Działalność kolegiów do spraw wykroczeń w okresie obowiązywania stanu wojennego

• Autorzy: Marcin Łysko

Warianty tytułu

Activities of Boards Adjudicating on Misdemeanours During the Period of Martial Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W okresie obowiązywania stanu wojennego (13 grudnia 1981 r. - 31 grudnia 1982 r.) zakres kompetencji kolegiów do spraw wykroczeń uległ znacznemu rozszerzeniu. Dekret o stanie wojennym ustanowił nowe stany faktyczne wykroczeń polegających na naruszeniu rygorów stanu wojennego oraz podwyższył kary orzekane za szereg wykroczeń. Wszystkie sprawy o najpoważniejsze wykroczenia rozstrzygano w trybie postępowania przyśpieszonego. Tryb ten nie przewidywał gwarancji procesowych osoby obwinionej. Wysokie grzywny podlegające natychmiastowej zamianie na areszt zastępczy orzekano zwłaszcza w sprawach o wykroczenia, którym nadzorujące kolegia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przypisywało charakter polityczny. Surowe karanie sprawców takich wykroczeń jak uczestnictwo w akcji strajkowej czy udział w demonstracjach ulicznych miało na celu zastraszanie społeczeństwa i utrzymanie obywateli w posłuchu wobec władzy komunistycznej.(abstrakt oryginalny)

EN

During the period of martial law (December 13, 1981 - December 30, 1982), the scope of competences of boards adjudicating on misdemeanours has significantly expanded. The decree on martial law established new facts regarding violations of martial law and increased penalties for a number of offenses. All cases of the most serious misdemeanours were resolved under an accelerated procedure, which did not secure the rights of the accused person. High fines subject to immediate conversion to substitute detention were ruled especially in cases of misdemeanours, to which the supervising boards adjudicating on misdemeanours the Ministry of Home Affairs attributed political character. Severe punishment of perpetrators of such offenses as participation in a strike action or participation in street demonstrations was aimed at intimidating the society and making citizens obey the communist authorities.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stan wojenny; Postępowanie sądowe; Komunizm

EN

Martial law; Legal proceedings; Communism

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2019
• Tom: 112
• Strony: 83--99

