Problem nieetycznych zachowań na rynku niebankowych kredytów konsumenckich

• Autorzy: Magdalena Paleczna

Warianty tytułu

Problem of Unethical Behaviors on the Non-Banking Consumer Credit Market

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niebankowe instytucje pożyczkowe dopuszczają się nadużyć wobec konsumentów będących nieprofesjonalnymi uczestnikami rynku kredytowego funkcjonującego w ramach rynku finansowego. Najczęściej stosują one praktyki rynkowe naruszające interesy konsumentów polegające na nieprawidłowym informowaniu o warunkach umowy kredytowej oraz oferowaniu i udzielaniu usługi kredytowej niedopasowanej do potrzeb konsumentów. Ogromny problem stanowi również możliwość udzielania kredytów konsumentom, którzy posiadają wątpliwą zdolność kredytową lub jej nieposiadającym. Nadużyciom i nieetycznym zachowaniom niebankowych instytucji pożyczkowych sprzyja brak nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego i brak możliwości stosowania względem nich uciążliwych pod względem zarówno prawnym, jak i ekonomicznym środków nadzoru. W artykule omówiono problem nieetycznych zachowań na rynku niebankowych kredytów konsumenckich, z uwzględnieniem skali i charakteru nadużyć na tym rynku. Wskazano proponowane rozwiązania służące przestrzeganiu wartości etycznych przez niebankowe instytucje pożyczkowe w swojej działalności.(abstrakt oryginalny)

EN

Non-banking lenders may abuse those consumers who are non professional credit market participants within a financial market. Usually non-banking lenders use practices infringing consumers' interests by providing incorrect or misleading information about the terms and conditions of the credit agreement, or by offering and granting credits that are unsuitable to clients needs. Another major problem is granting credit to consumers whose creditworthiness might be questionable or in situations when consumers are not creditworthy. Abuses and unethical practices are a result of the lack of Financial Supervision Authority's supervision over non-banking institutions. In fact, Financial Supervision Authority cannot use any effective legal and economic supervisory measures. Therefore, non banking lenders are encouraged to abuses and unethical behaviours on the credit consumer market. The paper presents a problem of the unethical behaviours on the non-banking lending market, as well as the scale and the scope of the abuses. Author proposes solutions to ensure the compliance with ethical values in business practices of non-banking lenders.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona konsumenta; Etyka; Kredyt konsumencki; Niebankowe instytucje finansowe; Chybiona sprzedaż; Świadomość konsumenta

EN

Consumer protection; Ethics; Consumer loan; Non-banking financial companies; Misselling; Consumer awareness

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2018
• Tom: 109
• Strony: 127--144

