Analiza historycznych, architektonicznych i turystycznych walorów kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja Apostoła w Brodach Poznańskich

• Autorzy: Jakub Łukaszewski

Warianty tytułu

Analysis of historical, architectural and tourist values of the parish church of St. Andrew the Apostle in Brody Poznańskie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Drewniany kościół parafialny w Brodach Poznańskich, w opinii specjalistów, należy do najciekawszych zabytków tego rodzaju w Wielkopolsce. Mimo to jest obiektem mało znanym. Autor, na podstawie analizy specjalistycznej literatury oraz nowoodkrytych źródeł pisanych, przedstawia historię parafii, oryginalność projektu świątyni, unikatowość jej manierystycznego detalu ciesielskiego oraz okoliczności jej budowy. Ponadto omawia wystrój i otoczenie zabytku. Trzecią część artykułu poświęca na analizę walorów architektonicznych i historycznych zabytku. Wskazuje także na duży potencjał turystyczny obiektu i możliwości wykorzystania go, jako celu destynacji dla turystyki dziedzictwa kulturowego w Wielkopolsce. (abstrakt oryginalny)

EN

Wooden parish church in Brody Poznan, in the opinion of experts, is one of the most interesting monuments of this kind in the Great Poland. Although this is a little-known object. The author, on the basis of specialized literature and newly discovered written sources, shows the story of the parish, originality design of the temple, the uniqueness of its mannerist carpentry detail and the circumstances of its construction. Also discusses the decor and surroundings of the monument. The third part of the article dedicates to the analysis of the values of architectural and historical monument. He also indicates a large tourism potential of the object, and the possibility of using it as the destination for heritage tourism in the Great Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Turystyka kulturowa; Budowla historyczna

