O współczesnym "ożywianiu" przeszłości - charakterystyka odtwórstwa historycznego

• Autorzy: Michał Bogacki

Warianty tytułu

On "Reviving" the Past Nowadays - Characteristic of Historical Reenactment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest próba szerokiej prezentacji zjawiska odtwórstwa historycznego ze szczególnym uwzględnieniem charakteru odtwarzanej przez niego przeszłości. Wskazanie na rzeczywisty kształt kreowanej przez odtwórców "rzeczywistości minionej" ma istotne znaczenie, albowiem najczęściej w powszechnym odbiorze postrzega się ich działania, jako ilustrujące rzeczywistą przeszłość. Tego rodzaju stanowisko jest często sugerowane przez samych odtwórców, którzy niejednokrotnie stawiają siebie na równi z reprezentantami nauk historycznych zajmujących się rekonstrukcją naukową. Zakwestionowanie takiej pozycji osób zajmujących się odtwórstwem nie jest jednak w żaden sposób negacją sensu samego odtwórstwa, które konsekwentnie traktowane jest przez autora niniejszego szkicu, ale również innych autorów (por. np. Górnikiewicz J. Z., 2003; Tegoż, 2008; Markowski S., 2009) jako działalność przenosząca istotne korzyści społeczne nie tylko w zakresie popularyzacji wiedzy, budowania świadomości historycznej ale również w odniesieniu do wychowania młodzieży. Niniejszy artykuł stanowi w pewnym sensie podsumowanie dotychczasowych obserwacji jego autora wynikających z aktywności w obrębie ruchu, oraz osobistych kontaktów z jego przedstawicielami, a także badań tego środowiska podejmowanych przy okazji różnorodnych poprzednich publikacji na ten temat. (fragment tekstu)

EN

The author makes the analysis of the historical reenactment phenomenon in the context of its essential meaning for cultural tourism, especially for "living history" tourism. After organizing the terminology and presenting the sources and literature of the subject, all kinds of historical reenactment are presented and the levels of professionalization are described in more detail. The last part of the article attempts to analyze the scale of the phenomenon in Poland and presents the societies, main subjects of interest and the kinds of activities its representatives undertake. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka kulturowa; Historia; Rekonstrukcja historycznych obiektów

