Odwołania do filozofów w polskim orzecznictwie

• Autorzy: Grzegorz Maroń

Warianty tytułu

References to Philosophers in the Polish Case Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono praktykę odwoływania się do filozofów w uzasadnieniach orzeczeń polskich sądów. Kwantytatywne i kwalitatywne studium orzecznictwa sądów powszechnych, sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego pozwoliło na sformułowanie kilku głównych wniosków. Po pierwsze, jakkolwiek odniesienia do filozofów w orzeczeniach są w ujęciu proporcjonalnym czymś rzadkim, to zarazem mierzone w liczbach bezwzględnych nie stanowią przypadków sporadycznych. Po drugie w ostatnich dwóch dekadach nastąpiła wyraźna intensyfikacja przywoływania filozofów w judykatach. Po trzecie odwołania do filozofów realizują szereg różnych funkcji wpisujących się w klaryfikacyjne i perswazyjne cele uzasadnienia orzeczenia. Po czwarte stosunek judykatury i stron postępowania do obecności racji filozoficznych w procesie orzeczniczym jest niejednolity. Tytułowe zagadnienie nie stanowi kolejnej odsłony doktrynalnego dyskursu o "sędziach filozofach" na podobieństwo Dworkinowskiego "sędziego Herkulesa". Przywoływanie filozofów przez sądy w pierwszej kolejności przynależy do problematyki stylu uzasadnienia orzeczeń oraz roli źródeł pozaprawnych w racjonalizacji - a nie tyle w podejmowaniu - sądowych rozstrzygnięć. W przekonaniu autora przeprowadzone studium orzecznictwa ukazuje utylitarny potencjał filozofii dla sądowej argumentacji.(abstrakt oryginalny)

EN

The article deals with the practice of invoking philosophers in the reasons for judgments of the Polish courts. A quantitative and qualitative analysis of the case law of the common courts, administrative courts, the Supreme Court and the Constitutional Tribunal allowed for the formulation of some main conclusions. First, although judgments containing references to philosophers constitute only a small fraction of all the case law, at the same time cases of quoting philosophers are not marginal. Second, in the two last decades there has been a marked intensification in the use of philosophical references in judgments. Third, references to philosophers exercise a number of different functions falling within the clarification and persuasive purposes of grounds of judgments. Fourth, there is no one attitude among courts and the parties toward the presence of philosophical arguments in the judicial process. The title issue is not the further stage of the legal scholarship's discourse on "judges as philosophers" in the likeness of Dworkin's "judge Hercules". The practice of appealing to philosophers by the courts is primarily a problem of the style of reasons for judgment and the role of non-legal sources in the rationalization - and not so much in making - judicial decisions. In the author's view, the case law study reveals the utilitarian potential of philosophy for judicial argumentation.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Sądownictwo

EN

Philosophy; Judicature

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2019
• Numer: T. 11, Nr 4
• Strony: 262--280

Twórcy

autor

Grzegorz Maroń

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Brooks T., Does Philosophy Deserve a Place at the Supreme Court?, "Rutgers Law Record" 2003, 1.
• Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006.
• Eisgruber Ch., Should Constitutional Judges be Philosophers?, [w:] S. Hershovitz (red.), Exploring Law's Empire: The Jurisprudence of Ronald Dworkin, New York 2008.
• Kotowski A., Teoretycznoprawna analiza pojęcia uzasadnienia, [w:] M. Grochowski, I. Rzucidło -Grochowska (red.), Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, Warszawa 2015.
• Łętowska E., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, "Państwo i Prawo" 1997, 5.
• Maroń G., Odwołania do filozofów w opiniach rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, "Europejski Przegląd Sądowy" 2019, 3.
• Maroń G., Odwołania do literatury pięknej w uzasadnieniach sądowych orzeczeń, "Przegląd Sądowy" 2019, 1.
• Maroń G., Odwołania do filozofów w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, "Przegląd Prawa Publicznego" 2018, 12.
• Maroń M., Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym, Rzeszów 2018.
• McCormack N., When Canadian Courts Cite the Major Philosophers. Who Cites Whom in Canadian Caselaw, "Canadian Law Library Review" 2017, 2, s. 9-28.
• Najda M., Romer T., Etyka dla sędziów. Rozważania, Warszawa 2007.
• Rao N., A Backdoor to Policy Making. The Use of Philosophers by the Supreme Court, "University of Chicago Law Review" 1998, 1.
• Rossmanith A., Wrażliwość aksjologiczna sędziego, [w:] T. Stawecki, W. Staśkiewicz (red.), Dyskrecjonalność w prawie, Warszawa 2010.
• Safjan M., Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa 2007.
• Schauer F., Wise V., Nonlegal Information and the Delegalization of Law, "The Journal of Legal Studies" 2000, 29.
• Schulz K., Backdoor use of philosophers in judicial decision-making? Antipodean reflections, "Journal Griffith Law Review" 2016, 3.
• Zajadło J., Sędzia konstytucyjny - profil filozoficznoprawny, [w:] T. Stawecki, W. Staśkiewicz (red.), Dyskrecjonalność w prawie, Warszawa 2010.
• Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa, Warszawa 2008.

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.353