Rola turystyki w zachowaniu dziedzictwa przemysłu naftowego w Polskich Karpatach

• Autorzy: Zygmunt Kruczek

Warianty tytułu

The Role of Tourism in Preserving the Heritage of the Oil Industry in the Polish Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Najstarsze na świecie zagłębie naftowe w polskich Karpatach kończy swoją działalność produkcyjną. Dawne kopalnie i destylarnie stały się zabytkami techniki, wiele obiektów wymaga rekultywacji. Szansą na ocalenie dziedzictwa przemysłowego i ochronę środowiska naturalnego jest turystyka przemysłowa. W artykule wskazano na tradycje górnictwa i przemysłu naftowego w polskich Karpatach, a jego dziedzictwo oceniono w kategoriach atrakcji turystycznych. Autor koncentruje się na możliwościach wykorzystania szlaków naftowych w rewitalizacji zabytków przemysłu naftowego dla potrzeb turystyki przemysłowej i równoważenia rozwoju regionu. Istniejące i projektowane szlaki wpisują się w system Europejskich Szlaków Dziedzictwa Przemysłowego. Dla karpackiego szlaku naftowego sporządzono analizę SWOT, wskazano na korzyści tworzenia szlaków dla środowiska naturalnego i lokalnych społeczności. (abstrakt oryginalny)

EN

The oldest oil field in the world, located in the Polish Carpathian Mountains, is ending its production activity. Former mines and distilleries have become historic technological monuments, and many structures are in need of rehabilitation. Post-industrial tourism presents an opportunity for rescuing industrial heritage and protecting the natural environment. The focus of this article is on the mining and oil industry traditions in the Polish Carpathian Mountains, and the region's heritage is appraised in tourist attraction categories. The authors concentrate on the possibilities of using oil routes for post-industrial tourism as a form of revitalisation of post-industrial monuments and sustainable development for the region. The planned routes will be registered in the system of European Routes of Industrial Heritage. A SWOT analysis was done for the Carpathian oil route, and attention was drawn to the benefits for the natural environment and local communities resulting from the creation of tourist routes.

Słowa kluczowe

PL

Historia gospodarcza; Przemysł naftowy; Dziedzictwo kulturowe; Turystyczne atrakcje; Szlaki turystyczne; Analiza SWOT

EN

Economic history; Petroleum industry; Cultural heritage; Tourist attraction; Tourist routes; SWOT analysis

