Antropocen jako wyzwanie dla rozwoju społeczno-gospodarczego

• Autorzy: Rafał Baum

Warianty tytułu

Anthropocene as a Challenge for Socio-Economic Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Narastające zmiany klimatyczne to przedmiot licznych badań. Stawiane są diagnozy dotyczące przyczyn zachodzących zjawisk. Do narastającego wpływu człowieka na funkcjonowanie procesów przyrodniczych zachodzących w skali planety nawiązuje termin "antropocen". Z uwagi na zaangażowanie w problematykę przedstawicieli różnych dziedzin i dyscyplin nauki - podobnie jak w przypadku wcześniejszego pojęcia zrównoważonego rozwoju - można już mówić o interdyscyplinarnym, wielowymiarowym zwrocie w stronę antropocenu. W debacie na temat antropocenu i kryzysu klimatycznego podnoszona jest również kwestia korekty istniejących modeli i paradygmatów ekonomicznych. W artykule, na podstawie analizy literatury przedmiotu, zidentyfikowano najważniejsze współczesne wyzwania, które mają związek z globalnym rozwojem społeczno-gospodarczym w epoce antropocenu. Autor usiłuje stwierdzić, w jaki sposób nauki ekonomiczne odnoszą się do tych wyzwań w sensie poznawczym (opisowo-wyjaśniającym) i odpowiedzieć na pytanie, czy normatywna ekonomia i polityka gospodarcza są zdolne do racjonalnej reakcji na zidentyfikowane wyzwania. W konkluzji wskazuje, jak złożonym problemem jest opracowanie modelu rozwoju, który zapewniłby dobrobyt społeczeństwu, a nie wymagał ciągłego wzrostu gospodarczego. W zrozumieniu zachodzących zjawisk może pomóc heterodoksja w ekonomii i podejście interdyscyplinarne.(abstrakt oryginalny)

EN

Increasingly rapid climate changes have been the subject of numerous studies which diagnose the reasons behind these phenomena. "Anthropocene" is a term proposed to describe the growing influence of humans on the functioning of natural processes occurring around the globe. Just like the earlier concept of sustainable development, anthropocene attracts involvement of representatives of various scientific fields and disciplines. Therefore, an interdisciplinary, multidimensional transition to anthropocene is already a fact. The issue of adjustments to existing economic models and paradigms is also part of the debate on anthropocene and climate crisis. Based on an analysis of the literature on the subject, this paper identified the key contemporary challenges associated with global socioeconomic development in the anthropocene era. The author attempts to determine how economic sciences address these challenges in a cognitive (descriptive and explanatory) sense, and to answer the question whether normative economics and economic policies are capable of rationally responding to the challenges identified. In conclusion, the paper indicates how complex it is to propose a development model that would ensure social wellbeing without the need for continuous economic growth. Heterodoxy in economics and an interdisciplinary approach can help understanding the current phenomena.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka gospodarcza; Rozwój zrównoważony; Ekonomia normatywna

EN

Economic policy; Sustainable development; Normative economics

• Czasopismo: Intercathedra
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 41(4)
• Strony: 313--320

