Transformacja polityczna w Rosji w latach 90. XX wieku - główne problemy

• Autorzy: Konrad Świder

Warianty tytułu

Political Transformation in Russia in the 1990s: Main Problems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W grudniu 1991 r. Rozpadł się Związek Radziecki. Ten fakt można uznać za najważniejsze wydarzenie geopolityczne drugiej połowy XX wieku. W wyniku rozpadu ZSRR piętnaście republik związkowych - głównych jednostek podziału administracyjno-politycznego i narodowego federacji radzieckiej - uzyskało suwerenność i niepodległość. Jednym z najważniejszych rezultatów tego procesu było utworzenie Rosji (Federacja Rosyjska), która ogłosiła się i została uznana za głównego następcę imperium sowieckiego. Młode państwo borykało się z wieloma trudnościami, które - na poziomie polityki wewnętrznej - obejmują przeprowadzenie transformacji społeczno-polityczno-gospodarczej, przezwyciężenie głębokiego kryzysu strukturalnego odziedziczonego po późnym ZSRR lub budowę nowoczesnych trwałych instytucji demokratycznych i demokratycznej kultury politycznej. Oznaczało to, że nowe rosyjskie elity musiały dokonać radykalnej zmiany systemu i rozwinąć nowe mechanizmy polityczne w zarządzaniu tym ogromnym krajem. W artykule zostaną przedstawione główne problemy, przed którymi stoi Rosja i jej powstanie w latach 90., wraz z wieloma punktami zwrotnymi i przełomowymi, charakterystycznymi dla krajów przechodzących intensywną i różnorodną postkomunistyczną transformację. Ze względu na znaczenie i rolę Rosji w systemie międzynarodowym kierunki i tendencje zmian zachodzących w tym kraju są szczególnie ważne, szczególnie z perspektywy państw poradzieckich i krajów byłego bloku socjalistycznego. (abstrakt oryginalny)

EN

In december 1991, the Soviet Union collapsed. This fact can be considered to be the most significant geopolitical event of the second half of the 20th century. As a result of the collapse of the USSR, fifteen union republics - the main units of the administrative-political and national division of the Soviet federation - gained state sovereignty and independence. One of the most important results of this process was the creation of Russia (Russian Federation), which declared itself and was recognized as the main successor of the Soviet empire. The young state faced many difficulties, which - at the level of internal policy - include carrying out socio-political-economic transformation, overcoming the deep structural crisis inherited from the late USSR, or building modern durable democratic institutions and democratic political culture. This meant that the new Russian elites needed to make a radical system change and to develop new political mechanisms in the management of this enormous country. The article will present the main problems faced by Russia and its establishment in the 1990s, with many turning points and breakthrough moments, specific to countries undergoing intensive and multifaceted post-communist transformation. Due to the importance and the role of Russia in the international system, the directions and tendencies of changes taking place in this country are particularly important, especially from the perspective of post-Soviet states and the countries of the former socialist block.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przekształcenia systemowe; Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Komunizm; Demokracja; Historia polityczna; Polityka

EN

Systemic transformation; Political and systemic transformations; Communism; Democracy; Political history; Politics

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2019
• Numer: Vol. 17, z. 1 Transformacje w Europie Środkowej i Wschodniej 1989-2019
• Strony: 97--121