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 3
• Strony: 33--52

Twórcy

autor

Zygmunt Kruczek

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Bobek Cz., Wais T., 2010, Górnicza likwidacja I rekonstrukcja XIX-wiecznych kopanek na przykładzie Muzeum Przemysłu Naftowego I Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce. [w:] I Konferencja Muzeów Górniczych i Skansenów Podziemnych w Polsce. Muzeum Żup Solnych, Wieliczka
• Brodawka M., 2014, Ignacy Łukasiewicz - pionier przemysłu naftowego. [w:] Historia polskiego przemysłu naftowego, red. M. Boryń, A. Chodubski, B. Duraj. Wyd. Adama Marszałek, Toruń
• Derek M., 2010a, Turystyka przemysłowa jako forma turystyki zrównoważonej. [w:] Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki. T. VI, Turystyka zrównoważona. Red. Z. Młynarczyk, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• Domański B., 2001, Przekształcenia terenów poprzemysłowych w województwach śląskim i małopolskim - prawidłowości i uwarunkowania, [w:] Z. Zioło (red.), Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Warszawa, ss. 51 - 59
• Cultural tourism trends in Europe: a context for the development of Cultural Routes, 2011, In: Khovanova-Rubicondo, K. (ed.) Impact of European Cultural Routes on SMEs' innovation and competitiveness. Strasbourg: Council of Europe Publishing, s. 21-39
• Dziedzictwo przemysłowe jako element zrównoważonego rozwoju turystyki, 2008, Materiały pokonferencyjne z V Międzynarodowej konferencji, Zabrze
• Encyklopedia do krajoznawstwa Galicji, 1871, red. A. Szneider, t. I, str. 360 pod hasłem : Asfalt, Lwów
• European Industrial Heritage: The International Story, 2017, ERIH www.erih.net
• Fridrich M., 2014, Ziemia gorlicka a rozwój polskiego przemysłu naftowego. [w:] Historia polskiego przemysłu naftowego, red. M. Boryń, A. Chodubski, B. Duraj. Wyd. Adam Marszałek, Toruń
• Gaweł Ł., 2012, Szlaki dziedzictwa kulturowego - praktyka zarządzania. Refleksje po audycie Śląskiego Szlaku Zabytków Techniki, Turystyka Kulturowa nr 2
• Gaweł Ł., 2014, Poprzemysłowe dziedzictwo kulturowe a rozwój turystyki. Zastosowanie modelu AUDEE do oceny industrialnych atrakcji turystycznych. Turystyka Kulturowa nr 11
• Goodall B., 1990, The Dynamics of Tourism Place Marketing. [w:] red. G. Ashworth, B. Goodall, Marketing Tourism Places, London, Routledge
• Handszuh H., 2005, Tworzenie wzorca jakości dla turystyki dziedzictwa przemysłowego, [w:] T. Burzyński, M. Łabaj (red.), Dziedzictwo przemysłowe jako atrakcyjny produkt dla turystyki i rekreacji. Doświadczenia krajowe i zagraniczne. Materiały z II konferencji międzynarodowej, Zabrze, 12-13.05.2005, Wyd. GWSH, Katowice, s. 29-39
• Hewison, R., 1987, The Heritage Industry, Britain in a Climate of Decline. Methuen, London
• Industrial Heritage and Agri/Rural Tourism in Europe. European Parliament's Committee on Transport and Tourism. Brussels, 2013. European Union. (http://www.europarl.europa.eu/studies)
• Jawor E., Kruczek J., 1994, Geologia złóż ropy i gazu (w:) Wolwowicz R. (red.) Historia polskiego przemysłu naftowego. Stow. Inż. i Tech. Przem. Naft. Brzozów-Kraków: s. 61-159
• Jędrysiak T., 2011, Turystyka kulturowa w obiektach poprzemysłowych - zagadnienia ogólne. Turystyka kulturowa. Nr 6
• Jansen-Verbeke, M., 1999, Industrial heritage: A nexus for sustainable tourism development. Tourism Geographies, 1, (1), 70-84
• Kaczmarek S., 2001, Rewitalizacja terenów poprzemysłowych. Nowy wymiar w rozwoju miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kotler P., Kevin L.K., 2000, Marketing Management. Prentice Hall, 14 th edition
• Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa - między tradycją a nowoczesnością, [w:] A. Kowalczyk (red.) Turystyka kulturowa. Spojrzenie geograficzne, Geografia Turyzmu, 1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski
• Kronenberg M., 2012, Wpływ zasobów dziedzictwa przemysłowego na atrakcyjność turystyczną miasta. Przykład Łodzi, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kruczek Z., 2005, Szlaki przemysłowe produktami turystyki specjalistycznej. Zeszyty Naukowo-Techniczne. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji. Seria Materiały konferencyjne. Zeszyt nr 74, Kraków
