Znaczenie odnowy wsi w procesie przemian funkcjonalnych przestrzeni wiejskiej

• Autorzy: Dorota Dymek

Warianty tytułu

Significance of Village Renewal in the Process of Functional Changes in Rural Areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z narzędzi służących pozytywnym przemianom funkcjonalno-przestrzennym terenów wiejskich jest odnowa wsi. Działanie to charakteryzuje się kompleksowością w zakresie zaspokajania potrzeb lokalnych społeczności oraz rozwiązywania problemów i niedogodności związanych z życiem na wsi. Celem artykułu jest identyfikacja kierunków przemian funkcjonalno-przestrzennych obszarów wiejskich w kontekście wdrażania sołeckich planów odnowy wsi. Punkt wyjścia do badań stanowił przegląd zadań priorytetowych wskazanych do realizacji zawartych w ponad tysiącu planach uchwalonych w dwóch okresach badawczych (2007-2013 oraz 2014-2018). Dokonano analizy zmian w preferencjach związanych z wyborem zadań wskazanych do realizacji w ramach dziesięciu wydzielonych obszarów działań. Zadania te w analizowanym okresie nie uległy znaczącym zmianom. Za najpopularniejszy kierunek rozwoju miejscowości uznawany jest sport, turystyka i rekreacja. Dużą rolę odrywa także chęć rozwoju funkcji transportowej i komunikacyjnej. Najrzadziej miejscowości nastawiają się na rozwój ekonomiczny. Tendencja ta występuje zarówno w skali kraju, jak i w ujęciu regionalnym.(abstrakt oryginalny)

EN

Rural areas have been undergoing transformation for years, which is noticeable, among others, in local communities' lifestyle, sources of income, and especially in the rural space. In case when this process is uncontrolled, the risk of a serious imbalance in spatial order of the village is arising. One of the tools for positive functional and spatial changes in rural areas is the village renewal. This action is characterized by complexity in satisfying the needs of local communities and solving issues and inconvenience related to rural life. Village renewal may be implemented by the means of the village renewal plan, which includes tasks to be accomplished by the local community. The aim of this article is to identify directions of functional and spatial transformation of the village in the context of village renewal plans. The starting point for research was the overview of priority tasks to be implemented in the village renewal plans. In total, approximately 500 randomly selected plans were analyzed using the representative method. On this basis, ten main types of action areas were identified, which were then analyzed with respect to regional diversity in two subsequent research periods (2007-2013 and 2014-2018). Main changes in preferences and implementation of tasks within particular action areas were also examined. It was observed that in general, villages tend to undertake actions related to sport, tourism and recreation. Enhancing transportation and communication functions is also very important. On the other hand, villages are least likely to focus on action areas for economic development. In addition, the author has attempted to investigate the current stage in advancement concerning village renewal process in Polish rural areas.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój obszarów wiejskich; Przekształcenia strukturalne; Wieś

EN

Rural development; Structural transformation; Village

• Czasopismo: Studia Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2019
• Tom: 53
• Strony: 95--108

