, 2(225), 241-266.
• Świątkiewicz, W. (2012). Więzi międzypokoleniowe. Między losem a wyborem. W: W. Świątkiewicz (red.), Więzi międzypokoleniowe w rodzinie i w kulturze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 39-56.
• Taranowicz, I. (2015). Deinstytucjonalizacja czy nowa instytucjonalizacja rodziny? Małżeństwo w społeczeństwie samolubnych jednostek. Roczniki Socjologii Rodziny, t. XXIV/XXV, 29-47.
• Wóycicka, I. (2009). Model opieki w Polsce. W: I.E. Kotowska (red.), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce. Warszawa: Scholar, 99-117.
• Wrzesień, W. (2003). Jednostka - rodzina - pokolenie. Studium relacji międzypokoleniowych w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Żurek, A. (2010). Atrakcyjność instytucji małżeństwa we współczesnych społeczeństwach. Zalety i wady życia w rodzinie i poza rodziną. Roczniki Socjologii Rodziny, t. XX, 93-108.

Identyfikatory

DOI

10.17399/HW.2019.184505