Prawne interpretacje bliskich relacji człowieka z innymi zwierzętami

• Autorzy: Marlena Drapalska-Grochowicz

Warianty tytułu

Legal Interpretations of the Relations between People and Other Animals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Relacje człowieka z innymi zwierzętami są nierozerwalne. Najczęściej są one zdeterminowane przez głęboko zakorzeniony antropocentryzm, zwierzęta bowiem służą rozmaitym celom człowieka - od emocjonalnych po ekonomiczne. W artykule podjęto próbę interdyscyplinarnego wejrzenia w filozoficzne, socjologiczne oraz prawne podstawy stosunku człowiek-inne zwierzęta. W jakim zakresie jest to relacja dwóch autonomicznych bytów, a w jakim jednostronna eksploatacja zwierząt przez człowieka? Zwierzęta są obecne w człowieczej rzeczywistości, stąd konieczne jest dookreślenie ich statusu w relacji do człowieka. Ustawa o ochronie zwierząt, choćby ucieleśniała najwznioślejsze humanistyczne (lub posthumanistyczne) wartości, będzie poddawana krytyce dopóty, dopóki nie zapewni tym wartościom realnego znaczenia w życiu społecznym. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ustawodawstwo i orzecznictwo odzwierciedlają społeczną percepcję bliskich relacji ludzi i innych zwierząt. Z tej perspektywy istotne jest również pytanie o to, jakie zmiany społeczne muszą zajść, aby deklaracje te miały realny wymiar przekładający się na poprawę faktycznego, a nie symbolicznego statusu zwierząt. Możliwe, że ustawodawca wyczerpał już zasób obietnic wobec zwierząt i rola ucieleśniania tych deklaracji spoczywa na społeczeństwie i orzecznictwie. Akceptacja zwierząt i poprawa ich statusu zależy od ich "uczłowieczenia" bądź od uwolnienia z antropocentrycznych schematów, które uczynią z nich autonomiczne byty. (abstrakt oryginalny)

EN

The relations between people and other animals are indissoluble. Most often they are determined by deeply rooted anthropocentrism - because animals serve various human purposes - from emotional to economic. The article attempts to provide interdisciplinary insight into the philosophical, sociological and legal foundations of the human-other animal relationship. To what extent is it a relation between two autonomous entities, and to what extent is the unilateral exploitation of animals by humans? Animals are present in human reality; hence it is necessary to specify their status in relation to people. The Act on the protection of animals, even if it embodies the highest humanist (or posthumanist) values, will be criticized until it ensures that these values have real significance in social life. The article attempts to answer the question of how legislation and jurisprudence reflect the social perception of close relationships between people and other animals. From this perspective, the question of what social changes must take place in order for these declarations to have a real dimension which translates into an improvement of the actual status of animals, and not just symbolic status, is also important. It is possible that the legislator has already exhausted the range of promises to animals, and that the role of making these declarations a reality rests with society and jurisprudence. The acceptance of animals and the improvement of their status depends on their 'humanization', or on their release from anthropocentric patterns, which would make them autonomous entities. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona fauny; Prawo ochrony środowiska; Regulacje prawne

