Potencjał rozwojowy przedsiębiorstw uzdrowiskowych w świetle globalnych trendów w turystyce zdrowotnej

• Autorzy: Andrzej Rapacz , Małgorzata Januszewska

Warianty tytułu

Development Potential of Spa Enterprises from the Perspective of Global Trends in Health Tourism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Identyfikacja aktualnych, globalnych trendów w turystyce zdrowotnej i ich konfrontacja z potencjałem rozwojowym wybranych polskich przedsiębiorstw uzdrowiskowych.
Metoda. Badanie miało charakter eksploracyjny, wykorzystano w nim metodę zogniskowanego wywiadu grupowego i pilotażowe badania kwestionariuszowe. W dyskusji brało udział 17 osób, w tym przedstawiciele zarządów przedsiębiorstw uzdrowiskowych i eksperci sektora turystyki uzdrowiskowej.
Wyniki. Badania pozwoliły określić wartość potencjału rozwojowego wybranych przedsiębiorstw uzdrowiskowych i jego zdolność do dostosowania się do globalnej konkurencji i trendów w światowym popycie turystycznym. Rywalizacja między firmami uzdrowiskowymi nakierowana jest na rynek krajowy, zaniedbując konkurencję europejską i globalną. Tylko nieliczne przedsiębiorstwa uzdrowiskowe identyfikują trendy globalne w turystyce zdrowotnej, postrzegając je jednak raczej jako czynnik ryzyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Artykuł może stanowić przyczynek do dyskusji nad analizą i źródłami identyfikacji trendów globalnych w turystyce zdrowotnej oraz nad metodami oceny potencjału polskich przedsiębiorstw uzdrowiskowych.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Badanie nie zostało oparte na próbach reprezentatywnych, gdyż liczebność zbioru przedsiębiorstw uzdrowiskowych o dużym potencjale i znaczeniu w obsłudze ruchu turystycznego jest niewielka (stanowi 27 podmiotów). W badaniu wykorzystano także źródła wtórne, opisujące trendy w turystyce zdrowotnej, które gromadzone były w różnych okresach i z punktu widzenia różnych kryteriów, co ogranicza generalizację wyników badania. Implikacje praktyczne. Adaptacja polskich przedsiębiorstw uzdrowiskowych do globalnych trendów w turystyce zdrowotnej wymaga działań zbiorowych firm, gmin i sektora uzdrowiskowego.
Oryginalność. Potencjał przedsiębiorstw jest problemem badawczym stosunkowo rzadko poruszanym, zdecydowanie częściej analizowane są trendy w turystyce, w tym w turystyce zdrowotnej. Stosunkowo skromne są badania dotyczące możliwości dostosowania się przedsiębiorstw uzdrowiskowych do trendów globalnych.
Rodzaj pracy. Artykuł ma charakter przeglądowo-empiryczny. Dokonano w nim przeglądu globalnych trendów w turystyce zdrowotnej. Badania empiryczne pozwoliły na konfrontację potencjału rozwojowego przedsiębiorstw uzdrowiskowych z reakcją tych podmiotów na zidentyfikowane trendy. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. The identification of current, global trends in health tourism and their confrontation with the development potential of selected Polish spa enterprises.
Method. The study was of exploratory nature and used the focus group interview method. Seventeen people participated in the discussion, including the management board representatives of spa enterprises and experts from the health tourism sector.
Findings. The research allowed to determine the development potential value of spa enterprises and its adaptation capacity to both worldwide competition and trends in the global tourist demand. The rivalry between spa enterprises is focused on the domestic market, neglecting the European and global competition. Only few spa resorts identify global trends in health tourism, perceiving them as a risk factor in enterprise management.
Research and conclusions limitations. The study was not based on representative samples, as the number of spa enterprises presenting high potential and importance in tourist movement management is small and covers 27 entities. The study also used secondary sources describing trends in health tourism, collected at different periods and from the perspective of various criteria, which limits generalisation of the research results.
Practical implications. The adaptation of spa enterprises to global trends in health tourism requires collective actions undertaken by enterprises, municipalities and also the spa sector.
Originality. The potential of spa enterprises is a relatively rarely discussed research problem, whereas trends in tourism, including health tourism, are much more frequently analysed.In turn, research on the adaptation capacity of spa enterprises to global trends remains poorly developed.
Type of paper. The article is of an overview of empirical nature. Global trends in health tourism are reviewed, and the presented empirical research confronts the development potential of spa enterprises with the possibilities of spa entities in responding to the identified trends. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Uzdrowiska; Turystyka zdrowotna; Przedsiębiorstwo; Potencjał rozwojowy; Globalizacja

