Wołoskie tradycje pasterskie Beskidu Małego jako podstawa kreowania liniowego produktu w ramach turystyki kulturowej

• Autorzy: Janusz Łach

Warianty tytułu

The Valachian Shepherd Traditions of the Little Beskid as the Basis for Creating a Linear Product within the Framework of Cultural Tourism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ukazanie dziedzictwa kulturowego gospodarki pastersko-rolnej w strukturze krajobrazowej Beskidu Małego. Dziedzictwa stanowiącego istotny i jeszcze niewykorzystany, potencjał dla rozwoju turystyki kulturowej Pasma Karpat Polskich w typie liniowego produktu turystycznego. Zasobne walory przyrodnicze i kulturowe mało znanego regionu jakim jest Beskid Mały klasyfikują go do szczególnie atrakcyjnych turystycznie obszarów Karpat Zachodnich. Dostrzeżenie rolno-pasterskich (polaniarskich) walorów krajobrazowo-kulturowych ulegających obecnie zanikowi pozwala na zachowanie dawnego dziedzictwa gospodarki pasterskiej w celu jego ochrony przed komercjalizacją usług turystycznych oraz dla kształtowania tożsamości regionalnej. Występująca głównie na terenie Beskidu Małego zabudowa pasterska - polaniarska jednoizbowa, określana jest jako wielka osobliwość etnograficzna regionu. Poprzez prowadzone badania stać się może kolejnym ogniwem liniowego produktu turystycznego, jakim jest tworzący się w Gorcach "Szlak Kultury Wołoskiej" ukazujący intersującą genezę góralszczyzny. (abstrakt oryginalny)

EN

The book aims to present the cultural heritage of agro shepherd economy of Little Beskid inscribed in the landscape as an essential potential for the linear product of development of cultural regional tourism of Polish Carpathian range. Abundance of natural and cultural qualities of this underexposed region qualify it as an area in Western Carpathians of particular tourist interest. Recognising vanishing shepherd landscape and cultural qualities allows to preserve the old heritage of shepherd economy thereby protecting it from commercialization of tourist services and contributing to the formation of local identity. Shepherd and agro shepherd architecture found in Little Beskid is referred to as a great ethnographic originality and, in the course of further research, can become a significant link in the project of cultural trail "Wallachian Culture Trail" demonstrating interesting genesis of Gorals. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Turystyka kulturowa; Atrakcyjność turystyczna; Atrakcyjność regionu

EN

Cultural heritage; Cultural tourism; Touristic attractiveness; Regions attractiveness