Twórcy

autor

Marcin Łysko

• Uniwersytet w Białymstoku

Bibliografia

• Dekret Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U. nr 29, poz. 154).
• Dekret Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1982 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego (Dz.U. nr 20, poz. 156).
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie zezwoleń na zmianę miejsca pobytu w czasie obowiązywania stanu wojennego oraz zasad i trybu postępowania w tych sprawach (Dz.U. nr 29, poz. 164).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia powszechnego obowiązku wykonywania pracy w czasie obowiązywania stanu wojennego (Dz.U. nr 32, poz. 187).
• Uchwała Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa (Dz.U. nr 29, poz. 155).
• Uchwała Rady Państwa z dnia 19 grudnia 1982 r. w sprawie zawieszenia stanu wojennego (Dz.U. nr 42, poz. 275).
• Uchwała Rady Państwa z dnia 20 lipca 1983 r. w sprawie zniesienia stanu wojennego (Dz.U. nr 39, poz. 178).
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. nr 12, poz. 116).
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. nr 12, poz. 114).
• Ustawa z dnia 31 lipca 1981 r. o kontroli publikacji i widowisk (Dz.U. nr 20, poz. 99).
• Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U. nr 16, poz. 125).
• Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie okresowego ograniczenia ruchu lotniczego w przestrzeni powietrznej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. nr 30, poz. 274).
• Archiwum Akt Nowych, zespół akt KC PZPR, sygn. teczki LI/118.
• Kolegia ds. wykroczeń w PRL (rozwiązania ustawowe i praktyka). Broszura opracowana i wydana staraniem Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ "Solidarność" oraz Małopolskiego Komitetu Walki o Praworządność, Warszawa-Kraków 1987.
• List Ministra Spraw Wewnętrznych Czesława Kiszczaka do członków kolegiów do spraw wykroczeń, Zagadnienia Wykroczeń 1982, nr 3.
• Bareja Czesław, Działalność kolegium w warunkach stanu wojennego, Zagadnienia Wykroczeń 1982/1-2, s. 11-14.
• Bojarski Tadeusz, Ewolucja polskiego systemu prawa wykroczeń na tle rozwiązań europejskich, Annales UMCS, Sectio G 1993/XL, s. 21-30.
• Chrustowski Tadeusz, Prawo karne stanu wojennego, w: Feliks Prusak (red.), Prawo stanu wojennego, Warszawa 1982, s. 111-135.
• Jakubowska-Hara Jolanta, Grzywna w prawie wykroczeń. Model ustawowy i praktyka, Warszawa 2004.
• Jankowski Zbigniew, Kalinowski Piotr, Kubiak Rafał, Postępowania szczególne w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w okresie obowiązywania stanu wojennego (Komentarz do dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r.), Warszawa 1982.
• Kozłowska Halina, Kontrola publikacji i widowisk w okresie stanu wojennego, Zagadnienia Wykroczeń 1982/1-2, s. 31-36.
• Lewiński Janusz, Orzecznictwo kolegiów do spraw wykroczeń w 1982 r., Zagadnienia Wykroczeń 1983/2, s. 1-6.
• Lewiński Janusz, Orzecznictwo kolegiów do spraw wykroczeń w 1983 r., Zagadnienia Wykroczeń 1984/2, s. 2-12.
• Lewiński Janusz, Prawo o wykroczeniach w okresie stanu wojennego, Zagadnienia Wykroczeń 1982/1-2, s. 25-30.
• Łysko Marcin, Kształtowanie polityki karnej w sprawach o wykroczenia przez aparat administracji Polski Ludowej, w: Tatiana Bykowa, Artur Górak, Jacek Legieć (red.), Dzieje biurokracji, t. VIII, Lublin 2018, s. 169-188.
• Łysko Marcin, Zasady obsady personalnej kolegiów karno-administracyjnych Polski Ludowej, Miscellanea Historico-Iuridica 2013/XII, s. 321-349.
• Marek Andrzej, Problemy reformy polskiego prawa wykroczeń, w: Zbigniew Ćwiąkalski, Maria Szewczyk, Stanisław Waltoś, Andrzej Zoll (red.), Problemy odpowiedzialności karnej. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Kazimierza Buchały, Kraków 1994, s. 191-210.
• Melezini Mirosława, Prawo karne stanu wojennego, Miscellanea Historico-Iuridica 2005/III, s. 115-135.
• Nowak Tadeusz, Postępowanie przyspieszone w okresie stanu wojennego, Zagadnienia Wykroczeń 1982/3, s. 47-53.
• Pocztarek Ryszard, Kurowski Edward, Zwalczanie niektórych wykroczeń w okresie stanu wojennego przez funkcjonariuszy MO, Zagadnienia Wykroczeń 1982/6, s. 8-18.
• Prusak Feliks, Proces karny stanu wojennego, w: Feliks Prusak (red.), Prawo stanu wojennego, Warszawa 1982, s. 136-161.
• Siarkiewicz Kazimierz, Kształtowanie się ustroju kolegiów, Zagadnienia Wykroczeń 1977/4-5, s. 31-46.
• Siewierski Mieczysław, Lewiński Janusz, Leoński Zbigniew, Gościcki Jerzy, Komentarz do kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz do ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, Warszawa 1973.
• Smereczański Jan, Mija kolejna kadencja, Zagadnienia Wykroczeń 1982/4-5, s. 3-8.
• Stanowska Maria, Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach rehabilitacyjnych w latach 1988-1991, Archiwum Kryminologii 1993/XIX, s. 133-164.
• Szumski Jerzy, Główne kierunki polityki karnej realizowanej przez kolegia do spraw wykroczeń w latach 1972-1989, Archiwum Kryminologii 1993/XIX, s. 107-131.
• Szumski Jerzy, Środki penalne w polskim prawie wykroczeń na tle doświadczeń praktyki, Warszawa 1995.
• Śpiewak Zbigniew, Pojęcie strajku i akcji protestacyjnej w prawie o wykroczeniach, Zagadnienia Wykroczeń 1982/3, s. 54-59.
• Śpiewak Zbigniew, Sprawy o wykroczenia w okresie zawieszenia stanu wojennego, Zagadnienia Wykroczeń 1983/1, s. 13-18.
• Zawistowski Andrzej, Bilety do sklepu. Handel reglamentowany w PRL, Warszawa 2017.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2019/112/5