• Kruczek Z., 2011, Atrakcje turystyczne. Fenomen, typologia, metody badań. Proksenia. Kraków
• Kruczek Z., 2016, Post-industrial Tourism as an Opportunity for Revitalising the Environment of the Former Oil Basin in the Polish Carpathian Mountains. Polish Journal of Environmental Studies Vol. 25, No. 2, ss. 895-902, DOI: 10.15244/pjoes/61241
• Kruczek Z., 2017, Frekwencja w polskich atrakcjach turystycznych w latach 2011-2015. Dynamika, trendy, studia przypadków. Proksenia, Kraków
• Kutaś P., 1972, Powiat Gorlicki. Przyroda, architektura, kultura, wypoczynek. Wyd. Promo, Gorlice
• Lipińska E.J., 2009, Dziedzictwo czy ryzyko środowiskowe pozostałości dawnych robót górnictwa naftowego? W: Innowacyjne rozwiązania rewitalizacji terenów zdegradowanych, Red. J. Skowronek. Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego Sp. z oo w Lędzinach, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, Katowice
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka Kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. Gniezno
• Naziębło J., 2008, Dziedzictwo przemysłowe Żyrardowa a możliwości zagospodarowania turystycznego, [w:] W. Kaprowski, F. Midura, J.W. Sienkiewicz (red.), Dziedzictwo przemysłowe Mazowsza i jego rola w turystyce, Almamer, Warszawa, ss. 215 - 221
• Lenartowicz K., Ostręga A., 2012, Revitalisation of Post-Industrial Areas Through the Preservation of Technical Heritage in Poland. AGH Journal of Mining and Geoengineering. Vol. 36, No. 2
• Oevermann H., (red), Mieg H. (red), 2015, Industrial heritage sites in transformation: clash of discourses , New York, Routledge, https://doi.org/10.1080/17535069.2015.1050203
• Paluch M., 2014, Rola turystyki w rewitalizacji małych miast poprzemysłowych i regionó - studia przypadków Cork, Jeffersonville, New Albany i Regionu Walonii. Turystyka Kulturowa nr 11
• Radwański A.R., 2009, The Ignacy Łukasiewicz Memorial Museum of Oil and Gas Industry in Bóbrka and historical monuments of petroleum and salt industries in the vicinity of Krosno (the Polish Outer Carpathians), GEOTURYSTYKA 3 (18)
• Richards G., 2007, Cultural Tourism. Global and Local Perspective. New York Howart
• Robinson M., 2000, Industrial tourism, [w:] J. Jafari (red.) Encyclopedia of tourism, Routledge, Londyn, 305
• Ruszaj K.,2014, Gorlicki przemysł naftowy. Od powstania do współczesności, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, http://www.muzeum.gorlice.pl/ teksty/gorlicki-przemysl-naftowy.pdf [dostęp: 23.05.2019]
• Sikorska E., Szlak Naftowy, 2007, [w:]: Rozwój turystyki industrialnej. Promocja Karpacko-Galicyjskiego Szlaku Naftowego. Materiały pokonferencyjne. Jasło, 2007
• Staszic S., 1815, O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski. Reprint Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa
• Swarbrooke J., 2002, The development and management of visitors atractions, Butterworth - Heinemann, Oxford.
• Szewczyk A., 2012, Sowliny - the Center of the Petroleum Industry at the Very West End of the Carpathian-Galician Petroleum Route. Current Condition, Problems with Revitalization. AGH Journal of Mining and Geoengineering. Vol. 36, No. 1
• Ślawski T., Początki i rozwój kopalnictwa naftowego na Podkarpaciu w historycznym zarysie, Biecz 1997
• Turystyka w obiektach poprzemysłowych. Koncepcja promocji i rozwoju markowego produktu turystycznego w zabytkach techniki i przemysłu w Polsce, 2004, Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa
• UNWTO Tourism Highlights, 2017 Edition. www. http://publications.unwto.org/. 14.04.2018
• Walas B., Kruczek Z., 2013, Marketing, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Zeh J., 1889, Pierwsze objawy przemysłu naftowego w Galicji, "Czasopismo Towarzystwa Aptekarskiego", nr 12
• Zejszner L., 1848, Podróże po Beskidach czyli opisanie części gór Karpackich, zawartych pomiędzy źródłami Wisły i Sanu, Biblioteka Narodowa, Reprint
• Zuzak, J., 2009, The Guide. The Ignacy Łukasiewicz Memorial Museum of Oil Industry in Bóbrka. Museum of Oil and Gas Industry Foundation, Bóbrka