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 4
• Strony: 92--111

Twórcy

autor

Janusz Łach

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Czamańska I., 2015, The Valachs - several research problems. Balcanica Posnaniensia XXII/I, Ius Valachicum I, Poznań-Bucharest, 7-16
• Czulak M., 2009, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w Międzybrodziu Bialskim, Wyd. Towarzystwo Miłośników Międzybrodzia, Międzybrodzie Bialskie
• Dobrowolski K., 1938, Badania nad ugrupowaniami etnograficznymi w Karpatach Zachodnich, [w:] Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, t.42, nr 5, Kraków
• Dobrowolski K., 1970, Studia nad kulturą pasterską w Karpatach Północnych, typologia wędrówek pasterskich od XIV do XX wieku, [w:] Antoniewicz W., Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 8, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa- Kraków, s.98-120
• Gąsiorek J., 2012, Obiekty sakralne w krajobrazie Beskidu Małego, Studia krajobrazowe Tom 3. Krajobrazy zdefiniowane - znaki i symbole w krajobrazie (red.) J. Łach, A. Zaręba, Wyd. Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, IGRR Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s.98-113
• Hołub-Pacewiczowa Z., 1930, Z badań nad pasterstwem karpackimi alpejskim. Wierchy, Kraków, 8, 89-121
• Jawor G., 2015, Ethnic aspects of settlement in Ius Valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century). Balcanica Posnaniensia XXII/I, Ius Valachicum I, 47-55, Poznań-Bucharest
• Jędrysiak T., 2008, Turystyka kulturowa, PWE, Warszawa
• Kaczmarczyk Z., 1933, Przyczynek do gospodarki halnej w XVIII wieku w Państwie Łodygowickim, t.32, wydanie 34,Wyd. Lud
• Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2002, Produkt turystyczny, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Łodzi, Turystyka i Hotelarstwo - 1, Łódź, s.33-54
• Kłeczek R., Kowal W., Waniowski P., Woźniczka J., 1992, Marketing - jak to się robi?, Wyd. Ossolineum, Wrocław
• Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
• Komoniecki A., 1704, Chronografia albo dziejopis żywiecki, Opracowanie: Grodzicki S., Dwornicka I., W ramach Pracowni Wydawnictw Źródłowych Instytutu Historyczno-Prawnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wyd. Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Żywiec 1987
• Kopczyńska-Jaworska B., 1950/51, Gospodarka pasterska w Beskidzie Śląskim, Prace i materiały etnograficzne, t. VIII-IX, Wyd. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź-Lublin s.155-217
• Kopczyńska-Jaworska B., 1961, Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, Etnografia Polska, t. V, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, s.227-231
• Kopczyńska-Jaworska B., 1962, Szałaśnictwo w Karpatach Polskich w świetle prac zespołowych w roku 1960, Czas. Etnografia Polska, t. VI, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, s.321-329
• Kopczyńska-Jaworska B., 1969, Tradycyjna gospodarka sezonowa w Karpatach Polskich, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków
• Kopczyńska-Jaworska B., 1972, Przydatność określonych metod badawczych w problematyce karpackiej, [w:] Ludova kultura v Karpatach, Vyd. Slovenskej akademie vied, Bratislava, s.111-120
• Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa - między tradycją a nowoczesnością, [w:] A. Kowalczyk, Turystyka kulturowa - spojrzenie geograficzne, Wyd. Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Leszczycki S., 1932, Szałasy kamienne Beskidu Małego, "Wierchy" T.10, s.120-123
• Łach J., 2010 a, Ocalić od zapomnienia - kamienne szałasy pasterskie Beskidu Małego w Międzybrodziu Żywieckim, Kalendarz Żywiecki, s. 193-198, Wyd. Żywieckie, Żywiec
• Łach J., 2010 b, Kamienne szopy pasterskie jako ginący element krajobrazu Beskidu Małego, Czasopismo Wyd. Wierchy, T.76, s. 244-249, Kraków
• Łach J., Musiał M., 2015, Przeszłość i znaczenie tradycji dla współczesnego oblicza kulturowego góralszczyzny Beskidu Małego - zapis w krajobrazie, Wyd. Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, IGRR Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
• Midura F., 2008, Dziedzictwo kulturowe elementem ożywienia ruchu turystycznego na wsi, V Konferencja Naukowo - Techniczna "Błękitny San", s.33-42, 24-25.04.08, Jabłonka
• Mikołajski J., Sołtysik J., 1994, Beskid Mały latem i zimą, Przewodnik, Wyd. Colgraf-Press, Poznań
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka kulturowa - wokół definicji, Turystyka Kulturowa Nr.1/2008, s.4-21
• Musiał M., 2010, Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym, Wyd. Drukarnia Drukpress s.c., Andrychów
• Piotrowski J., P., 1997, Obiekty kultury jako atrakcja turystyczna, [w:] Kulturowe aspekty turystyki i gospodarki turystycznej, Pol. Stow. Turystyczne, Warszawa, s. 69-77
• Plit J., 2004, Przeobrażenia krajobrazów kulturowych Karpat Polskich dawniej i dziś. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 3, 33-43, Sosnowiec
• Sobala M., 2014, Krajobrazy pasterskie w Polsce i Europie - wybrane typy, przykłady i formy ochrony. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Sosnowiec, 25, 81-98
• Sosnowski K., 1925, Beskid Mały, Wierchy, t.3
• Sosnowski K., 1930, Przewodnik po Beskidach Zachodnich i Pieninach, t. I-II, Kraków
• Stachura P., 1998, Międzybrodzie Bialskie - dzieje i obyczaje, Wyd. Księży Sercanów SCJ, Kraków
• Środulska-Wielgus J., Błachut Z., Wielgus K., 2009, Eksploracja przestrzeni historycznej Gorców dla potrzeb turystyki kulturowej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 12, Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne, Sosnowiec, s.233-247
• Środulska-Wielgus J., Maciaś M., 2012 a, Szlak kultury wołoskiej. Ochotnica - początek drogi, Rozwój turystyki kulturowej i przyrodniczej na pograniczu polsko-słowackim, PPWSZ, Nowy Targ, s.153-162
• Środulska-Wielgus J., 2012 b, Kształtowanie krajobrazu poprzez zrównoważoną turystykę kulturową na przykładzie idei szlaku kultury wołoskiej, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Kraj. - OL PAN, T. VIII/2, s.120-135
• Ząbek M., 2001, Góry a kultura ludów górskich, [w:] Pasterstwo na Huculszczyśnie, gospodarka, kultura, obyczaj, red. J. Gudowki Wyd. Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wyd. Dialog, Warszawa