Niemcy, ZSRR i powojenny ład europejski w myśli politycznej Znaku - Związku Odrodzenia Narodowego

• Autorzy: Marek Gałęzowski

Warianty tytułu

Germany, the USSR and Post-war European Order in the Political Thought of Znak - Związek Odrodzenia Narodowego

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W czasie okupacji niemieckiej w polskiej konspiracji powstało wiele ugrupowań politycznych, które reprezentowały wszystkie przedwojenne kierunki ideowe. Prezentowany artykuł dotyczy działalności jednej z mniejszych organizacji Polski podziemnej - Znaku, przekształconego później w Związek Odrodzenia Narodowego. Początkowo powołany jako zaplecze polityczne tajnej Armii Polskiej, po scaleniu TAP z Armią Krajową działał samodzielnie, sytuując się ideowo i programowo w kręgu ugrupowań chrześcijańskiej demokracji, a w 1944 roku połączył się ze Stronnictwem Pracy. W artykule przedstawiono stosunek Znaku do władz polskich na uchodźstwie i ich przedstawicielstwa w kraju. Omówiono najważniejsze problemy myśli politycznej tej organizacji, które koncentrowały się wokół stosunku do Niemiec i do ZSRR oraz komunizmu) w czasie toczącej się wojny i okupacji ziem polskich, relacji sojuszniczą Wielką Brytanią, wreszcie koncepcji dotyczących powojennego adu w regionie Europy Środkowej, o którego ostatecznym kształcie w myśl refleksji Znaku powinno współdecydować państwo polskie. (abstrakt oryginalny)

EN

During the German occupation, many Polish underground political organisations representing all pre-war ideological options came into being. The article discusses the activity of one of the smaller underground organisations in Poland: Znak, which was then changed into Związek Odrodzenia Narodowego. Initially, it was a political powerbase of the Polish Secret Army, and after the union of the Polish Secret Army with the Home Army, it acted on its own as an organisation with Christian democratic ideology and programme, and in 1944 united with the Labour Party. The article presents Znak's attitude towards the Polish government in exile and the Government Delegation for Poland. It discusses the most important issues of the organisation's political thought, which focused on the relations between Germany and the USSR (and communism) during the war and occupation of the Polish lands, relations with the allied United Kingdom, and lastly the ideas concerning the post-war order in the region of Central Europe, which, according to Znak, should be finally co-determined by the Polish state. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wojna Światowa II; Organizacje polityczne

EN

World War II; Political organisations

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 4 (67)
• Strony: 189--209

Twórcy

autor

Marek Gałęzowski

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Bibliografia

• Archiwum Akt Nowych, Delegatura Rządu na Kraj 202/II-6, 202/II-11, 202/II-22, 202/III-43
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej GK 317/840
• Studium Polski Podziemnej w Londynie Oddział VI, A.3.2.1.
• "Polska Odrodzona" 1942-1944
• "Znak" 1940-1943
• Andrusiewicz A., Stronnictwo Pracy 1937-1950, PWN, Warszawa 1988.
• Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. 1, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990, t. 3.
• Człowiek mocny Bogiem. Kapitan pilot Władysław Polesiński, oprac. na podstawie dzieła S. Jarmulskiego J. Herbich, Soli Deo, Warszawa 2006.
• Gałęzowski M., Konkurencja dla Związku Walki Zbrojnej? Relacje Tajnej Armii Polskiej z ZWZ i misja por. Zygmunta K. Nowakowskiego, "Przegląd Historyczno-Wojskowy" 2016, nr 4.
• Gałęzowski M., Ugrupowania polityczne Polskiego Państwa Podziemnego poza koalicją rządzącą. Kilka postulatów badawczych, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna" 2017, nr 2.
• Kossak-Szczucka Z., W Polsce Podziemnej. Wybrane pisma dotyczące lat 1939-1944, wybór i oprac. S. Jończyk, M. Pałaszewska, PAX, Warszawa 1999.
• Kunert A.K., Rościszewski Lucjan, [w:] PSB, t. 32, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989.
• Kunert A.K., Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 2, PAX, Warszawa 1987.
• Lewandowska S., Polska konspiracyjna prasa informacyjno-polityczna 1939-1945, Czytelnik, Warszawa 1992.
• Lewandowska S., Prasa okupowanej Warszawy 1939-1945, Instytut Historii PAN, Warszawa 1992.
• Malinowski K., Tajna Armia Polska, Znak, Konfederacja Zbrojna. Zarys genezy, organizacji i działalności, PAX, Warszawa 1986.
• Sacewicz K., Centralna prasa Polski podziemnej wobec komunistów polskich 1939-1945, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009.
• [Skoczyński J.], Płk Jan Włodarkiewicz - dca "TAP-u", kmdt "Wachlarza", "Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej" 1978, nr 87.
• Tomaszewski Z., Na Szucha i za murami Pawiaka (20 I 1942 - 30 VII 1944), [w:] Wspomnienia więźniów Pawiaka, red. S. Płoski i inni, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1964.

Identyfikatory

DOI

10.26399/meip.4(67).2019.43/m.galezowski