EN

Cultural heritage; Cultural tourism; Historical building

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2
• Strony: 21--38

Twórcy

autor

Jakub Łukaszewski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• KDW I, 1877, Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, tom I, Poznań 1877, wersja online na stronie: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=20061
• KSIĘGA UPOSAŻENIA, 1950, Księga Uposażenia Diecezji Poznańskiej z roku 1510, wyd. ks. Józef Nowacki, Poznań 1950
• Teki Dworzaczka: Http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
• MUCHA H., 1976, Parafia Brody Poznańskie w latach 1837-1848, praca magisterska z Historii Kościoła pod kierunkiem ks. Prof. dr hab. Mariana Banaszaka, Poznań 1976. Maszynopis zdeponowany w AAP
• MUCHA H., 1984, Parafia Brody Poznańskie w latach 1849-1945, praca licencjacka z Historii Kościoła w Polsce pod kierunkiem ks.Prof. dr hab. Mariana Banaszaka, Poznań 1984. Maszynopis zdeponowany w AAP
• DOKUMENTACJA, 2003a, Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich. Tabliczki epitafijne Józefa Kotłowskiego i Marcina Musiała z kościoła p.w. Św. Andrzeja Apostoła w Brodach k. Lwówka, oprac. k. Wypych, Kostrzyn 2003. Maszynopis zdeponowany w archiwum parafii w Brodach Poznańskich
• DOKUMENTACJA, 2003b, Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich. Tablica epitafijna Konstancji Białęskiej z kościoła p.w. Św. Andrzeja Apostoła w Brodach k. Lwówka, oprac. k. Wypych, Kostrzyn 2003. Maszynopis zdeponowany w archiwum parafii w Brodach Poznańskich
• DOKUMENTACJA, 2003c, Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich. Zespół płyt epitafijnych Konstantego Marszewskiego, kasztelana przemęckiego zmarłego w 1736 roku z kościoła p.w. Św. Andrzeja w brodach k. Lwówka, oprac. k. Wypych, Kostrzyn 2003. Maszynopis zdeponowany w archiwum parafii w Brodach Poznańskich
• DOKUMENTACJA, 2003d, Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich. Zespół płyt epitafijnych Łukasza Szczanieckiego z kościoła p.w. Św. Andrzeja Apostoła w Brodach k. Lwówka, oprac. k. Wypych, Kostrzyn 2003. Maszynopis zdeponowany w archiwum parafii w Brodach Poznańskich
• ANDERS P., 2009, Przewodnik po powiecie nowotomyskim, Nowy Tomyśl, 2009
• BIELERZEWSKI L., 1976, Ksiądz nie zostaje sam, Poznań 1976
• BRYKOWSKI R., 2001, Wielkopolskie kościoły drewniane, Poznań 2001
• BURYAN P., 2009a, Propozycja pobytu turystyczno-kulturowego w powiecie nowotomyskim, http://www.turystykakulturowa.eu/?id=place&nr=13&txt=5 Turystyka Kulturowa - portal popularyzacyjny, nr 11/2009 (listopad 2009)
• BURYAN P., 2009b, Waloryzacja potencjału turystyczno-kulturowego powiatu nowotomyskiego, Turystyka Kulturowa, nr 11/2009 (listopad 2009), s. 36-44
• DOMACHOWSKI P., MORDAL P., 2009, Szlakiem drewnianych kościołów, Poznań 2009
• DREWNIANA ARCHITEKTRA, 1994, Drewniana architektura sakralna, oprac. D. Matyaszczyk, Poznań 1994
• DREWNIANE KOŚCIOŁY, 2004, Drewniane kościoły w Wielkopolsce. Wooden churches in Wielkopolska, pod red. L. Bednarskiej, M. Grzebalskiego, P. Hausera, k. Kasprzak, T. Naganowskiego, M. Ziółkowskiego, Poznań 2004
• DZIUBKOWA J., 1996-1997, Vanitas. Portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, pod red. J. Dziubkowej, Muzeum Narodowe w Poznaniu, listopad 1996-luty 1997
• GĄSIOROWSKI A., 1967, Uwagi o mniejszych kasztelaniach wielkopolskich XIII-XIV wieku, Czasopismo Prawno-Historyczne, z. 19. 1967, s. 71-107
• JANKOWSKI A., 2009, Kościoły drewniane o zdwojonej konstrukcji ścian w Wielkopolsce, Bydgoszcz 2009
• KOHTE J., 1898, Uebersicht kunstgeschichte der Provinz Posen. Politische kulturgeschitchliche und kunstgeschichtliche entwicklung des Landes, tom I, Berlin 1898
• KORNECKI M., 1995, Niderlandyzm a architektura drewniana w Polsce, [w:] Niderlandyzm w sztuce polskiej. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Toruń, grudzień 1992, pod red. T. Hrankowskiej, Warszawa 1995, s. 303-325
• KORYTKOWSKI J., 1888, Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis ad ordinem decanatuum digestarum nec non elenchus universi cleri ecclesiis, sacellis publicis aliisque institutis hoc tempore deservientis, addita sunt nonnulla alia scitu digna cultum divinum et utilitatem cleri spectantia, praecedente serie archiepiscoporum Gnesnensium episcoporum Posnaniensium et archiepiscoporum Gnesnensium et Posnaniensium, Gniezno 1888
