Jeszcze w sprawie charakteru prawnego zadatku

• Autorzy: Krzysztof Mularski

Warianty tytułu

More Remarks on the Legal Nature of Earnest Money

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Przedmiotem podjętych badań był wybrany aspekt instytucji zadatku (art. 394 KC). Cel badawczy: Zadaniem opracowania było ustosunkowanie się do tezy (argumentów mających tę tezę uzasadniać), wedle której zadatek (danie zadatku) nie jest częścią oświadczenia woli, względem którego art. 394 § 1 KC ustanawia apragmatyczną dyrektywę wykładni, lecz zdarzeniem faktycznym, które wywołuje skutki prawne z mocy samego prawa na podstawie art. 56 KC. Problem nie jest "akademicki"; akceptacja jednego z konkurencyjnych stanowisk rzutuje na sposób interpretacji art. 394 KC, wpływając na skutki społeczne wywoływane przez instytucję zadatku. Metoda badawcza: Badania prowadzono metodą dogmatycznoprawną, wykorzystując narzędzia filozofii analitycznej ("łagodnego" rekonstrukcjonizmu). Wnioski: Stwierdzono, że argumenty mające przemawiać za tezą, wedle której danie zadatku jest zdarzeniem faktycznym, są nietrafne. Uznanie trafności niektórych spośród argumentów mających przemawiać za odrzuconą tezą zmuszałoby do odrzucenia przyjętej w kulturze prawnej koncepcji wykładni oświadczeń woli oraz przynajmniej radykalnej modyfikacji przyjętego sposobu rozumienia "oświadczenia woli". Sygnalizuje to, że argumenty podnoszone w dyskusji nad konkretną instytucją prawną mogą rzutować na cały system prawa cywilnego, cywilistykę i w dalszej kolejności szeroki zakres stosunków społecznych. Przeprowadzone badania umożliwiły też krytykę redakcji art. 394 KC w zakresie, w jakim w art. 394 § 1 KC stanowi o "zadatku" danym przy zawarciu umowy. "Zadatek" jako nazwa (a właściwie predykat) nie może być nikomu "dany". Dany może być natomiast określony przedmiot (rzecz, suma pieniężna, w niedosłownym sensie wierzytelność, etc.). Stąd prawidłowa redakcja powinna brzmieć następująco: "[w] braku [...] przedmiot dany przy zawarciu umowy (zadatek) ma to znaczenie [...]".(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The subject of the study was a selected aspect of the earnest money institution (Art. 394 of the Civil Code). Research purpose: The aim of the study was to respond to the thesis (arguments justifying the thesis) that the earnest money (giving thereof) is not a part of the declaration of intent in respect of which Art. 394(1) of the Civil Code (CC) establishes an apragmatic directive of interpretation, but a factual event which produces legal effects by virtue of the law itself pursuant to Art. 56 of the CC. The problem is not purely theoretical; the acceptance of one of the competitive stands affects the interpretation of Art. 394 of the CC, thus influencing the social consequences caused by the institution of the earnest money. Methods: The study was conducted with the use of dogmatic and legal methods, using tools of analytical philosophy (Soft Reconstructionism). Conclusions: It was found that arguments supporting the thesis that the act of paying advance money is a factual event proved to be inaccurate. Acknowledging the accuracy of some of the arguments in favour of the rejected thesis would force us to reject the concept of interpreting declarations of intent adopted in legal culture and, at least, to radically modify our understanding of the "declaration of intent". This indicates that the arguments raised in the discussion on a specific legal institution can affect the entire system of civil law, the study of civil law and, subsequently, a wide range of social relations. The study also made it possible to criticize the wording of Art. 394 of the CC in the scope in which Art. 394(1) of the CC provides for "earnest money" given upon the execution of a contract. "The earnest money" as a name (or, actually, a predicate) cannot be "given" to anyone. What can be given is a certain thing (an object, a sum of money, a claim in non-literal meaning, etc.). Hence, the accurate wording of the regulation should be as follows: "[in] the absence [...] a thing given upon the execution of a contract (earnest money) means that [...]".(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Oświadczenie woli; Prawo; Prawo cywilne

EN

Declaration of will; Law; Civil law

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2019
• Tom: 113
• Strony: 117--137

Twórcy

autor

Krzysztof Mularski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93).
• Banaszczyk Zbigniew, w: Krzysztof Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088. Przepisy wprowadzające, Warszawa 2018.
• Gawlik Bogusław, Procedura zawierania umowy na tle ogólnych przepisów prawa cywilnego, Kraków 1977.
• Habryn-Chojnacka Ewa, w: Maciej Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353-626, Warszawa 2019.
• Haładyj Katarzyna, w: Konrad Osajda (red.), Kodeks cywilny. Tom IIIb. Komentarz. Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, Warszawa 2017.
• Jezioro Julian, w: Edward Gniewek, Piotr Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2017.
• Lemkowski Marcin, w: Maciej Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1-449[11]. Tom I, C.H. Beck, Warszawa 2016.
• Lemkowski Marcin, w: Maciej Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353-626, C.H. Beck, Warszawa 2019.
• Machnikowski Piotr, w: Edward Gniewek, Piotr Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017.
• Mularski Krzysztof, Problematyka intertemporalna zapisu windykacyjnego, Rejent 2015/5, s. 83-113.
• Olejniczak Adam, Charakter prawny ustanowienia zadatku, Palestra 5/2019, s. 13-25.
• Olejniczak Adam, w: Ewa Łętowska (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań - część ogólna. Tom 5, C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Osajda Konrad, w: Konrad Osajda (red.), Kodeks cywilny. Tom IVa. Komentarz. Spadki, C.H. Beck, Warszawa 2019.
• Patryas Wojciech, Próba wyjaśnienia domniemań prawnych, Wydawnictwo WSZiB w Poznaniu, Poznań 2011.
• Popiołek Wojciech, w: Krzysztof Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-449[10], C.H. Beck, Warszawa 2018.
• Radwański Zbigniew, w: Zbigniew Radwański (red.), System Prawa Cywilnego. Prawo zobowiązań - część ogólna. Tom III, cz. 1, Ossolineum 1981.
• Radwański Zbigniew, Mularski Krzysztof, w: Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna. Tom 2, C.H. Beck, Warszawa 2019.
• Skąpski Józef, Glosa do orzeczenia SN z 30.05.1957 r., I CR 571/57, OSPiKA 1958, poz. 226.
• Szlęzak Andrzej, O "zadatku danym przy zawarciu umowy" inaczej - na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 roku oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 maja 2017 roku, w: Adam Olejniczak, Tomasz Sójka (red.), Societas et obligationes - tradycja, współczesność, przyszłość. Księga jubileuszowa Profesora Jacka Napierały, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2018, s. 621-632.
• Tenenbaum Monika, Instytucja zadatku w polskim prawie cywilnym, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.
• Zbiegień-Turzańska Anna, w: Konrad Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Zobowiązania. Część ogólna. Tom IIIa, C.H. Beck, Warszawa 2017.
• Wyrok SN z 7.10.1999 r., I CKN 262/98, OSNC 2000, Nr 4, poz. 71.
• Wyrok SN z 23.02.2001 r., II CKN 314/99, Lex nr 52344.
• Wyrok SN z 11.01.2006 r., III CK 357/05, Lex nr 191155.
• Wyrok SN z 19.02.2014 r., V CSK 187/13, Lex nr 1463643.
• Wyrok SN z 16.11.2017 r., V CSK 79/17, Lex nr 2447354.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2019/113/7