Filar kapitałowy w polskim systemie emerytalnym. Od OFE do PPK

• Autorzy: Barbara Błaszczyk

Warianty tytułu

The Capital Pillar of Poland's Pension System: From Open Pension Funds (OFE) to Employee Capital Plans (PPK)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wdrażany od lipca 2019 Program Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), obowiązkowy dla pracodawców, ma być powszechny i masowy, a jego wprowadzenie jest powiązane z ostateczną likwidacją drugiego filaru emerytalnego (OFE). Celem artykułu jest przeanalizowanie rozwiązań systemowych zastosowanych w programie PPK, w związku z koncepcją równoczesnej przebudowy systemu zabezpieczenia emerytalnego, przedstawienie argumentów przemawiających za i przeciw tym przedsięwzięciom z punktu widzenia różnych aktorów i próba dokonania oceny, jakie szanse powodzenia mają wprowadzane obecnie zmiany. Koncentrując się przede wszystkim na kapitałowym fragmencie systemu zabezpieczenia emerytalnego artykuł przedstawia też szersze tło, jakim były głębokie reformy całego systemu emerytalnego w 1999 r. i późniejsze wycofywanie się z części tych reform. Artykuł oparty jest na szczegółowym badaniu rozwiązań prawnych, analizie literatury przedmiotu oraz raportów instytucji nadzorujących fundusze emerytalne.Wyniki analizy wskazują na brak spójności w niektórych rozwiązaniach reformy z 1999 r. oraz na niekonsekwencje w jej realizacji, co doprowadziło do wycofywania się z kapitałowej części systemu.Wnioski z przedstawionej analizy pokazują, że dodatkowe oszczędzanie na starość w obecnej sytuacji demograficznej jest wskazane i niezbędne zarówno z przyczyn ekonomicznych, jak społecznych. Jednak zaprojektowane przez rząd rozwiązania systemowe są podporządkowane głównie bieżącym interesom państwa i nie stwarzają naszym zdaniem potencjalnym uczestnikom programu dostatecznych zachęt do uczestniczenia w nim.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

System emerytalny; Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK); Emerytury dodatkowe

