Specyfika prywatyzacji w Polsce po 1989 roku

• Autorzy: Łukasz Samborski

Warianty tytułu

The Case of Privatization in Post-Socialist Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Po 50 latach eksperymentu związanego z gospodarką socjalistyczną przyniosło, z ekonomicznego punktu widzenia, raczej oczywisty skutek. Okazało się, że państwo oparte na takiej gospodarce nie jest w stanie sprawnie funkcjonować. Po wyborach w 1989 roku i ogłoszeniu tzw. "planu Balcerowicza", ówczesny minister finansów zaczął wdrażać przebudowę systemu gospodarczego na wolnorynkowy. Jednym z trzech najważniejszych czynników, obok stabilizacji oraz liberalizacji, była prywatyzacja. Przekształcenia własnościowe w polskiej gospodarce oraz budowa społeczeństwa opartego na własności prywatnej są niewątpliwie jednym z fundamentów nowopowstałej III Rzeczpospolitej. Specyfika polskiej prywatyzacji, która polegała na dużej różnorodności metod prywatyzacji i szybkim rozwoju rynku kapitałowego, jest dobrym przykładem przekształceń własnościowych w tej części Europy. Już u progu transformacji gospodarczej pierwsze rządy określały długookresową politykę zmierzającą do bliższej integracji i interakcji z państwami Europy zachodniej. Wynikało to z przeorientowania dotychczasowej polityki, która nastawiona była na współpracę ze wschodem i to pod przymusem. Zadanie stawiane przed Polską u progu transformacji gospodarczo-ustrojowej było trudne. Ponad 8 500 przedsiębiorstw państwowych, brak rozwiniętego sektora prywatnego oraz wypracowanych rozwiązań systemowych to tylko niektóre z wyzwań, z którymi przyszło się zmierzyć twórcom polskiej transformacji. Ustawa z 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych była pierwszą wśród krajów byłego bloku państw socjalistycznych. Rozpoczęła w ten sposób nieodwracalny proces, umożliwiając równocześnie powstanie polskiego rynku kapitałowego wraz z kluczową dla niego instytucją - Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie. Zapoczątkowane w latach 90-tych przemiany gospodarcze, w których istotną rolę odgrywała prywatyzacja, umożliwiły realny rozwój polskiej gospodarki, a także wzmocnienie pozycji ekonomicznej naszego kraju na arenie międzynarodowej. Procesy prywatyzacyjne z jednej strony wytworzyły rosnący sektor małych przedsiębiorstw, z drugiej strony odciążyły budżet, którego wielką część stanowiły dotacje dla podmiotów sektora uspołecznionego. (abstrakt oryginalny)

EN

50 years of socialist economy in Poland have brought, from the economical point of view, rather assumed effects. It has turned out that a country based on such economy will not be able to function in the most proper and convenient way. After the elections of 1989, the so-called "Balcerowicz plan" was announced and so the then Finance Minister of Poland began to implement the reconstruction of the economic system in the country - from the economy which was based on central planning and state ownership into the capitalist market economy. One of three, most significant factors of this process, apart from stabilization and liberalization, was privatization. Ownership transformations as well as creating the society based on private property were the undoubted foundations of the newly established Third Polish Republic. The essence of Polish privatization were: the variety of its ways and the rapid development of the central market. Polish privatization can be, therefore, treated as a good example of such actions in this part of Europe. It was on the verge of economic transformation already when the Polish government defined a long-term policy aimed at closer integration and interaction with Western countries. Such change resulted from the reorientation of the current policy. In the communism era everything was focused on forced cooperation with the East. At the threshold of economic and political transformations, Poland was facing difficult tasks. More than 8 500 state-owned enterprises, lack of developed private sector and no solutions were just some of the challenges that the creators of the Polish transformation had to deal with. The Act of 1990 on the privatization of state-owned enterprises was the first document like that among the former socialist countries in Eastern Europe. It began the irreversible process which enabled the emergence of its key institution - the Warsaw Stock Exchange. The eco-nomic changes initiated in the 1990s, where privatization played a significant role, enabled the real development of the Polish economy, as well as strengthen the economic position of the country in the international arena. Privatization processes have created a growing sector of small enterprises and supported the budget, a large part of which was subsidies for social sector entities before. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prywatyzacja; Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Przekształcenia własnościowe

EN

Privatisation; Political and systemic transformations; Ownership transformations

• Czasopismo: Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 12
• Strony: 159--176

