Problem istnienia ryzyka zobowiązań potencjalnych i długu ukrytego w finansach publicznych na wybranych przykładach

• Autorzy: Paweł Tobera

Warianty tytułu

Problem of Potential Obligations and Hidden Debt in Public Finances on Selected Examples

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problem istnienia długu ukrytego i wysoki poziom tzw. zobowiązań potencjalnych pojawiają się coraz częściej w debatach ekonomicznych. Można powiedzieć, że są to dwa kluczowe zagadnienia, w obrębie których można upatrywać zalążka przyszłego kryzysu ekonomicznego. Nie tak dawno Unia Europejska (UE) zażądała od państw członkowskich ujawnienia wielkości zobowiązań emerytalnych, czyli tzw. długu ukrytego. W przypadku Polski analitycy Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) pierwszy raz w historii oszacowali ukryty dług naszego kraju. Suma okazała się być gigantyczna - to 4,96 biliona złotych, czyli 276% polskiego PKB w 2015 r. Poniższy artykuł ma charakter teoretyczno-przeglądowy i został oparty w znacznej części na analizie dostępnych danych statystycznych, a także dodatkowo rozwinięty o przytoczenie ciekawych wyników badań innych autorów w omawianym zakresie. Przedmiotem zainteresowania są kraje członkowskie UE, w tym w szczególności Polska oraz niektóre kraje spoza Europy, które charakteryzuje wysoki poziom długu publicznego. Głównym zamierzeniem autora jest próba przedstawienia czynników determinujących ryzyko niewydolności (utraty możliwości obsługiwania długu) systemu finansowego na świecie w kolejnych latach w związku z narastającym poziomem ukrytych i potencjalnych zobowiązań finansowych. Zobowiązania te stanowią główną składową tzw. długu potencjalnego oraz długu ukrytego. Dług potencjalny powoduje wysokie prawdopodobieństwo załamania systemu finansów publicznych kraju i niesie szereg niekorzystnych zjawisk, takich jak np. nieoczekiwany wzrost kosztów obsługi długu rzeczywistego w konsekwencji nieplanowanego przyrostu deficytu budżetowego czy też problem ujawnienia się tzw. zjawiska hazardu moralnego. Z kolei dług ukryty dotyczy na przykład przewidywanych skutków, jakie mogą nastąpić w przyszłości na skutek braku decyzji odnośnie do obecnych i przyszłych problemów funkcjonowania i wydajności systemu emerytalnego.(abstrakt oryginalny)

EN

The problem of hidden debt existence and high level of so-called potential liabilities (potential debt) appear more and more often in economic debates. It can be said that these are two key issues within which one can see the seed of the future economic crisis. Not so long ago the European Union demanded from the Member States to disclose the amount of pension liabilities, i.e. hidden debt. In the case of Poland, the analysts of the Central Statistical Office had no way out and for the first time in history they estimated the hidden debt of our country. The sum turned out to be gigantic - it is 4.96 trillion PLN, or 276 pct. Polish GDP. Similarly, high scores could be noted for the greater part of the Member States of the Community. The following article is of a theoretical and reviewing nature and has been based in large part on the analysis of available statistical data, as well as further developed by comparison with the results of research of other authors in the discussed scope. The subject of research covers the member countries of the European Union. The main intention of the author is to attempt to present the risk of failure of the financial system in subsequent years due to the growing level of financial liabilities. These obligations are the main component of the so-called potential debt and hidden debt. Potential debt causes a high risk of collapse of the public finance system of the country and carries a number of adverse phenomena, such as unexpected increase in real debt servicing costs as a result of unplanned budget deficit increase, or the problem of the so-called the phenomenon of moral hazard. In turn, hidden debt concerns, for example, anticipated effects that may occur in the future as a result of a lack of decisions regarding current and future problems of functioning and efficiency of the pension system and the health care system.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dług; Dług publiczny; Zarządzanie długiem; Finanse publiczne

EN

Debt; Public debt; Debt management; Public finance

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2019
• Tom: 110
• Strony: 315--331

Twórcy

autor

Paweł Tobera

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Almenberg Johan, Artashes Karapetyan, Hidden Costs of Hidden Debt, Review of Finance 2013/2, s. 12.
• Chang Euisoon, Hadi Salehi Esfahani, On the Determinants of Hidden Public Debt, University of Champagne-Urbana, Illinois 2013, s. 121.
• Chudik Alexander, Mohaddes Kamiar, Pesaran Hashem, Raissi, Mehdi, Is There a Debt-threshold Effect on Output Growth?, IMF Working Papers 15/197, International Monetary Fund, 2015, s. 47.
• Dobrowolski Paweł, Prawdziwy dług publiczny Polski wynosi ponad 200% PKB, Instytut Sobieskiego, Warszawa 2009, s. 4
• Gokhale Jagadeesh, Measuring the Unfunded Obligations of European Countries, http://www. ncpa.org/pdfs/st319.pdf; stan na 01.12.2016 r., s. 15-20.
• Gołębiowski Grzegorz, Kozłowski Łukasz, Dług ukryty w Polsce, Studia BAS, nr 4 (28), Warszawa 2011, s. 25-48.
• Gruszecki Tomasz, Świat na długu, KUL, Lublin 2012, s. 59.
• Jóźwiak Małgorzata, Pojęcie długu. Statystyka długu publicznego. Metodologia ustalania zadłużenia, w: Walczak Piotr (red.), Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Wyzwania w obliczu nowej perspektywy finansowej UE, Wydawnictwo Beck, Warszawa 2014, s. 46.
• Jurzyca Eugen, Peter Goliaš, Solutions to Public Debt Crises in the EU: Seek Returns on That Investment (Views from Slovakia), PISM Strategic Files 2014/39, s. 01-08.
• Kharas Homi, Mishra Deepak, Hidden deficits and currency crises, World Bank Economists Forum, World Bank, Washington 2001, s. 45.
• Łaszek Aleksander, Trzeciakowski Rafał, Komunikat FOR: Dług publiczny jawny i ukryty to razem ponad 4 bln zł!, Warszawa 2016, s. 7-9.
• Marchewka-Bartkowiak Kamilla, Zarządzanie długiem Skarbu Państwa - implikacje dla strefy euro, Difin, Warszawa 2011, s. 21.
• Ministerstwo Finansów, Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2016-19, Warszawa 2016, s. 10.
• Schick Allen, Budgeting for fiscal risk, w: Hana Polackova, Allen Schick (eds.), Government at risk: contingent liabilities and fiscal risk, The World Bank and Oxford University Press 2004, s. 67.
• Uryszek Tomasz, Dług Skarbu Państwa jako źródło finansowania deficytu budżetowego, Difin, Warszawa 2010, s. 59-60.
• Wernik Andrzej, Problem definicji długu publicznego, Studia BAS, nr 4 (28), Warszawa 2011, s. 20-21.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2019/110/17