• KOWALENKO W., 1938, Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej od VII do XII wieku, Poznań 1938
• KRASSOWSKI W., 1959, Centralne drewniane kościoły barokowe, Biuletyn Historii Sztuki, 1959, t. 21, z. 1, s. 115-116
• KUCZYŃSKA J., 1984, Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce. Katalog, Lublin 1984
• KZSwP, 1969, Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, tom V, województwo poznańskie, pod red. T. Ruszczyńskiej i A. Sławskiej, zeszyt 14: powiat nowotomyski, oprac. R. i E. Linette, Warszawa 1969
• ŁUCZAK T., 2006, Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po roku 1945 (z wyłączeniem ziem należących przed 1939 rokiem do Rzeszy Niemieckiej), t. 2, woj. poznańskie, Poznań 2006
• ŁUKASZEWICZ J., 1859, Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych, tom II, Poznań 1859
• MARECKI J., ROTTER L., 2009, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2009
• MIKOS von ROHRSCHEIDT A., 2010, Turystyka Kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Poznań 2010
• MIŁOBĘDZKI A., Architektura polska XVII w., t. 1, Warszawa 1980
• MINTA-TWORZOWSKA D., 1983, Pradziejowe i wczesnośredniowieczne osadnictwo w rejonie Lwówka, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. XXXV, Poznań 1983
• NOWACKI J., 1964, Dzieje archidiecezji poznańskiej, tom II, Poznań 1964
• PLEBAŃSKI R. 2010a, Kościół przedtem tak okropny i brzydki... o pracach konserwatorskich w kościele p.w. św. Andrzeja w Brodach w latach 1935-1940, Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, t. 4, 2010, s. 63-72
• PLEBAŃSKI R. 2010b, Renowacja zabytkowych obiektów sakralnej architektury drewnianej regionu Wielkopolski, Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, t. 4, 2010, s. 87-97
• POLAK B., 1998, Dzieje Nowego Tomyśla, pod red. B. Polaka, Nowy Tomyśl, 1998
• REJESTR 2013, Rejestr zabytków województwa wielkopolskiego - nieruchome (opracowanie KOBIDZ w Warszawie), Warszawa 2013, s. 125; http://wosoz.ibip.pl/public/?id=37647
• REZLER M., 1996, Emilia Sczaniecka 1804-1896, Poznań 1996
• RUSZCZYK G., 2007, Drewno i architektura. Dzieje budownictwa drewnianego w Polsce, Warszawa 2007
• SCZANIECKI P., 1979, Sacramentum dedicationis, obrzęd poświęcenia kościoła i jego znaczenie w dziedzinie religijnej, obyczajowej i kulturalnej na podstawie źródeł polskich z XII wieku, Studia Kościelnohistoryczne, t. 3, Lublin 1979, s. 9-137
• SHG, 1982, Słownik Historyczno-Geograficzny Województwa Poznańskiego w Średniowieczu, t. VIII,`cz. I, z. 1 (A-B), oprac. S. Chmielewski, K. Górska-Gołaska, J. Luciński, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1982; wersja online na stronie: www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=1639, hasło: Brody
• SHG, 1992, Słownik Historyczno-Geograficzny Województwa Poznańskiego w Średniowieczu, t. VIII, cz. II, z. 4 (I-L), oprac. S. Chmielewski, K. Górska-Gołaska, T. Jurek, J. Luciński, G. Tutkowska, Wrocław - Warszawa - Kraków1989-1991 i Poznań 1992; wersja online na stronie: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=20381, hasło: Lwówek
• SKIERSKA I., 2003, Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2003
• STRZAŁKO M., 1993, Brody, Kronika Wielkopolski, nr 1 (64), 1993, s. 82-95
• ŚMIGIELSKI A., 1994, Lwówek, Poznań 1994
• TRELIŃSKA B., 1991, Gotyckie pismo epigraficzne w Polsce, Lublin 1991
• WEYMANN S., 1953, Ze studiów nad zagadnieniem dróg w Wielkopolsce od X do XIII wieku, Przegląd Zachodni 9/II, nr 6-8, 1953
• WIESIOŁOWSKI J., 1994, Roch, Korsyn, Nepomucen i Benon - zapomniani bohaterowie miasta Poznania, Kronika Miasta Poznania, 1994, z. 3/4, s. 104-127
• WŁODARSKI B., 2007, Chronologia polska, Warszawa 2007
• LAT,1995, 900 lat parafii Brody Poznańskie, pod red. M. Sawickiej, Opalenica 1995
• www.brodypoznanskie.pl
• www.kosciolydrewniane.archpoznan.pl/index.php/brodypoznanskie
• www.regionwielkopolska.pl/turystyka/szlaki-tematyczne/szlak-drewnianych-kosciolow.html
• www.slownik.ihpan.edu.pl
• www.teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
• www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=20061
• http://wosoz.ibip.pl/public/?id=37647