Bilanse wybranych nieruchomości ziemskich w międzywojennej Polsce

• Autorzy: Anna Olewnik-Dejewska

Warianty tytułu

Balance Sheets of Selected Manor Estates in Poland in the Inter-war Period

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł jest próbą analizy sprawozdawczości finansowej nieruchomości ziemskich w międzywojennej Polsce, jako jednostek prowadzących działalność gospodarczą o charakterze rolniczym. Celem artykułu jest przedstawienie oraz porównanie bilansów kilku wybranych nieruchomości ziemskich oraz wskazanie podstaw prawnych ich sporządzania. Jako metodę badawczą zastosowano krytyczną analizę materiałów źródłowych i literatury oraz analizę porównawczą. W publikacji zostanie przedstawiona definicja nieruchomości ziemskiej, podstawy prawne księgowości podwójnej w międzywojennej Polsce oraz cechy charakterystyczne sprawozdań finansowych dóbr ziemskich. Uwaga czytelnika zostanie skupiona na analizie porównawczej wyselekcjonowanych do badania dokumentów majątków ziemskich i skonfrontowaniu ich kształtu z obowiązującymi przepisami prawa. (abstrakt oryginalny)

EN

This publication attempts to analyze financial reporting of country estates in Poland in the inter-war period as units conducting agricultural business. The aim of the article is to present and compare the balance sheets of some selected manor estates and to present the legal basis for preparation of those documents. The research methods used include critical analysis of source materials and literature, and comparative analysis. This paper provides a definition of real estate, and presents the legal basis for double entry bookkeeping in inter-war Poland and characteristics of financial statements of landed estates. The focus is on comparative analysis of documents of the estates selected for examination and on confrontation of their shape with applicable law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Okres międzywojenny; Historia rachunkowości; Bilans; Nieruchomości; Sprawozdanie finansowe

EN

Inter-war period; Accounting history; Balance sheet; Real estate; Financial statements

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2020
• Tom: 106
• Numer: nr 162
• Strony: 133--151