EN

Health resort; Health tourism; Enterprises; Development potential; Globalization

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 53
• Strony: 79--101

Twórcy

autor

Andrzej Rapacz

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Małgorzata Januszewska

• Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa

Bibliografia

• Barbour R. (2011), Badania focusowe, WN PWN, Warszawa.
• Białk-Wolf A., Arent M., Buziewicz A. (2016), Analiza podaży turystyki zdrowotnej w Polsce, Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa.
• Bieńkuńska A., Piasecki T., red. (2017), Jakość życia w Polsce w 2015 r., Wyniki badania spójności społecznej, GUS, Warszawa.
• Boruszczak M., red. (2010), Turystyka zdrowotna, Wydawnictwo WSTiH, Gdańsk.
• Czekan W., Mucha-Kuś K., Sołtysik M., (2012), Relacje koopetycji w tworzeniu efektywności rynku, "Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów". Zeszyt Naukowy nr 116, SGH, Warszawa, s. 49-50.
• Drabik L. i inni (2017), Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa. 2017.
• Dryglas D. (2013), Prawne determinanty rozwoju inwestycji w zakresie infrastruktury turystyczno-uzdrowiskowej w gminach uzdrowiskowych w Polsce, "Folia Turistica", nr 28, s. 149-166.
• Działalność lecznicza zakładów lecznictwa uzdrowiskowego i stacjonarnych zakładów rehabilitacji leczniczej w 2016 r. (2017), GUS, Warszawa.
• Flick U. (2011), Jakość w badaniach jakościowych, WN PWN, Warszawa.
• Gaworecki W.W. (2000), Turystyka, PWE, Warszawa.
• Gierszewska G., Romanowska M. (2002), Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa.
• Global Wellness Tourism Economy (2013, 2018). Online: https://globalwellnessinstitute. org/industry-research/global-wellness-tourism-economy (05.02.2019).
• Global Wellness Tourism Trends (2017). Online: www.imtj.com (8.01.2019).
• Global Wellness Trends Report 2017, 2018, 2019, Global Wellness Summit, https://www.globalwellnesssummit.com (05.02.2019).
• Hadzik A., Szromek A.R. (2013), Potencjał wybranych udogodnień architektonicznych dla niepełnosprawnych jako jedna z barier ich uczestnictwa w turystyce uzdrowiskowej w Polsce, "Folia Turistica", nr 29, s. 121-134.
• Holecki T., Woźniak - Holecka J. (2012), Uzdrowiskowa usługa zdrowotna jako narzędzie budowania przewagi konkurencyjnej w regionie, [w:] Szromek A.R., red., Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, Proksenia, Kraków, s. 271-272.
• Ile F.L., Tigu G. (2017), Medical tourism market trends - an exploratory research, De Gruyter Open, Bucarest, Vol. 11, s.1115-1118.
• International Recommendations for Tourism Statistic, (2008), United Nations, UNWTO.
• Januszewska M., Mroczek-Czetwertyńska A., Nawrocka E. (2016), SPA and wellness services as a factor of growth in competitiveness of hotel objects in Lower Silesia Region, "European Journal of Service Management", Vol. 19, no. 3, s. 35-42.
• Januszewska M., Nawrocka E. (2010), Wiedza jako źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw uzdrowiskowych, "Zeszyty Naukowe US", nr 591, s. 417.
• Januszewska M., Nawrocka E. (2014) Proces obsługi klienta w przedsiębiorstwach uzdrowiskowych, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej, nr 38, Wrocław, s. 267-282.
• Januszewska M., Nawrocka E., Oparka S. (2010), Turystyka uzdrowiskowa, turystyka w uzdrowiskach: problemy definicyjne, [w:] Szromek A.R., red., Uzdrowiska i ich znaczenie w gospodarce turystycznej, Proksenia, Kraków, s. 89-113. 2010.
• Jaskólska J. (2017), Kształtowanie wizerunku uzdrowisk, [w:] Lonc E., Plewa- Tutaj K., red., Zdrowie dla regionu. Uzdrowiska, Wydawnictwo Uczelniane PWSZ, Wałbrzych, s. 201-208.
• JCI (2017), Joint Commission International Accreditation Standards for Hospitals. Online: https://www.jointcommissioninternational.org/assets/3/7/ JCI_Standards_Only_6th_Ed_Hospital.pdf (12.01.2019).
• Kawalec P. (2014), Metody mieszane w kontekście procesu badawczego w naukoznawstwie, "Zagadnienia Naukoznawstwa", nr 1(199), s. 3-22.