EN

Pension schemes; Occupational Pension Schemes; Supplementary pensions

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 1
• Strony: 54

Twórcy

autor

Barbara Błaszczyk

• Instytut Nauk Ekonomicznych, Polska Akademia Nauk, Polska

Bibliografia

• Atkins R. [2014], Poland plays with fire over pension reforms, Financial Times, 30.01.2014.
• Barr N., Diamond P. [2009], Reforming pensions: Principles, analytical errors and policy directions, International Social Security Review, 62 (2): 5-29.
• Balcerowicz L. [2013], Konstytucyjny nihilizm, Rzeczpospolita, 17.11.2013.
• Balcerowicz L. [2013a], Wywiad z Leszkiem Balcerowiczem, Rzeczpospolita, 2.12.2013.
• Bezpieczeństwo dzięki Różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego [1997], Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa.
• Błaszczyk B., Nawrot W. [2007], Postępy prywatyzacji w Polsce w latach 1991-2006 a sektor niesprywatyzowany, w: Błaszczyk B., Kozarzewski P. (red.), Zmiany w polskich przedsiębiorstwach. Własność, restrukturyzacja, efektywność, Raporty CASE, 70, Warszawa.
• Błaszczyk B. [2014], Employee financial participation in businesses: Is it worth discussing?, Studia Ekonomiczne, 3 (LXXXII): 314-333.
• Bugaj R. [2018], Polska reforma zabezpieczenia na starość, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa.
• Chądzyński M., Kwiatkowska M., [2016], Zagraniczna wyprzedaż naszego majątku, Dziennik Gazeta Prawna, 14.07.2016.
• Chądzyński M., Osiecki G. [2019], 400 mld na subkoncie w ZUS, Dziennik Gazeta Prawna, 24.04.2019.
• Chłoń A., Góra M., Rutkowski M. [1999], Shaping Pension Reform in Poland: Security Through Diversity, SP Discussion Paper no. 9923, World Bank.
• Chłoń-Domińczak A. [2002], The Polish Pension Reform of 1999, w: Restructuring with Privatization: Case Studies of Hungary and Poland, r. 2, t. 1 w: Fultz E. (red.), Pension Reform in Central and Eastern Europe, Budapest, International Labour Office.
• Chłoń-Domińczak A. [2006], Nowy system emerytalny: co dotychczas i co dalej, w: Golinowska S., Boni M. (red.), Nowe dylematy polityki społecznej, Raporty CASE, 65, Warszawa.
• Czapiński J., Góra M. [2016], Świadomość "emerytalna" Polaków, Raport z badania ilościowego, Europejski Kongres Finansowy, Warszawa.
• Czepulis-Rutkowska Z. [1997], Analiza istniejącego systemu, w: Golinowska S. (red.), Reforma Systemu Emerytalno-Rentowego, Raporty CASE, 6, Warszawa: 13-26.
• Dec P. [2018], Pomoc publiczna w restrukturyzacji przedsiębiorstw, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2018.
• Dyskusja redakcyjna DGP [2017], Potrzebujemy oszczędności i zaufania inwestorów, Dziennik Gazeta Prawna, 17.10.2017.
• Dyskusja redakcyjna DGP [2019 a], Ubezpieczeni powinni mieć wybór: gotówka czy oszczędzanie, Dziennik Gazeta Prawna, 25.06.2019: B10.
• Dyskusja redakcyjna DGP [2019 b], Co po OFE, Dziennik Gazeta Prawna, 16.10.2019: A8.
• Frieske K. W., Przychodaj E. (red.) [2014], Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian (80 lat ZUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych i ZUS, Warszawa.
• Golinowska S. (red.) [1997], Reforma Systemu Emerytalno-Rentowego, Raporty CASE, 6, Warszawa.
• Golinowska S., Hausner J. (red.) [1998], Ekonomia polityczna reformy emerytalnej, Raporty CASE, 15, Warszawa.
• Golinowska S., Boni M. (red.) [2006], Nowe dylematy polityki społecznej, Raporty CASE, 65, Warszawa.
• Golinowska S. [2014], Funkcje państwa w zabezpieczeniu dochodów na okres starości. Zmiana warunków i paradygmatu na przykładzie polskiej reformy systemu emerytalnego, w: Frieske K. W., Przychodaj E. (red.), Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian (80 lat ZUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych i ZUS, Warszawa.
• Góra M. [2018], Rozważania o systemie emerytalnym w XXI wieku: kilka uwag na podstawie polskiego systemu, Zeszyty mBank - CASE 154, [Thinking about pension systems for the 21st century: a few remarks based on the Polish example], mBank-CASE Seminar Proceedings No. 154].
• Góra M., Rutkowski M. [2019], Pamiętać o przyszłości, Rzeczpospolita, 17.10.2019.
• KNF [2016], Komisja Nadzoru Finansowego, Sektor funduszy emerytalnych w Polsce - ewolucja, kształt, perspektywy, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2016.
• KNF [2018], Pracownicze programy emerytalne w 2017 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• KNF Sprawozdanie [2019], Sprawozdanie z działalności UKNF i KNF w 2018 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• KNF [2019 a], Sytuacja finansowa Powszechnych Towarzystw Emerytalnych w 2018 roku, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• KNF [2019 b], Raport miesięczny z czerwca 2019, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• Kolany K. [2019], Czego nie mówią ci o PPK, Puls Biznesu 28.05.2019.