Twórcy

autor

Łukasz Samborski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Balcerowicz L., Systemy gospodarcze: elementy analizy porównawczej, Wydawnictwa Uczelniane, Warszawa 1989.
• Bałtowski M., Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Przebieg i ocena, PWN, Warszawa 1998.
• Błaszczyk B., Pierwsze lata prywatyzacji w Polsce (1989-1991). Dylematy koncepcji i realizacji, Poltext, Warszawa 1993.
• Błaszczyk B., Kozarzewski P. (red.), Zmiany w polskich przedsiębiorstwach. Własność, restrukturyzacja, efektywność, Raporty CASE, nr 70, Warszawa 2007.
• Bouin O., Michalet Ch. A., Rebalancing the Public and Private Sectors: Developing Country Experience, OECD 1991.
• Bożyk P., Polityka gospodarcza Polski 1985-2000, First Business College, Warszawa 1995.
• Chajęcki A., Prywatyzacja polskiej gospodarki: cele, programy i ocena jej rezultatów, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 2005.
• Chmiel J., Problemy statystycznego pomiaru i analizy tendencji rozwojowych sektora prywatnych przedsiębiorstw w Polsce w latach 1990-1998, "Raporty CASE", Warszawa 1999.
• Dąbrowski M., Polityka gospodarcza okresu transformacji, PWN, Warszawa 1995.
• Dobrska Z. (red.), Prywatyzacja w krajach rozwijających się, WGiSR UW, Warszawa 1994.
• Dudek A., Pierwsze lata III Rzeczpospolitej, Arcana, Kraków 2002.
• Dusza M., Rynek kapitałowy w Polsce, Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 1999.
• Dynamika przekształceń własnościowych, nr 63. Ministerstwo Skarbu Państwa, Departament Analiz Strategicznych, Warszawa 2006.
• Gędek M., Przełom. Polska 1976-1991, Norbertinum, Lublin 2002.
• Glikman P., Kabaj M., Muszkiet T., Ciągłość i transformacja gospodarki, Key Text, Warszawa 1997.
• Gomułka S., Transformacja i rozwój. Teoria i polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2016.
• Gruszecki T., Ile mamy wolności gospodarczej, "Rzeczpospolita", 18 listopada 1994.
• Jarosz M., Kozarzewski P., Sukcesy i klęski prywatyzacji w krajach postkomunistycznych, PAN, Warszawa 2002.
• Kaczmarek J., Krzemiński P., Litwa P., Szymla W., Procesy zmian w okresie transformacji systemowej. Prywatyzacja, restrukturyzacja, rynek kapitałowy, Wydawnictwo AE, Kraków, 2005.
• Kamershen D. R., McKenzie R.B., Nardinelli C., Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NSZZ "Solidarność", Gdańsk 1999.
• Kołodko G., Gotz-Kozierkiewicz D., Skrzeszewska-Paczek E., Gospodarka postsocjalistyczna, Wydawnictwo Instytutu Finansów, Warszawa 1991.
• Kołodko G., Transformacja polskiej gospodarki. Sukces czy porażka?, "BGW", Warszawa 1992.
• Kołodko G., Od szoku do terapii. Ekonomia i polityka transformacji, Poltext, Warszawa 1999.
• Kostrz-Kostecka A., Najgorszy początek roku. Statystyka prywatyzacji, "Rzeczpospolita", 11 sierpnia 1994.
• Kozarzewski P., Prywatyzacja w krajach postkomunistycznych, PAN, Warszawa 2006.
• Krajewski S., Prywatyzacja, restrukturyzacja, konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2009.
• Kuroń J., Żakowski J., Siedmiolatka, czyli kto ukradł Polskę?, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1997.
• Lipowski A. (red.), Struktura gospodarki transformującej się. Polska 1990-1998 i projekcja do roku 2010, PAN, Warszawa 2000.
• Łuczak A., Dekada polskich przemian. Studium władzy i opozycji, ASPRA-JR, Warszawa 2010.
• Macias J., Zmiany strukturalne w przemyśle w Polsce, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa" 2006, nr 7.
• Milewski R., Podstawy ekonomii, PWN, Warszawa 2000.
• Nellis J., Privatization and Enterprise Reform in Transition Economies: A Retrospective Analysis, Washington D.C., 2002. The World Bank, Center for Global Development.
• Savas E.S., Prywatyzacja. Klucz do lepszego rządzenia, PWE, Warszawa 1992.
• Stiglitz J., Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2004.
• Surdykowska S. T., Prywatyzacja, PWN, Warszawa 1996.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dz. U. 1989 Nr 75 poz. 444.
• Ustawa z dnia 27 grudnia 1989 r. o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 437.
• Ustawa z dnia 27 grudnia 1989 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń w 1990 r. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 438
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne oraz ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 442.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o zmianie ustawy - Prawo dewizowe. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 441.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne. Dz. U. 1989 Nr 75, poz. 445.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu. Dz. U. 1989 Nr 75, poz. 446.
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy. Dz. U. 1982 Nr 35, poz. 229.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw. Dz. U. 1990 Nr 4, poz. 19.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 443.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o zmianie ustaw Prawo bankowe i o Narodowym Banku Polskim. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 439.
• Ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o uporządkowaniu stosunków kredytowych. Dz. U. 1989 Nr 74, poz. 440.
• Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej. Dz. U. 1988 Nr 41, poz. 324.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dz. U. 1989 Nr 75, poz. 444.
• Zieliński M., Rola małych i średnich przedsiębiorstw w rozwoju regionalnym, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2000.