• Kurek W., red. (2007), Turystyka, WN PWN Warszawa.
• Lichtarski J., red. (2001), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo AE, Wrocław, s. 98.
• Lubowicki-Vikuk A. (2012), Turystyka medyczna przejawem współczesnych trendów i tendencji w turystyce, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", Ekonomiczne Problemy Usług, nr 84, s. 553-568.
• Lubowicki-Vikuk A. (2018), Trendy w turystyce zdrowotnej i aktywnej, Biuletyn KPZK PAN, z. 269, s. 9-26.
• Maison D. (2001), Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych, PWN, Warszawa, s. 40.
• Marciszewka B. (2010), Potencjał turystyczny regionu a kreowanie jego wizerunku, "Zeszyty Naukowe US", nr 590, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 52, s. 13.
• Marek S., Białasiewicz M. (red. (2011)), Podstawy nauki o organizacji. Przedsiębiorstwo jako organizacja gospodarcza, PWE, Warszawa, s. 389.
• Martyniuk Z. (1996), Organizacja i zarządzanie: 60 problemów teorii i praktyki, Oficyna Wydawnicza Antykwa, Kraków, s. 44.
• Mroczek-Czetwertyńska A., Rapacz A. (2014), Kierunki rozwoju usług spa&wellness na Dolnym Śląsku, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 2(26), s. 247-262.
• Niezgoda A., Kowalska K. (2015), Turystyka medyczna - istota, zakres i konsekwencje rozwoju zjawiska, "Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu", nr 49, s. 126.
• Rab-Przybyłowicz J. (2014), Produkt turystyki medycznej, Difin, Warszawa.
• Rapacz A., Gryszel P., Jaremen D. (2010), Potencjał turystyczny uzdrowiska Świeradów Zdrój, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 590, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 52, s. 194.
• Rapacz A., Januszewska M. (2018), Changes in the offer structure of Lower Silesian spa enterprises, "Journal of Economics and Social Research", Matej Bel University Banská Bystrica, Vol. 19, nr 1, s. 15-27.
• Religioni U., M. Religioni M. (2015), Medical tourism trends in Poland, "Medical and Biological Sciences", nr 29/2, s. 63-67.
• Smith M., Puczko L. (2010), Taking Your Life into Your Own Hands? New trends in European health tourism, "Tourism Recreation Research", nr 35(2), s. 161-172.
• Smith, M., Puczkó L. (2009), Health and wellness tourism, Butterworth- Heinemann, Burlington.
• Spa and Wellness Trends in Tourism (2018). Online: https://www.ukessays. com/essays/tourism/the-impact-of-the-spa.php?vref=1 (03.02.2019).
• Spas and the Global Wellness Market (2010), Global Spa Summit 2010, www. globalsummit.org (5.11.2018).
• Spivack S.E. (1998), Health spa development in the US: A burgeoning component of sport tourism, "Journal of Vacation Marketing" Vol. 4, nr 1, s. 65-77.
• Szamborski Z. (1978), Turystyka zdrowotna uzdrowiskowa, jako istotny element odnowy sił człowieka, "Zeszyty Naukowe Instytutu Turystyki", nr 6, Warszawa, s. 58.
• Szromek A.R. (2011), Działalność turystyczno-lecznicza Zakładów Lecznictwa Uzdrowiskowego, Proksenia, Kraków, s. 34-36.
• Taguru V. (2018), Medical Tourism Trends, "Medical Tourism Magazine". Online: https://www.medicaltourismmag.com (18.12.2018).
• The Global Wellness Tourism Economy, (2013; 2018), Global Spa&Wellness Summit 2013. Online: www.globalsummit.org (05.06.2015).
• Trends Report 2015, 2016 , Top 10 Global Spa and Wellness Trends Forecast, SpaFinder. Online: https://cdn.spafinder.com (10.12.2018).
• Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz.U. 2011, nr 112, poz. 654.
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, jednolity tekst Dz.U. 2017, poz. 1056.
• Ustawa za dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz.U. 2011, nr 112, poz. 654.
• Wellness Tourism and Medical Tourism: Where Do Spas Fit?, Research Report (2011), www.globalspasummit.org (05.06.2015).
• Wyrzykowski J. (2010), Potencjał turystyczny w ujęciu geograficznym, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 590, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 52, s. 33.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.7488