• Kostrzewski L. [2019], Tysiącom Polaków obetną emeryturę minimalną, Gazeta Wyborcza, 7.06.2019.
• Kwieciński J. [2019], Wywiad z ministrem Rozwoju Jerzym Kwiecińskim, Od spania na pieniądzach nie będziemy bogatsi, Dziennik Gazeta Prawna, 28.05.2019: A15.
• Kuczyński P. [2019], Nie licz na kokosy na starość, w rozmowie z D. Ćwiklakiem, Newsweek, 26: 58-61.
• Kulikowski K. [2019], Zrozumieć PPK - psychologiczne aspekty pracowniczych planów kapitałowych, Wynagrodzenia.pl, Sedlak& Sedlak, 2.07.2019.
• Nawacki G. [2013a], Skarb i GPW bronią funduszy emerytalnych, Puls Biznesu, 2.04.2013.
• Nawacki G. [2013b], Prywatyzacja się kończy, nacjonalizacja zaczyna, Puls Biznesu, 4.04.2013.
• Nawacki G. [2013c], OFE przestały kupować obligacje skarbowe, Puls Biznesu, 11.04.2013.
• OECD [2017], Pensions at a Glance 2017: OECD and G20 Indicators, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/pension_glance-2017-en.
• Orenstein M. A. [2013], Prywatyzacja emerytur. Transnarodowa kampania na rzecz reformy zabezpieczenia społecznego, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Oręziak L. [2014], OFE. Katastrofa prywatyzacji emerytur w Polsce, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Osiecki G. [2013], OFE: historia nieznana, Dziennik Gazeta Prawna, 6-8.12.2013.
• Patena W., Błaszczyk B. [2016], Post-privatization corporate performance: Evidence from companies privatized in Poland in 2008-2011, Studia Ekonomiczne, 2 (LXXXIX): 199-221.
• Poland's Pension Swindle. The Tusk government wants to seize private retirement accounts [2013], The Wall Street Journal Editorial, 17.10.2013.
• Rzońca A. [2018], Dlaczego Polska potrzebuje filara kapitałowego w systemie emerytalnym? https://www.andrzejrzonca.com/post/2018/05/04/.
• Skibińska R. [2019], Polacy nie garną się do PPK, Gazeta Wyborcza 31.10-1.11.2019.
• Skibińska R., Kostrzewski L. [2019], Na likwidacji OFE zyska budżet, Gazeta Wyborcza, 29.05. 2019: 12.
• Skwirowski P. [2019], 5 wad i 5 zalet nowego programu oszczędzania na emeryturę, Rzeczpospolita, 30.06.2019.
• Skwirowski P. [2019], Kiedy opodatkować pieniądze przeniesione z OFE?, Rzeczpospolita, 4.07.2019.
• Skwirowski P. [2019], Rząd chce się uporać z OFE jeszcze przed jesiennymi wyborami, Rzeczpospolita, 11.07.2009.
• Stodolak S. [2019], Poszturchiwani, Dziennik Gazeta Prawna, 19-23.06.2019.
• Szumlicz T. [2014], Dyskredytacja rozwiązań kapitałowych w systemie zabezpieczenia emerytalnego (artykuł recenzyjny), Wiadomości Ubezpieczeniowe, 3: 3-14.
• Thaler R. H. [2018], Zachowania niepoprawne. Tworzenie ekonomii behawioralnej, Media Rodzina.
• TEP [2014], Dodatkowy System Emerytalny w Polsce. Diagnoza i Rekomendacje Zmian, Raport przygotowany przez Zespół pod kierunkiem Joanny Ruteckiej, Towarzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa.
• TEP [2016], Dodatkowy, dobrowolny system emerytalny w Polsce, Raport przygotowany pod kierunkiem Wiktora Wojciechowskiego w składzie: Barbara Liberda, Joanna Rutecka i Jan Stefanowicz, Towarzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa.
• Trybunał Konstytucyjny [2015], Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2015 r.
• Tyrowicz J. [2019], Grape. Tłoczone z danych: Zgadnij kotku, co mam w środku, Dziennik Gazeta Prawna, 31.10. 2019.
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych, Dz.U. 2004, nr 116, poz. 1207, wraz z nowelizacją wprowadzoną ustawą o PPK z października 2018 r.
• Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych, Dz.U. 2011, nr 75, poz. 398.
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, Dz.U., poz. 1717.
• Ustawa z dnia 16.11.2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2017, poz. 38.
• Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych programach kapitałowych, Dz.U. 2018, poz. 2215 ze zm.
• Wiktorow A. [2011], Emerytury będą niskie, Rzeczpospolita, 24.06.2011.
• Wiktorowska B. [2019], Ubezpieczeni powinni mieć wybór: gotówka czy oszczędzanie, Dziennik Gazeta Prawna, 25.06.2019: B10.
• Wincewicz-Price A., Śliwowski P. [2019], Wspierać, a nie poszturchiwać, Dziennik Gazeta Prawna, 28-30.06.2019.
• Wiśniewski M. [1997], Mikroekonomiczna analiza wyboru świadczenia, w: Golinowska S. (red.), Reforma Systemu Emerytalno-Rentowego, Raporty CASE, 6, Warszawa.
• Żukowski M. [2014], Ekonomiczne aspekty ubezpieczeń społecznych, w: Frieske K. W., Przychodaj E. (red.), Ubezpieczenia społeczne w procesie zmian (80 lat ZUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych i ZUS, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.33119/GN/116616