Twórcy

autor

Dorota Dymek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Bański J., 2013, O przyszłości polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 31, s. 9-24.
• Beck C.A., Campbell D., Shrives P.J., 2010, Content analysis in environmental reporting research: Enrichment and rehearsal of the method in a British-German context, The British Accounting Review, 42, 3, s. 207-222.
• Biczkowski M., Biczkowska M., 2017, Rewitalizacja a odnowa wsi. Analiza porównawcza instrumentów Unii Europejskiej. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 29, s. 27-29.
• Chmielewska B., 2009, Odnowa wsi jako jedna z form realizacji polityki rozwoju obszarów wiejskich, [w:] B. Chmielewska (red.), Wybrane zagadnienia polityki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce i na Ukrainie, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, s. 57-88.
• Cymerman R., Grządka B., Tyszlo L., 2002, Gospodarka przestrzenna jako dziedzina wiedzy i praktyki kształtująca ład przestrzenny, Acta Scientarium Polonorum, Gospodarka Przestrzenna, 1, s. 5-15.
• Heffner K., 2014, Kierunki zmian w przestrzeni wiejskiej Polski - wpisywanie się w przestrzeń wsi europejskiej, [w:] W. Kamińska, K. Heffner (red.), Polityka spójności UE a rozwój obszarów wiejskich. Stare problemy i nowe wyzwania, Studia KPZK PAN, 154, s. 37-58.
• Idziak W., 2004, O odnowie wsi - poradnik, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
• Idziak W., 2007. Odnowa wsi wobec wyzwań współczesności, [w:] M. Kłodziński, M. Błąd, R. Wilczyński (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 147-164.
• Jeziorska-Biel P., Wójcik M., 2017, Społeczne i przestrzenne aspekty procesu odnowy wsi (przypadek województwa łódzkiego), Biuletyn KPZK PAN, 267, s. 121-132.
• Kamiński Z., 2008, Współczesne planowanie wsi w Polsce - zagadnienia ruralisty - monografia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, s. 213-218.
• Kuriata Z., 2005, Metoda opracowania planu rozwoju miejscowości, Architektura Krajobrazu, 1-2, s. 27-33.
• Kuriata Z., 2006, Oddziaływanie programu odnowy wsi na kształtowanie przestrzeni wiejskiej, [w:] W. Czarnecki, D. Korolczuk (red.), Odnowa polskiej wsi, Wydział Architektury Politechniki Białostockiej, Białystok, s. 88-92.
• Lipińska H., Kępkowicz A., Miącz D., 2013, Wiejskie ogrody przydomowe a tożsamość polskiej wsi, [w:] M. Milecka (red.), Kulturowe i cywilizacyjne postawy Polaków. Tradycja jako czynnik spójności krajobrazowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Lublin, s. 214-233.
• Niedźwiedzka-Filipiak I., 2009, Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław.
• Niedźwiecka-Filipiak I., Kuriata Z., 2010, Architektura Krajobrazu w Programie Odnowy Wsi Opolskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław, s. 24-27.
• Niedźwiecka-Filipiak I., Kuriata Z., Drabiński A., 2011, Udział Instytutu Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w realizacji Programu Odnowy Wsi, [w:] IV Polski Kongres Odnowy Wsi. Odnowa Wsi - opinie ekspertów, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław, s. 26-34.
• Obszary wiejskie w Polsce w 2016 r., 2016, GUS, Warszawa.
• Paradowski M., Zielińska R., 2007, Odnowa i rozwój wsi w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, [w:] M. Kłodziński, M. Błąd, R. Wilczyński (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa, s. 137-146.
• Rorat J., Tabor S., 2014, Rozwój lokalny na obszarach wiejskich - ocena zagrożeń i możliwe kierunki rozwoju, Przegląd Zachodniopomorski, 3, 2, s. 263-271.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne", operacje typu "Kształtowanie przestrzeni publicznej" oraz operacje typu "Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego" w ramach działania "Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz.U. 2017 poz. 1737).
• Wilczyński R., 2002, Odnowa wsi jako metoda wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, [w:] M. Kłodziński i B. Fedyszak-Radziejowska (red.), Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i krajach Unii Europejskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
• Wilczyński R., 2003, Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Fundacja Fundusz Współpracy - Program Agro-Info, Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Oddział w Poznaniu, Poznań, s. 121-129.
• Wilczyński R., 2005, Odnowa wsi jako środowisko zachowania i zgodnego z dziedzictwem kulturowym kształtowania krajobrazu wiejskiego, Architektura Krajobrazu, 1-2, s. 10-17.
• Wilkin J., 2008, Od "oglądania się na państwo" do samoorganizacji środowisk wiejskich, [w:] J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.), Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa, s. 90-94.
• Wolski O., 2017, Odnowa wsi jako przedmiot badań. Ewolucja i systematyzacja pojęcia. Wieś i Rolnictwo, 175, 2, s. 121-147.
• Wójcik M., 2017, Odnowa wsi jako przedmiot badań geograficzno-osadniczych, Studia Obszarów Wiejskich, 48, s. 9-20.

Identyfikatory

DOI

10.7163/SOW.53.7