Możliwości decyzyjne wynikające ze znajomości udziałów kosztów stałych i zmiennych w kosztach pozyskania węgla

• Autorzy: Lidia Gawlik

Warianty tytułu

Possibilities of Decision Making Resulting from the Knowledge about the Shares of Fixed and Variable Costs in Costs of Coal Production

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto temat praktycznego wykorzystania znajomości struktury kosztów produkcji węgla w podziale na koszty stałe i zmienne do podejmowania decyzji dotyczących skali produkcji w kopalniach. Podano przykłady takich decyzji, a rozwiązania poparto przykładami. Wiedza o wielkości i strukturze kosztów stałych i zmiennych pozwala na ocenę ekonomiczną kopalni. Takie wielkości jak BEP (próg rentowności) oraz DOL (stopień dźwigni operacyjnej) określają stan kopalni. Gdy kopalnia pracuje poniżej progu rentowności, przynosi straty. Wysoki stopień dźwigni operacyjnej wskazuje na wysoki potencjał do zmiany warunków funkcjonowania. Wzrost sprzedaży poprawia wyniki kopalni tym szybciej im wyższy jest jej stopień dźwigni operacyjnej. Obniżenie sprzedaży pogarsza wyniki kopalni o wyższym stopniu dźwigni operacyjnej w większym stopniu niż w kopalni o niskim stopniu dźwigni operacyjnej. Znajomość udziału kosztów zmiennych w kosztach produkcji i sprzedaży węgla pozwala ponadto na właściwe rozstrzygnięcia związane ze zmianą wielkości wydobycia węgla w kopalniach. W artykule omówiono sposoby obniżenia progu rentowności do wielkości sprzedaży w kopalniach nierentownych, z których najefektywniejszym jest obniżenie kosztów pozyskania węgla. Poruszono problem udzielania opustów cenowych. Podano warunki w jakich opust cenowy przynosi poprawę efektywności kopalni. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper deals with the knowledge about the structure of costs of coal production as concerns fixed and variable costs and its practical use in decision making in the range of production scale in coal mines. The examples of such decisions are given and the deductions are supported with examples. The knowledge about the quantity and structure of fixed and variable costs allows for economic evaluation of coal mines. Such parameters like BEP - (Break Even Point) and DOL - (Degree of Operational Leverage) describe the economic status of coal mine. If a mine operates below its break even point it generates losses. High degree of operational leverage indicates the high potential for the change of conditions in which a mines operates. Increase of the sale betters the results of mine the stronger the higher is its degree of operational leverage. Decrease of sale worsens the results of mine of higher degree of operational leverage more rapidly than of mine of low degree of operational leverage. Knowing the share of variable costs in costs of coal production and costs of sold coal allows also for appropriate decisions connected with the change of coal production in coal mines. The paper describes the ways of break even point decrease to the sale level in unprofitable coal mines, showing that decrease of costs of coal production is the most effective way. The issue of price deductions is also discussed. The conditions when the price deductions improve the effectiveness of coal mines are given. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Górnictwo węgla kamiennego; Koszty stałe; Koszty zmienne; Analiza progu rentowności; Rynek węgla

EN

Hard bituminous coal mining; Fixed costs; Variable costs; Break-even analysis; Coal market

• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2009
• Tom: 12
• Numer: z. 2
• Strony: 117--129

Twórcy

autor

Lidia Gawlik

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie

Bibliografia

• Blaschke W., Gawlik L., 2003 - Analiza problemów związanych z rachunkiem opłacalności eksportu węgla kamiennego. Przegląd Górniczy, z. 2, s. 1-7.
• Czopek K., 2003 - Koszty stałe i zmienne. Teoria - Praktyka. Kraków, Wyd. Art.-Tekst.
• Gawlik L., 2001 - Analiza opłacalności eksportu z punktu widzenia krajowego przemysłu węglowego. Konferencja naukowa nt. Paliwa i energia dziś i jutro - 2001. Kraków 12-13 czerwca 2001. Wyd. IGSMiE PAN, s. 137-144.
• Gawlik L., 2007 - Zastosowanie kosztów stałych i zmiennych pozyskania węgla do oceny efektywności kopalni. Szkoła Ekonomiki i Zarządzania w Górnictwie. Wyd. AGH, s. 115-124.
• Gawlik L., 2007 - Koszty stałe i zmienne pozyskania węgla kamiennego jako element zarządzania produkcją. Polityka Energetyczna, t. 10, z. spec. 2, s. 471-482.
• Gawlik L., 2008 - Wpływ poziomu wydobycia węgla kamiennego na koszty jego pozyskania w kopalniach. Studia, Rozprawy Monografie nr 148, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, 220 s.
• Karbownik A., Pawełczyk E., Gawlik L., 2000 - Analiza opłacalności eksportu węgla kamiennego. Materiały Szkoły Ekonomiki i zarządzania w górnictwie. Wyd. AGH, Ustroń.
• Sierpińska M., Jachna T., 1994 - Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Wyd. PWN, Warszawa, wyd. II.