Twórcy

autor

Anna Olewnik-Dejewska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Au J. (1889), Nauka rachunkowości do potrzeb gospodarstwa wiejskiego zastosowanej, nakładem b. studentów b. Wyższej szkoły rolniczej w Żabikowie i Wyższej szkoły rolniczej w Dublanach, Z I. Związkowej Drukarni we Lwowie, Lwów.
• Banaszkiewicz A. (2013), Zasady inwentaryzowania i bilansowania w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce - zarys problemu, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 70 (126), s. 157-174.
• Banaszkiewicz A. (2014), Ewidencja księgowa rozliczeń międzyokresowych w polskiej rachunkowości w wybranych okresach XX wieku, [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 459-474.
• Banaszkiewicz A. (2018a), Dydaktyka księgowości w szkolnictwie handlowym okresu dwudziestolecia między-wojennego w Polsce, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", 522, s. 209-221.
• Banaszkiewicz A. (2018b), Dydaktyka rachunkowości początku XX wieku na przykładzie wybranych pod-ręczników Witolda Góry, [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od Richarda Fitz Nigela do Jana Falewicza, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 97-118.
• Banaszkiewicz A. (2019), Bilans w polskiej perspektywie historycznej - wiek XIX i XX, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Banaszkiewicz A., Makowska E. (2016), Rozwój teorii rachunkowości rolnej w Polsce w świetle wybranych publikacji schyłku XIX i pierwszej połowy XX wieku, [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 141-158.
• Bernacki A.M. (2007) Rachunkowość rolnicza w okresie zaborów i II Rzeczypospolitej Polskiej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 41 (97), s. 13-34.
• Biadacz R. (2015), Rys historyczny Rachunku Zysków i Strat w Polsce międzywojennej, [w:] E. Nowak, P. Bednarek, Rachunkowość a controlling, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 55-66.
• Curzytek J. (1939) Położenie gospodarstw włościańskich w 1937/1938 r., Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, Warszawa.
• Góra W. (1921), Podręcznik księgowości, t. I, Lwów- Warszawa.
• Jaruga A., Kabalski P. (2012), Od niemieckich ksiąg handlowych do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Zarys historii regulacji rachunkowości w Polsce, [w:] I. Sobańska, P. Kabalski (red.), Współczesne nurty badawcze w rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 47-90.
• Jędrzejewski S., Bartnicka E. (2016), Ewolucja bilansu i jego roli w systemie rachunkowości - ujęcie historyczne, Wydawnictwo Naukowe Doctrina, Łódź.
• Jędrzejewski S., Turzyński M., Jaśkowiak A. (2017), Ewolucja sprawozdań finansowych polskich stowarzyszeń w okresie XIX - XXI wieku, Wydawnictwo SIZ, Łódź.
• Kłusek M. (2011), Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom I. Bilanse Dóbr i Interesów Adama hr. Branickiego za lata 1928/1929, 1929/1930, 1931/1932, 1932/1933, 1933/1934, 1934/1935, 1935/1936 oraz Bilans Dóbr Wilanowskich i Interesów Adama hr. Branickiego za rok 1937/1938, Wydawnictwo-Drukarnia Ekodruk, Kraków.
• Kłusek M. (2012), Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom II. Produkcja rolna w świetle dokumentów kasowych w latach 1936-1940, Wydawnictwo-Drukarnia Eko-druk, Kraków.
• Kłusek M. (2015), Opracowanie na temat pogłębionych badań nad źródłem definicji nieruchomości ziemskiej w prawie polskim w ujęciu historycznym dotyczącym analizy ustawodawstwa obowiązującego na obszarach zaborów niemieckiego, austriackiego i Królestwa Polskiego w XIX w. i poszukiwania związków pojęcia nieruchomości ziemskiej w tym ustawodawstwie z prawem Polski przedrozbiorowej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa.
• Kłusek M. (2016), Opracowanie naukowe na temat definicji nieruchomości ziemskiej w prawie polskim w ujęciu historycznym w II RP (z uwzględnieniem czasopism prawniczych ukazujących się w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym oraz pozostałych materiałów źródłowych), Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa.
• Olewnik-Dejewska A., Bilanse dóbr i interesów hrabiego Adama Branickiego w latach 1929-1938, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 105 (161), s. 55-76.
• Pogodzińska-Mizdrak E. (2003), Rachunkowość Polska początku XX wieku na tle epoki (1900-1939), [w:] S. Sojak, (red.), Historia, współczesność i perspektywy rachunkowości w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Pogodzińska-Mizdrak E. (2009), Informacyjna rola bilansu w historycznej perspektywie, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 51 (107), s. 129-139.
• Skalski W. (1931), Księgowość lub buchalteria, [hasło w:] Podręczna Encyklopedia Handlowa, t. 2, [Kr-Prz], Poznań, s. 573.
• Sobczak T. (2012), Wkład wybranych przedstawicieli rachunkowości w doskonalenie organizacji księgowości w Polsce międzywojennej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 65 (121), s. 141-159.
• Sojak S., Kowalska M. (2014), Pierwsze polskie podręczniki z rachunkowości kupieckiej z XIX wieku [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 139-160.
• Sojak S., Krause S. (2014), "Miesięcznik dla Buchalteryi" i jego kontynuacje: 115 lat czasopiśmiennictwa polskiego z zakresu rachunkowości [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 227-249.
• Szychta A. (2005), Overview of accounting development in Poland in the interwar period, [in:] Changes of Services Industry: Challenges on Age, 2nd Lithuanian-Polish Seminar, Kauno technologijos universitetas, Technologija, Kaunas, s. 10-19.
• Szychta A. (2013), Podejścia do badań naukowych w rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 71 (127), s. 243-259.
• Szychta A., Jędrzejewski S., Turzyński M. (2018), Rachunkowość w Polsce w okresie międzywojennym 1918-1939, Wydawnictwo Nieoczywiste, Łódź.
• Turzyński M. (2010), Rachunkowość bałamutna a rachunkowość porządna: teoria rachunkowości rolniczej Juliusza Au, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 55 (111), s. 197-210.
• Turzyński M. (2013), Filozofia władzy Michela Foucaulta a badania nad historią rachunkowości: przykład umów o używanie aktywów w XVII-XIX wieku, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 71 (127), s. 261-270.
• Turzyński M. (2016), Kliometria we współczesnej historiografii rachunkowości, [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 39-50.
• Dekret o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, Dziennik Praw P.P. 1919, nr 15, poz. 201.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 22 sierpnia 1934 r. wydane w porozumieniu z Ministrami Skarbu, Sprawiedliwości oraz Przemysłu i Handlu w sprawie określenia jakie gospodarstwa rolne uważa się za prowadzone w większych rozmiarach, Dz.U. nr 49, poz. 740.
• Rozporządzenie Ministrów: Przemysłu i Handlu oraz Skarbu z dnia 20 kwietnia 1934 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. o zasadach sporządzania bilansów, zamknięć rachunkowych i sprawozdań osób prawnych, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych, Dz.U. 1934 nr 37, poz. 337.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Kodeks handlowy, Dz.U. 1934, nr 57, poz. 502.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. o zasadach sporządzania bilansów, zamknięć rachunkowych i sprawozdań osób prawnych, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych, Dz.U. 1933, nr 84, poz. 623.
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Gospodarcze Wilanowskie - Dział XVI, sygn. 157a i 157b, Ustanowienie rachunkowości Kasy Jeneralnej wilanowskiej.
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Gospodarcze Wilanowskie - Dział XVI, sygn. 375, Bilans 1937/38. Na karcie tytułowej widnieje tytuł: "Bilans dóbr Willanowskich i interesów Adama Hr. Branickiego w dniu 30 czerwca 1938 r."
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Ostrowskich z Ujazdu, sygn. 312, Ostrowscy. Sprawy osobisto-rodzinne. Stanisław Ostrowski /†1888/ i jego żona Helena ze Skrzyńskich /†1900/. Sprawy osobiste i rodzinne.
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Ostrowskich z Ujazdu, sygn. 812, Dobra Tomaszów i Ujazd. Kasa dóbr okres po odzyskaniu dóbr przez Ostrowskich. Bilanse.
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów z Nieborowa - Dział II, sygn. 399, Akta pozostałe po p. de Brunet/ bilanse kasowe, budżety, bilanse kasowe Dóbr Nieborowskich, korespondencja.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.9002