Twórcy

autor

Magdalena Paleczna

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Decyzja Prezesa UOKiK z dniu 28 grudnia 2015r. nr RWA-25/2015.
• Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 9 marca 2016 r. nr DDK 3/2016.
• Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 9 marca 2016r. nr DDK 4/2016.
• Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 29 grudnia 2017r. nr RKR-13/2017.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz.1025).
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1876 ze zm.).
• Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 621).
• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 229).
• Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2065).
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1357 ze zm.).
• Ustawa z dnia 12 maja o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 993).
• Bernat Maria, Analiza regulacji prawnych dotyczących sektora para bankowego - firm pożyczkowych, w: Iwona Jakubowska-Branicka, Rynek firm pożyczkowych w Polsce. Teoria i praktyka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2018.
• Cichorska Joanna, Misselling, czyli sprzedaż niepotrzebnych instrumentów finansowych i jej skutki. Stan prawny w Polsce i Wielkiej Brytanii, Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych, nr 24/(2/2017).
• Czechowska Iwona D., Zarys problematyki etyki finansów, w: Iwona D. Czechowska (red.), Etyka w relacjach instytucji finansowych z gospodarstwami domowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
• Dembiński Paul H., Etyka i odpowiedzialność w świecie finansów, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2017.
• Frańczuk Magdalena, Wpływ mediów masowych na powszechność zawierania umów kredytowych, w: Zbigniew Pucek, Joanna Bierówka (red.), Media a opinie i postawy społeczne, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011.
• Frączek Bożena, Mitręga-Niestrój Krystyna, Regulacyjno-instytucjonalne ramy ochrony konsumentów na rynku usług finansowych - wybrane doświadczenia międzynarodowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2015/2.
• Ganczar Małgorzata, Misselling - nowa praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów w świetle nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2015 r., w: Marzena Czarnecka, Tadeusz Skoczny (red.), Prawo konsumenckie w praktyce, Warszawa 2016, Legalis.
• Grochowski Mateusz, Mikłaszewicz Przemysław, Art. 5 - Definicje pojęć, w: Konrad Osajda (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim, Warszawa 2018, Legalis.
• Iwanicz-Drozdowska Małgorzata, Wykluczenie finansowe, w: Małgorzata Iwanicz-Drozdowska (red.), Edukacja i świadomość finansowa. Doświadczenia i perspektywy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
• Jeleń Sławomir, Wybrane nieprawidłowości w reklamach kredytu konsumenckiego, w: Mariusz Fras, Monika Jagielska, Krzysztof Podgórski, Elżbieta Sługocka-Krupa (red.), Prawa konsumenta w teorii i praktyce, Warszawa 2018, Legalis.
• Kolańska Elżbieta, Świadomość odpowiedzialnego pożyczania, Prakseologia 2012/152.
• Korenik Dorota, Odpowiedzialność banku komercyjnego. Próba syntezy, Difin, Warszawa 2009.
• Kostecki Michał M., Homo Oeconomicus. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Wydawnictwo Obis, Warszawa 2011.
• Krasnodębska-Tomkiel Małgorzata, Misselling, czyli sprzedaż nieetyczna, Gazeta Bankowa 2016/6.
• Lewicka-Strzałecka Anna, Etyczne aspekty kredytu, Annales, Etyka w życiu gospodarczym 2010/13/1.
• Mica Adriana, Czy anomalia jest nową hybrydą? Półformalne i parabankowe instytucje w sektorze finansowym, w: Iwona Jakubowska-Branicka, Rynek firm pożyczkowych w Polsce. Teoria i praktyka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2018.
• Pachuca-Smulska Beata, Prawo do informacji i edukacji podstawą ochrony interesów konsumenta, w: Maria Królikowska-Olczak, Beata Pachuca-Smulska (red.), Ochrona konsumenta w prawie polskim i Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.
