Zastosowanie liniowego porządkowania obiektów do oceny aktywności ekonomicznej ludności w ujęciu województw

• Autorzy: Agnieszka Sompolska-Rzechuła

Warianty tytułu

Linear Ordering of Objects as Applied to Assessing Economic Activity of Populations in Voivodships

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest porównanie wyników zastosowania różnych metod porządkowania liniowego obiektów na przykładzie poziomu aktywności ekonomicznej ludności oraz wybór metody do ostatecznej oceny badanego zjawiska złożonego. Zaproponowano dwa podejścia. Pierwsze polega na wyborze spośród wyników uzyskanych za pomocą wszystkich rozpatrywanych metod wzorcowych i bezwzorcowych, drugie zaś zakłada wybór metody porządkowania osobno dla każdej z grup. Zagadnienie zilustrowano przykładem dotyczącym poziomu aktywności ekonomicznej ludności na podstawie danych uzyskanych z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) na koniec I kwartału 2019 r. w ujęciu województw. Zastosowano kilka wariantów metod bezwzorcowych, różniących się formułą normalizacji cech diagnostycznych, jak również metody wzorcowe: Hellwiga, TOPSIS oraz pozycyjną, bazującą na przestrzennej medianie Webera. W grupie bezwzorcowych metod porządkowania liniowego metodą dającą wyniki najbardziej zbliżone do wyników uzyskanych za pomocą wszystkich pozostałych metod okazała się metoda oparta na unitaryzacji zerowanej. W grupie metod wzorcowych wyniki takie uzyskano za pomocą metody Hellwiga. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the paper is to compare the results of adopting different methods of linear ordering of objects applied to evaluating the level of economic activity of the population, as well as to select the method for the final assessment of the studied complex phenomenon. Two approaches have been presented. The first involves choosing from the results obtained by adopting all the analysed pattern and patternless methods, while the other proposes the choice of a method separately for each group. The studied problem has been demonstrated on the example of the level of economic activity of the population, which was defined on the basis of the data for the end of the first quarter of 2019, presented for voivodships and drawn from the Labour Force Survey in Poland (LFS). The analysis involved using several variants of patternless methods that differed from one another according to which formula of the diagnostic feature normalisation they used, as well as the following standard methods: Hellwig's method, TOPSIS and the positional method based on Weber's spatial median. In the group of the patternless methods of linear ordering, the one which yielded results closest to the results obtained using all the other variants was the method based on zeroed unitarisation. In the group of the pattern methods, similar conditions were met by Hellwig's method. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Porządkowanie liniowe; Aktywność ekonomiczna ludności; Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL)

EN

Linear ordering; Human economic activity; Research of Economic Activity of Population (BAEL)

• Czasopismo: Wiadomości Statystyczne
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 46--61

Twórcy

autor

Agnieszka Sompolska-Rzechuła

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• Balicki, A. (2009). Statystyczna analiza wielowymiarowa i jej zastosowania społeczno-ekonomiczne. Gdańsk, Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Bąk, A. (2013). Metody porządkowania liniowego w polskiej taksonomii - pakiet pllord. Taksonomia, 20(278), 54-62.
• Bąk, A. (2017). Statystyczne metody doboru zmiennych w porządkowaniu liniowym. Taksonomia, 28(468), 29-37. DOI: 10.15611/pn.2017.468.03.
• Borys, T. (1978). Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych. Przegląd Statystyczny, 25(2), 227-239.
• Gatnar, E., Walesiak, M. (2004). Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
• GUS. (2016). Aktywność ekonomiczna ludności Polski w latach 2013-2015. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni- bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-w-latach-2013-2015,5,4.html.
• GUS. (2019). Aktywność ekonomiczna ludności w I kwartale 2019. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary- tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna- ludnosci-polski-i-kwartal-2019-roku,4,33.html.
• Hellwig, Z. (1968). Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, (4), 307-327.
• Hwang, C. L., Yoon, K. (1981). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications: A State-of-the-Art Survey. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag.
• Kisielińska, J. (2016). Ranking państw UE ze względu na potencjalne możliwości zaspokojenia zapotrzebowania na produkty rolnicze z wykorzystaniem metod porządkowania liniowego. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 16(3), 142-153.
• Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowanej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kukuła, K. (2014). Regionalne zróżnicowanie stopnia zanieczyszczenia środowiska w Polsce a gospodarka odpadami. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 15(8), 183-198.
• Kukuła, K., Luty, L. (2015). Propozycja procedury wspomagającej wybór metody porządkowania liniowego. Przegląd Statystyczny, (2), 219-231.
• Kukuła, K., Luty, L. (2017). Jeszcze o procedurze wyboru metody porządkowania liniowego. Przegląd Statystyczny, (2), 163-176.
• Kukuła, K., Luty, L. (2018). O wyborze metody porządkowania liniowego do oceny gospodarki odpadami w Polsce w ujęciu przestrzennym. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 18(2), 183-192. DOI: 10.22630/PRS.2018.18.2.46.
• Lira, J., Wagner, W., Wysocki, F. (2002). Mediana w zagadnieniach porządkowania obiektów wielocechowych. W: J. Paradysz (red.), Statystyka regionalna w służbie samorządu lokalnego i biznesu (s. 87-99). Poznań: Internetowa Oficyna Wydawnicza Centrum Statystyki Regionalnej.
• Malina, A. (2004). Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania struktury gospodarki Polski według województw. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Malina, A., Zeliaś, A. (1997). O budowie taksonomicznej miary jakości życia. Taksonomia, 4, 238-263.
• Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Difin.
• Młodak, A. (2009). Historia problemu Webera. Matematyka Stosowana, 37(51/10), 3-21.DOI: 10.14708/ma.v37i51/10.267.
• Nowak, E. (1990). Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Pawełek, B. (2008). Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk ekonomicznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Sokołowski, A., Markowska, M. (2017). Iteracyjna metoda liniowego porządkowania obiektów wielocechowych. Przegląd Statystyczny, (2), 153-162.
• Sompolska-Rzechuła, A. (2018). Pomiar i ocena jakości życia w ujęciu regionalnym. Szczecin: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego.
• Sompolska-Rzechuła, A., Machowska-Szewczyk, M. (2018). Warunki życia w powiatach ziemskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2002-2015 w świetle zmian demograficznych. Przegląd Statystyczny, (1), 115-136.
• Tarczyński, W., Łuniewska, M. (2006). Metody wielowymiarowej analizy porównawczej na rynku kapitałowym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Walesiak, M. (1990). Syntetyczne badania porównawcze w świetle teorii pomiaru. Przegląd Statystyczny, (1-2), 37- 46.
• Walesiak, M. (1993). Zagadnienie oceny podobieństwa zbioru obiektów w czasie w syntetycznych badaniach porównawczych. Przegląd Statystyczny, (1), 95-102.
• Wysocki, F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.0456