EN

Cultural tourism; History; Reconstruction of historic object

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 5
• Strony: 4--27

Twórcy

autor

Michał Bogacki

• UAM w Poznaniu

Bibliografia

• Bogacki M. 2006, Historical Reenactment jako nowy sposób prezentacji przeszłości, "Do broni! Magazyn rekonstrukcji historycznych", nr 4/2006, s. 34-37
• Bogacki M. 2008a, Minione i współczesne odtwarzanie militarnej przeszłości człowieka, "Z Otchłani Wieków", R. 63, nr 1-4/2008, s. 11-24
• Bogacki M. 2008b, Rola działań odtwórczych i rekonstrukcyjnych w procesie upowszechniania wiedzy historycznej, w: Polska myśl wojskowa na przestrzeni dziejów, IX Ogólnopolskie Forum Historyków Wojskowości, pod red. W. B. Łacha, Olsztyn, s. 304-319
• Bogacki M. 2008c, Wizualne sposoby upowszechniania wiedzy o przeszłości na przykładzie obchodów związanych z Powstaniem Wielkopolskim, w: Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Wybrane aspekty z perspektywy 90 lat. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej "90. rocznica Powstania Wielkopolskiego 1918-1919" Poznań 17 grudnia 2008, pod red. J. Karwata, Poznań 2008, s. 167-181
• Bogacki M. 2008d, Wybrane problemy odtwórstwa wczesnośredniowiecznego w Polsce. Zagadnienia ogólne i próba charakterystyki środowiska, w: Kultura ludów Morza Bałtyckiego, t. II, Nowożytność i współczesność, pod red. Tegoż, M. Franz, Z. Pilarczyka, Toruń, s. 219-269.
• Bogacki M. 2010a, "Ożywianie" dawnych bitew - historyczne batalie w dzisiejszych inscenizacjach na terenie Polski, w: Historia wizualna, Poznań, w druku.
• Bogacki M. 2010b, "Wżywanie się" w przeszłość - odtwórstwo historyczna a nauka, w: Recepcja kultury średniowiecznej we współczesnej humanistyce, pod red. K. Obremskiego i J. Wenty, "Publikacje Centrum Mediewistycznego Wydziału Nauk Historycznych UMK", nr 3, seria "Medievalia", t. 1, Toruń, w druku.
• Broński K. 2006, Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju lokalnym. Doświadczenia polskie doby transformacji (po 1989 r.), "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" nr 706, Kraków, s. 7-26.
• Czubkowska S., 2006, Nasz narodowy kicz, "Przekrój", nr 32/2006 z dn. 8.VIII, s. 6-11.
• Dziedzictwo kulturowe 2007, Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, pod red. M. A. Murzyn, J. Purchli, Kraków.
• Garus B. 2007, Wykorzystanie imprez rycerskich w turystyce, praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. B. Głębowskiego, Instytut Gospodarki Żywnościowej i Wsi, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Górewicz I., 2008, Powrót Barbarzyńców. Projekt "Goci" (kultura wielbarska I-II w. n.e.), "Z Otchłani Wieków", r. 63, nr 1-4/2008, s. 31-47.
• Górewicz I., 2009, Profesjonalizacja odtwórstwa historycznego, Wystawy edukacyjne jako poszerzenia instrumentarium popularyzacji historii, w: Gospodarka Ludów Morza Bałtyckiego, t. I, Starożytność i średniowiecze, pod red. M. Bogackiego, M. Franz, Z. Pilarczyka, Toruń, s. 341-365.
• Górnikiewicz J. Z. 2003, Bractwa rycerskie w Polsce na progu XXI wieku: urok dawnych cnót w świecie gwałtownych przeobrażeń, w: Edukacyjne zagrożenia początku XXI wieku, pod red. K. Pająk., A. Zduniaka, Poznań 2003, s. 109-133
• Górnikiewicz J. Z. 2008, Bractwa Rycerskie w Polsce początku XXI wieku - remedium na ponowoczesność?, w: Homo creator czy homo ludens? Twórcy - internauci - podróżnicy, pod red. W. Muszyńskiego, M. Sokołowskiego, Toruń 2008, s. 315-332
• Hadden, R. Lee 1999, Reliving the Civil War: A reenactor's handbook. Mechanicsburg
• Horsler V. 2003, Living the past, London
• Jabłoński K. 2008, Projekt legionista rzymski, "Z Otchłani Wieków", r. 63, nr 1-4/2008, s. 48-54.
• Kopaliński W. 1994, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. XXIV, Warszawa
• Kwiatkowski P. T. 2008, rozdz. Rekonstrukcje historyczne jako sposób doświadczania przeszłości, w: Tegoż, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa, s. 110-185.
• Living History 2008, Living History in Museum. Möglichkeiten und Grenzen einer populären Vernittkungsform, ed. J. Carstensen, U. Meiners, R.-E. Mohrmann, Műnster.
• Marczyński A. 2006, , 101. Dywizja Powietrzno-Desantowa. Grupa Rekonstrukcji Historycznej, "Militaria XX wieku. Ilustrowany Magazyn Historyczny", nr 3 (12)/2006, s. 88-89.
• Markowski S. 2009, Rekonstrukcje historyczne w wychowaniu młodzieży, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych", nr 1/2009, s. 68-81.
• Mechliński M. 2008, Rekonstrukcja XIX-wiecznej przeprawy przez rzekę. Na podstawie zaleceń gen. Ignacego Prądzyńskiego, "Z Otchłani Wieków", r. 63, nr 1-4/2008, s. 76-84.
• Mikos v. Rohrscheidt A. 2008, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Gniezno
• Olszewski M. 2009, Wehrmacht pozdrawiamy, "Tygodnik Powszechny", nr 37 (3140) z dn. 13.09.2009, wersja online: http://tygodnik.onet.pl/30,0,32830,wehrmacht_pozdrawiamy,artykul.html
• Nowaczyk S. 2007, Archeologia festynowa - pomiędzy eksperymentem naukowym a przedstawieniem parateatralnym, w: Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego, seria "Mare integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego", pod red. M. Bogackiego, M. Franza, Z. Pilarczyka, Toruń, s. 500-506.
• Orlicki Ł. Rekonstrukcja historyczna w Polsce, artykuł pochodzący z ogólnopolskiego miesięcznika "Odkrywca", dostępny on line: http://portalwiedzy.onet.pl/,2196,1325286,czasopisma.html
• Placek M. 2003, Dominanty światopoglądowe w polskim ruchu indianistycznymi, praca magisterska, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, wersja on-line: http://indianie.eco.pl/r2004/placek_w.html
• Powell K. b.d.w., Getting Started with Reenacting¸ publikacja on-line: http://genealogy.about.com/od/wars/a/reenacting.htm.
• Rojek K. 2009, Znaczenie pamiątek i rekonstrukcji historycznych epoki napoleońskiej w Polsce dla rozwoju turystyki kulturowej (historyczno-biograficznej), "Turystyka Kulturowa. Czasopismo internetowe, www.turystykakulturowa.org", nr. 5/2009, s. 4-27
• Teusz S., 2008, Problem użycia broni palnej w rekonstrukcjach historycznych, "Z Otchłani Wieków", r. 63, nr 1-4/2008, s. 25-30
• Thomson J. 2004, War Games: Inside the World of 20th-century War Reenactors, Washington
• Tomaszewska E. b.d.w. Rekonstrukcja historyczna - ożywianie historii, publikacja on-line: http://www.muzeumradom.pl/indexm.php?nid=868&r=32
• Topolski J. 1984, Metodologia historii, wyd. III poprawione i uzupełnione, Warszawa
• Topolski J. 1998A, Wprowadzenie do historii, Poznań
• Topolski J. 1998B, Świat bez historii, wyd. III, Poznań
• Turner R. 1989, The Play of History: Civil War Reenactments and Their Use of the Past, "Folklore Forum" nr 22(1/2), p. 54-61, wersja on-line: https://scholarworks.iu.edu/dspace/handle/2022/2070
• Szajewski T. 2005 Konno w boju, Warszawa
• Szajewski T. 2008 Odtwarzanie turniejów i ćwiczeń wojennych dzisiaj, publikacja on-line: http://www.reenacting.eu/index.php/odtwarzanie-turniejow-i-cwiczen-wojennych-dzisiaj
• Uniowska K. 2009 Zjawiska lokalne w perspektywie glokalizacji na przykładzie polskich grup odtwarzających historię średniowiecza, praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. T. Milczka, Instytut Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski, Katowice
• Wrabec P. 2005, Wyżyć z miecza, "Polityka" nr 32 (2516) z dn. 13.08.2005, s. 42-45.
• Zmuda T. 2007, Polish-American Living History Association, "Militaria XX wieku. Ilustrowany Magazyn Historyczny", nr 1 (2)/2007, numer specjalny, s. 77.