Twórcy

autor

Konrad Świder

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Baluk W., Federalizm i polityka regionalna, [w:] B. J. Albin, W. Baluk (red.), Europa Wschodnia - dekada transformacji. Rosja, Wrocław 2003.
• Czajowski A., Demokratyzacja Rosji w latach 1987-1999, Wrocław 2001.
• Czajowski A., Partie polityczne i wybory, [w:] B. J. Albin, W. Baluk (red.), Europa Wschodnia - dekada transformacji. Rosja, Wrocław 2003.
• Furier A., Dekada Jelcyna. Uwarunkowania rosyjskich przemian społecznych i politycznych 1991-2000, Szczecin 2003.
• Graczow A., Gorbaczow, tłum. M. B. Jagiełło, Warszawa 2003.
• Hanley E., Jerzowa N., Anderson R., Rosja: stary produkt w nowym opakowaniu, [w:] I. Szelenyi, D. Treiman, E. Wnuk-Lipiński (red.), Elity w Polsce, w Rosji i na Węgrzech - wymiana czy reprodukcja, tłum. J. Wasilewski, E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1995.
• Jelcyn B., Notatki prezydenta: od puczu do puczu, tłum. M. Kotowska, Warszawa 1995.
• Jelcyn B., Wyznania, tłum. W. Sokołowski, Warszawa 1990.
• Marciniak W., Kryzys społeczeństwa postsowieckiego, "Res Publica Nowa" 1998, nr 11.
• Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2004.
• Remnick D., Grobowiec Lenina. Ostatnie dni radzieckiego imperium, tłum. K. Obłucki, Warszawa 1997.
• Remnick D., Zmartwychwstanie. Walka o nową Rosję, tłum. M. Słysz, Warszawa 1997.
• Skrzypek A., Druga smuta. Zarys dziejów Rosji 1985-2004, Warszawa 2004.
• Staniszkis J., Antropologia władzy. Między Traktatem Lizbońskim a kryzysem, Warszawa 2009.
• Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk 2001.
• Staniszkis J., Władza globalizacji, Warszawa 2003.
• Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w Federacji Rosyjskiej, [w:] J. Adamowski, A. Skrzypek (red.), Federacja Rosyjska 1991-2001, Warszawa 2002.
• Żyromski M., Teorie elit a systemy polityczne, Poznań 2007.
• Александров Ю., Переходная экономика: Российская версия, Москва 1999 [Aleksandrov Iu., Perekhodnaia ekonomika: Rossiiskaia versiia, Moskva 1999].
• Аникин А., Финансовые кризисы в России, Азии, Латинской Америке, "Мировая экономика и международные отношения" 2000, nr 12 [Anikin A., Finansovye krizisy v Rossii, Azii, Latinskoi Amerike, "Mirovaia ekonomika i mezhdunarodnye otnosheniia" 2000, no. 12].
• Барыгин И. (ред.), Политические партии, движения и организации современной России на рубеже веков. Аналитический справочник, Санкт-Петербург 1999 [Barygin I. (red.), Politicheskie partii, dvizheniia i organizatsii sovremennoi Rossii na rubezhe vekov. Analiticheskii spravochnik, Sankt-Peterburg 1999].
• Бунич А., Осень олигархов. История прихватизации и будущее России, Москва 2005 [Bunich A., Osen' oligarkhov. Istoriia prikhvatizatsii i budushchee Rossii, Moskva 2005].
• Ионин Л., Олигархи: в кавычках и без кавычек. Политологическое предисловие, [w:] Я. Паппэ, «Олигархи». Экономическая хрони ка 1992-2000, Москва 2000 [Ionin L., Oligarkhi: v kavychkakh i bez kavychek. Politologicheskoe predislovie, [in:] Ja. Pappe, «Oligarkhi». Ekonomicheskaia khronika 1992-2000, Moskva 2000].
• Кагарлицкий Б., Реставрация в России, Москва 2000 [Kagarlitskii B., Restavratsiia v Rossii, Moskva 2000].
• Киселев А., Шагина Э. (ред.), Хрестоматия по новейшей истории России 1917-2004, ч. 2: 1945-2004, Москва 2005 [Kiselev A., Shagina E. (red.), Khrestomatiia po noveishei istorii Rossii. 1917-2004, ch. 2: 1945- 2004, Moskva 2005].
• Кретов Б., Васильева Л., Российская модернизация и элита: Учебное пособие, Москва 2000 [Kretov B., Vasil'eva L., Rossiiskaia modernizatsiia i elita: Uchebnoe posobie, Moskva 2000].
• Паппэ Я., «Олигархи». Экономическая хроника 1992-2000, Москва 2000 [Pappe Ia., «Oligarkhi». Ekonomicheskaia khronika 1992-2000, Moskva 2000].
• Перегудов С., Лапина Н., Семененко И., Группы интересов и российское государство, Москва 1999 [Peregudov S., Lapina N., Semenenko I., Gruppy interesov i rossiiskoe gosudarstvo, Moskva 1999].
• Пихоя Р., Советский Союз: История власти 1945-1991, Новосибирск 2000 [Pikhoia R., Sovetskii Soiuz: Istoriia vlasti 1945-1991, Novosibirsk 2000].
• Согрин В., Политическая история современной России. 1985-2001: От Горбачева до Путина, Москва 2001 [Sogrin V., Politicheskaia istoriia sovremennoi Rossii. 1985-2001: Ot Gorbacheva do Putina, Moskva 2001].
• Хевеши М., Толковый словарь идеологических и политических терминов советского периода, Москва 2004 [Kheveshi M., Tolkovyi slovar' ideologicheskikh i politicheskikh terminov sovetskogo perioda, Moskva 2004].
• Холодковский К., Кризис в России и мировые процессы, "Мировая экономика и международные отношения" 2000, nr 6 [Kholodkovskii K., Krizis v Rossii i mirovye protsessy, "Mirovaia ekonomika i mezhdunarodnye otnosheniia" 2000, no. 6].
• Эпоха Ельцина. Очерки политической истории, Москва 2001 [Epokha El'tsina. Ocherki politicheskoi istorii, Moskva 2001].

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2019.1.4