Twórcy

autor

Rafał Baum

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• Angus, I. (2016). Facing the Anthropocene. Fossil Capitalism and the Crisis of the Earth System. New York: Monthly Review Press.
• Bartkowiak, R. (2010). Współczesne teorie ekonomiczne. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 97, z. 2, 16-29.
• Bartkowiak, R. (2013). Ekonomia rozwoju. Warszawa: PWE.
• Binswanger, H. C. (2011). Spirala wzrostu. Pieniądz, energia i kreatywność w dynamice procesów rynkowych. Poznań: Zysk i S-ka.
• Bińczyk, E. (2019). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Burda, M., Wyplosz, Ch. (2009). Macroeconomics: A European Text. Oxford: Oxford University Press.
• Ciążela, H. (2004). Idea zrównoważonego rozwoju a współczesna kondycja moralna. Prakseologia, 144/2004, 53-65.
• Crutzen, P. J., Stoermer, E. F. (2000). The Anthropocene. Global Change Newsletter 41, 17-18.
• Fiedor, B., Kociszewski, K. (red.). (2010). Ekonomia rozwoju. Wrocław: Wyd. UE we Wrocławiu.
• Giddens, A. (2010). Klimatyczna katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Hull, Zb. (2007). Czy idea sustainable development ukazuje nową wizję rozwoju cywilizacyjnego? Problemy Ekorozwoju, vol. 2, 1, s. 49-57.
• Jackson, T. (2009). Prosperity without growth. Economics for a finite planet. London: Earthscan, Sterling, VA.
• Jager, W., Janssen, M. A., de Vries, H. J. M., de Greef, J., Vlek, C. A. J. (2000). Behaviour in commons dilemmas: Homo oeconomicus and Homo psychologicus in an ecologicaleconomic Model. Ecol. Econ., 35(3), 357-379. https://doi. org/10.1016/S0921-8009(00)00220-2
• Malm, A., Hornborg, A. (2014). The geology of mankind? A critique of the Anthropocene narrative. Anthropocene Rev., 1 (1), 62-69. https://doi.org/10.1177/2053019613516291
• Meadows, D. H., Meadows, D. L., Behrens, W. W., Randers, J. (1972). The Limits to Growth: A report for the Club of Rome's project on the predicament of mankind. Pobrane 27 listopada 2019 z: https://collections.dartmouth.edu/teitexts/ meadows/diplomatic/meadows_ltg-diplomatic.html
• Rosa, E. A., Rudel, T. K., York, R., Jorgenson, A., Dietz, T. (2015). The Human (Anthropogenic) Driving Forces of Global Climate Change. In: Dunlap, R. E, Brulle, R. J. (eds), Climate Change and Society. Sociological Perspectives, Oxford: Oxford Scholarship Online. http://dx.doi. org/10.1093/acprof:oso/9780199356102.003.0002
• Sachs, J. (2009). Nasze wspólne bogactwo. Ekonomia dla przeludnionej planety. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Słodowa-Hełpa, M. (2015). Interdyscyplinarna natura paradygmatu rozwoju - uwarunkowania i propozycje usprawnienia dialogu. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 41(1), 67-92.
• Smakowski, T. J. (2011). Surowce mineralne - krytyczne czy deficytowe dla gospodarki UE i Polski. Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN, 81, 59-68.
• Steffen, W., Broadgate, W., Deutsch, L., Gaffney, O. (2015). The trajectory of the Anthropocene: The Great Acceleration. Anthropocene Rev., 2(1), 81-98. https://doi. org/10.1177/2053019614564785
• Strzałkowski, A. (2017). Wzrost gospodarczy czy rozwój społeczny? - w kierunku zmiany paradygmatu rozwoju. Pobrane 23 listopada 2019 z: https://obiegzamkniety. wordpress.com/2017/11/05/wzrost-gospodarczy-czyrozwoj- spoleczny-w-kierunku-zmiany-paradygmaturozwoju/
• Stiglitz, J. E. Fitoussi, J. P., Durand, M. (2019). Poza PKB. Mierzmy to, co ma znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Warszawa: PTE. IPBES (2019). Summary for policymakers of the global assessment report on biodiversity and ecosystem services Pobrane 21 listopada 2019 z: https://ipbes.net/global-assessment
• Światowy Indeks Szczęścia (2009). Pobrane 26 listopada 2019 z: http://www.happyplanetindex.org/public-data/files/ happy-planet-index-2-0.pdf
• Vitousek, P. M., Mooney, H. A., Lubchenco, J., Melillo, J. M. (1997). Human Domination of Earth's Ecosystems. Science, vol. 277, Issue 5325, 494-499. http://dx.doi.org/ 10.1126/science.277.5325.494
• World Commission on Environment and Development (1987). Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Pobrane 27 listopada 2019 z: https://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/5987our-common-future.pdf
• Yearley, S. (2006). How Many 'Ends' of Nature: Making Sociological and Phenomenological Sense of the End of Nature. Nat. Cult., 1(1), 10-21. https://doi.org/10.3167/ 155860706780272006
• Zadroga, A. (2012). Współczesna ekonomia w poszukiwaniu paradygmatu rozwoju gospodarczo-społecznego. Rocz. Ekon. Zarz., t. 4(40), 23-39.
• Zalasiewicz, J. Waters, C. N., Williams, M., Barnosky, A. D., Cearreta, A., Crutzen, P., ..., Oreskes, N. (2015). When did the Anthropocene begin? A mid-twentieth century boundary level is stratigraphically optimal. Quat. Int., vol. 383, 196-203. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2014.11.045
• Zagrożenia ekologiczne dla Ziemi-antropocen, czyli nowa epoka w historii Ziemi (2019). Wlaczoszczedzanie.pl. Pobrane 20 listopada 2019 z: https://wlaczoszczedzanie.pl/ ekozagrozenia/antropocen-nowa-epoka-w-historii-ziemi/ Zapora Trzech Przełomów wywołała spowolnienie ruchu obrotowego Ziemi (2014). Zmianynaziemi.pl. Pobrane 20 listopada 2019 z: https://zmianynaziemi.pl/wiadomosc/ zapora-trzech-przelomow-wywolala-spowolnienieruchu- obrotowego-ziemi