EN

Protection of fauna; Environmental law; Legal regulations

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 1
• Strony: 217--229

Twórcy

autor

Marlena Drapalska-Grochowicz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Amiot, C.E., Bastian, B. (2014). Toward a psychology of human-animal relations. Psychological Bulletin. Advance online publication. <http://dx.doi.org/10.1037/a003814> [dostęp: 20.07.2019]
• Aronson, E. (2006). Człowiek - istota społeczna. Tłum. J. Radzicki. Warszawa: PWN.
• Arystoteles (2001). Polityka. Tłum. L. Piotrowicz, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie. Tom 6. Warszawa: PWN.
• Bakke, M. (2007). Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami. Teksty Drugie 1/2: 222-234.
• Bastian, B.S., Loughnan, N., Haslam, Radke, H.R. (2012). Don't mind meat? The denial of mind to animals used for human consumption. Personality and Social Psychology Bulletin 38(2): 247-256.
• Bekoff, M. (2000). Animal emotions: exploring passionate natures. BioScience 50(10): 861-870.
• Bekoff, M. (2007). The Emotional Lives of Animals: A Leading Scientist Explores Animal Joy, Sorrow, and Empathy - and Why They Matter. New World Library.
• Białocerkiewicz, J. (2005). Status prawny zwierząt. Prawa zwierząt czy prawna ochrona zwierząt. Toruń: Wydawnictwo TNOiK Dom Organizatora.
• Bielska-Brodziak, A., Tobor, Z. (2016). Dysonans interpretacyjny podatnika. Przegląd Podatkowy 6: 9-15.
• Błońska, B. (2015). O relacjach pomiędzy przemocą wobec zwierząt i przemocą wobec ludzi, i skutkach psychicznych stosowania przemocy wobec zwierząt. Konferencja "Sprawiedliwość dla Zwierząt". <https://www.youtube.com/watch?v=YRJ_3DxZeBs> [dostęp: 20.07.2019]
• Empel, W. (2009). O nierównym traktowaniu zwierząt. Życie Weterynaryjne 84(11): 889-891.
• Francione, G.L. (2014). Animal welfare and the moral value of nonhuman animals, [w:] E. Andersson Cederhol, A. Björck, K. Jennbert, A.-S. Lönngren (eds.), Exploring Animal Turn: Human-Animal Relations in Science, Society and Culture (The Pufendorf Institute for Advanced Studies). The Pufendorf Institute of Advanced Studies. Lund University: 57-72.
• Fundacja Czarna Owca Pana Kota, Stowarzyszenie Ochrony Zwierząt Ekostraż (2016). Jak Polacy znęcają się nad zwierzętami. Raport z monitoringu sądów, prokuratur i policji [wersja rozszerzona]. Kraków-Wrocław.
• Gałkowska-Jakubik, M. (2006). Tendencje konstruktywne i destruktywne w ujęciu Ericha Fromma, [w:] P. Francuz, W. Otrębski (red.), Studia z psychologii w KUL. Tom 13. Lublin: Wydawnictwo KUL: 11-33.
• Gardocka, T. (2012). Zagadnienie społecznej szkodliwości przestępstw, których bezpośrednim przedmiotem wykonawczym jest zwierzę, [w:] T. Gardocka, A. Gruszczyńska (red.), Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek: 151-164.
• Grabowska, B. (2014). Zmiany relacji człowiek-zwierzę, czyli cena postępu. Kultura i Wartości 2: 105-120.
• Habuda, A., Radecki, W. (2008). Przepisy karne w ustawach o ochronie zwierząt oraz o doświadczeniach na zwierzętach. Prokuratura i Prawo 5: 21-35.
• Helios J., Jedlecka, W. (2017). Okrucieństwo wobec zwierząt z punktu widzenia psychologii i filozofii - zarys problemu. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 108: 31-44.
• Helios, J., Jedlecka, W. (2017). Współczesne oblicza przemocy. Zagadnienia wybrane. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. <http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/80015/Wspolczesne_oblicza_przemocy.pdf> [dostęp: 15.04.2019].
• Herzog, H. (2010). We Love, Some We Hate, Some We Eat: Why It's So Hard to Think Straight About Animals. New York-London: HarperCollins.
• Kaleta, T. (2015). Antrozoologia, albo przewartościowanie relacji ze zwierzętami. Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria 94(2): 51-63.
• King, B.J. (2018). Jak zwierzęta przeżywają żałobę. Purana [b.m.].
• Łapiński, J. (2002). Etyczne podstawy prawnej ochrony zwierząt. Studia z Prawa Wyznaniowego 4: 141-162.
• Leder, A. (2004). Ludzkie, arcyludzkie, [w:] Czy człowiek musi być okrutny? Forum 24-26 września 2004 r. Diametros 1: 232-239.
• Łętowska, E. (1997). Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierząt: dereifikacja i personifikacja, [w:] A. Szpunar (red.), Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkową ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 71-92.
• Łuków, P. (2006). Kantowskie obowiązki względem przyrody - człowiek a pozostałe zwierzęta. Diametros 9: 51-73.
• Mamzer, H. (2015). Posthumanizm we współczesnych modelach rodzin: zwierzęta jako członkowie rodziny? [w:] S. Grotowska, I. Taranowicz (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum: 151-174.
• Mueller, K.M. (2014). The relationship between types of human-animal interaction and attitudes about animals: an exploratory study. Anthrozoös. 27(2): 295-308.
• Pietrzykowski, T. (2007). Spór o prawa zwierząt. Katowice: Sonia Draga.
• Probucka, D. (2015). Prawa zwierząt. Kraków: Universitas.
• Rehn, T. (2013). Best of Friends? Investigating the Dog-Human Relationship. Doctoral Thesis. Swedish University of Agricultural Sciences. Uppsala. <https://pub.epsilon.slu.se/10793/1/rehn_t_130913.pdf> [dostęp: 20.05.2020].
• Serpell, J. (1999). W towarzystwie zwierząt. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Serpell, J. (2015). The human-animal bond, [w:] L. Kalof (ed.), The Oxford Handbook of Animal Studies. Oxford: Oxford University Press.
• Wohlleben, P. (2017). Duchowe życie zwierząt. Kraków: Wydawnictwo Otwarte. Woleński, J. (2012). Podmiotowość zwierząt w aspekcie filozoficznym, [w:] T. Gardocka, A. Gruszczyńska (red.), Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek: 13-25.
• Zacharek, N. (2017). Zwierzę domowe jako członek w XIX i XXI w. Tematy z Szewskiej 2(19): 96-112.
• Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2012). Psychologia i życie. Tłum. J. Radzicki. Warszawa.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.1.15