• Rogowski Robert, Etyczne problemy w pracy na podstawie opinii pracowników wybranych banków, Annales. Etyka w życiu gospodarczym 2016/3.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Kryzys na rynku finansowym a problem odpowiedzialnego udzielania kredytów konsumenckich, w: Wiesława Miemiec, Krystyna Sawicka (red.), Instytucje prawnofinansowe w warunkach kryzysu gospodarczego, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Manipulowanie informacją w zakresie odpłatności za usługi bankowe i prawne mechanizmy przeciwdziałania tym nadużyciom, w: Wojciech Rogowski (red.), Nowe koncepcje i regulacje nadzoru finansowego: nadzór makrostabilnościowy, nadzór bankowy SKOK, instrumenty finansowe, Oficyna Allerhanda, Kraków 2014.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Nieuczciwe praktyki na rynku bankowych usług konsumenckich, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Ochrona prawna klienta na rynku usług bankowych, Wydawnictwo Lex Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Ochrona prawna kredytobiorcy-konsumenta w świetle najnowszych projektowanych regulacji prawnych, w: Małgorzata Ganczar, Elżbieta Sługocka-Krupa (red.), Ochrona konsumenta i jej współczesne wyzwania, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów na rynku usług finansowych ze szczególnym uwzględnieniem rynku usług bankowych na przykładzie wybranych najnowszych decyzji Prezesa UOKiK, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2014/5(3).
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Usługi finansowe - dobrodziejstwo i (czy) zagrożenie dla konsumentów? Czy ochrona konsumenta usług finansowych jest obecnie efektywna i wystarczająca?, w: Monika Jagielska, Elżbieta Sługocka-Krupa, Krzysztof Podgórski (red.), Ochrona konsumenta na rynku usług, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2016.
• Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Paleczna Magdalena, Idea odpowiedzialnego kredytowania na rynku niebankowych kredytów konsumenckich w Polsce, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2018/6 (7).
• Solarz Małgorzata, Ochrona konsumenta a wykluczenie finansowe stanowiące wynik niewłaściwego zarządzania ryzykiem finansowym codzienności, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu - Finanse na rzecz zrównoważonego rozwoju. Gospodarka - etyka - środowisko 2014/330.
• Solarz Małgorzata, Wiktymizacja klientów bankowych w Polsce - przyczyny i wybrane sposoby ograniczania, Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych, nr 27 (1/2018).
• Sroczyński Jarosław, Misselling: nowy rodzaj zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2016/4.
• Szpringer Włodzimierz, Społeczna odpowiedzialność banków. Między ochroną konsumenta a osłoną socjalną, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
• https://kapitalni.org/pl/artykuly/jak-porownac-oferty-kredytow-konsumenckich,73,211.
• http://www.forum-bankowe.pl/praca-w-banku/ .
• https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=62493&p_id=18; stan na 04.11.2018 r.
• https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=14863; stan na 06.11.2018 r.
• Kodeks Etyki Bankowej (Zasady Dobrej Praktyki Bankowej) dostępny pod adresem: https://zbp. pl/public/repozytorium/dla_konsumentow/rekomendacje/KEB_final_WZ.pdf.
• Komunikat prasowy Provident S.A. podkreślono, że etyka jest kluczem do sukcesu w biznesie, http:// media-provident.pl/pr/367821/etyka-klucz-do-sukcesu-w-biznesie; stan na 09.11.2018 r.
• Raport Analityczny "Rynek Firm Pożyczkowych" opracowanego przez NWAI Dom Maklerski wynika, że w 2015r. wartość sum udzielonych kredytów konsumenckich przez niebankowy sektor pożyczkowy wyniosła 5,2 mld zł i była to wartość dwukrotnie wyższa niż w 2010 r., https://www.nwai.pl/uploaded_files/15059825961000_rynek-firm-pozyczkowych-raport-nwai.pdf; stan na 04.11.2018 r.
• Raport PwC Rynek firm pożyczkowych, który prezentuje dane dotyczące rynku pożyczkowego na przestrzeni lat 2006-2013, https://www.pwc.pl/pl/publikacje/assets/pwc_raport_rynek_ firm_pozyczkowych.pdf
• Raport z Kontroli Reklam Pozabankowych Instytucji Finansowych Oferujących Pożyczki Konsumentom - Reklama Parabanków, Poznań 2013, https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci. php?news_id=10415
• Sprawozdania z działalności Rzecznika Finansowego za 2017 r. oraz uwag o stanie przestrzegania prawa i interesów klientów podmiotów rynku finansowego. Dane statystyczne,; stan na https://rf.gov. pl/files/22778__5317__Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego_za_2017_r_.pdf06.11.2018 r.
• Sprawozdanie Rzecznika Finansowego i jego biura z działalności w 2016r.,; stan na https://rf.gov.pl/ files/22558__5312__Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego_za_2016_r_.pdf06.11.2018 r.
• Zasady Dobrych Praktyk Przedsiębiorstw Zrzeszonych w Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, dostępne pod adresem: http://www.kpf.pl/pliki/etyka/zasady_dobrych_ praktyk_01.09.2017.pdf.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2018/109/8