Polis jako prototyp współczesnej wspólnoty

• Autorzy: Jerzy Oniszczuk

Warianty tytułu

Polis as the Prototype of a Contemporary Community

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Grecka polis jest miejscem wytworzenia kultury, której wpływy nie wygasły mimo upadku samej formy polis. Także współcześnie ma ona znaczenie w życiu społeczeństw, a zwłaszcza w obszarze tzw. kultury Zachodu. Polis oznacza państwo i miasto, ale zwłaszcza jest to "zbiorowość, społeczność zamieszkujących razem ludzi". Polis okazała się też być formą władzy w greckim świecie, która umożliwiała równym obywatelom bezpośredni nadzór nad rządem. W modelowym ujęciu jest ona wspólnotą obywateli, którą cechują niezależne i samorządne rządy obywateli. Sama polis nie była wynalazkiem starożytnych Greków, ale ich wkładem w ideę miasta-państwa okazał się ów wymiar publiczny, zwłaszcza w postaci debatującej demokracji oraz rządy prawa, nie ludzi. Demokracja jako powszechna forma ustrojowa odnajdywana jest tylko w przypadku greckiej kultury polis. W ogólnych pojęciach wypracowanych w greckiej polis: obywatel, demokracja, równość, niezależność, samorządność czy sprawiedliwość jest wyrażona dążność do lepszego życia jednostki we wspólnocie. Demokracja epoki klasycznej, cechująca się równością obywateli przed prawem i ich wolnością słowa, oceniana jest jako ta, która po raz pierwszy w historii ludzkości ograniczyła ostre społeczno-ekonomiczne spory. To owa polis umożliwiła rozwój filozofii i nauki. Do współczesnej debaty nad państwem w zglobalizowanym świecie bez wątpienia przydatna jest refleksja nad obywatelską, prawną polis. Zwłaszcza że świat coraz bardziej się urbanizuje.(abstrakt oryginalny)

EN

The Greek polis is the birthplace of a culture whose influence persisted despite the fall of the very form of polis. This culture plays a significant part in the life of communities of today, especially in the domain of the so-called Western culture. Polis means both state and city, but most of all it is "a society, a community of people living together". This form of governance enabled equal citizens to exercise direct supervision over their governments. Polis itself was not an invention of ancient Greeks, but the public nature thereof, especially in the form of the debate-based democracy and the rule of law - not of people - turned out to be their contribution to the idea of a city-state. Democracy as a common form of a political system can be found particularly in the Greek culture of polis. The general notions deriving from the Greek polis, i.e. citizenship, democracy, equality, independence, autonomy or justice, express a desire for a better life of an individual in a community. The democracy of classical times, characterised by equal citizenship and freedom of speech, is considered as the first one to moderate fierce social-economic disputes. It is this polis that made it possible for philosophy and science to develop. The modern-day discussion on the state in a globalised and increasingly urbanised world can surely benefit from a reflection on the civil and legal dimensions of polis.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Demokracja; Partie polityczne; Wolność; Sprawiedliwość

EN

Democracy; Political parties; Freedom; Justice

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2019
• Numer: T. 11, Nr 3
• Strony: 8--32

Twórcy

autor

Jerzy Oniszczuk

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Arystoteles, Polityka, tł. L. Piotrowicz, Warszawa 2004.
• Bravo B., Wipszycka E., Historia starożytnych Greków, t. I, Do końca wojen perskich, Warszawa 1988.
• Cross M., The creativity of Crete. City States and the Foundatios of the Modern World, Signal Books Oxford, 2011.
• Długosz J., Obywatel hoplita, dodatek do ,,Polityki" 23.03.2006.
• Hall J.M., Polis, Community, and Ethnic Identity, w: The Cambridge Companion to Archaic Greece, red. H.A. Shapiro, Cambridge University Press 2007.
• Hammond N.G.L., Dzieje Grecji, Warszawa 1994.
• Hansen M.H., Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności, Warszawa 2011.
• Herodot, Dzieje, tł. S. Hammer, Warszawa 2004.
• Juchacz P.W., Demokracja ateńska a współczesne koncepcje demokracji deliberatywnej. Glosa do teorii demokracji, w: Filozofia a demokracja, red. P.W. Juchacz, R. Kozłowski, Poznań 2001.
• Krawczuk A., Mity, mędrcy, polityka, Warszawa 1975.
• Ksenofont, Wychowanie Cyrusa /Cyropaedia/, tł. K. Głąbiowski, B. Burliga, A. Marchewka, A. Ryś, Wrocław 2014.
• Kulesza R., Sparta w V-IV wieku p.n.e., Warszawa 2003.
• Lengauer W., Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa 1999.
• Mieroop van de M., The Ancient Mesopotamian City, Oxford 1997.
• Missiou A., The vocabulary of democracy, w: A History of Ancient Greek. From the Beginnings to Late Antiquity, red. A.-F. Christidis, Cambridge 2007.
• Murray O., Narodziny Grecji, tł. A. Twardecki, Warszawa 2004.
• Odyseja, tł. L. Siemieński, Warszawa 1990.
• Oniszczuk J., Hezjod: prefilozofia pracy, sprawiedliwości i hybris, w: Prawo pracy. Między gospodarką a ochroną pracy. Księga jubileuszowa Profesora Ludwika Florka, Warszawa 2016.
• Oniszczuk J., Homer: zasada miary, hybris i absurd "sprawiedliwości", w: Współczesny matrix? Fikcja w życiu gospodarczym politycznym i społecznym, red. J. Osiński, Warszawa 2015.
• Oniszczuk J., Przedfilozoficzna norma i hybris, "Państwo Prawne" 2017, nr 1(7).
• Patzek B., Homer i jego czasy, Warszawa 2007.
• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1, tł. Edward I. Zieliński, Lublin 2008.
• Ryan A., On Politics. A History of Political Thought. From Herodotus to the Present, Book One, Liveright Publishing Corporation, New York/London 2012.
• Szczęśniak M., Nauka a demokracja, w: Filozofia a demokracja, red. P.W. Juchacz, R. Kozłowski, Poznań 2001.
• Zieliński T., Grecja niepodległa, Warszawa 1995.

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.318