Współczesne tendencje przemian centrów dużych miast Polski na przykładzie Łodzi, Gdańska i Krakowa

• Autorzy: Marek Sobczyński , Anita Wolaniuk

Warianty tytułu

Contemporary Trends in City Centre Transformation of Big Cities in Poland. The Case of Lodz, Gdansk and Cracow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Juz od wczesnej starożytności ujawnia się tendencja do przekształcania centrów ośrodków miejskich przez kolejnych uprawnionych do tego decydentów w celu poprawy ich funkcjonalności, dopasowania do postępującego rozwoju cywilizacyjnego lub jedynie powiększenia ich obszaru. W Rzymie przykładem może być zabudowa Pola Marsowego za panowania cesarza Oktawiana Augusta. Nierzadko celem takiego działania jest także żywiona przez decydenta ambicja upamiętnienia swej osoby w historii miasta (np. Beaubourg w Paryżu, zwane Centrum Georges'a Pompidou). Przemiany ustrojowe, które objęły Polskę w ostatniej dekadzie XX w., nie pozostały bez wpływu na funkcjonowanie centrów dużych miast, jednak w pierwszej ich fazie ograniczano się jedynie do adaptacji istniejących struktur śródmiejskich do nowych funkcji i potrzeb. Dopiero przełom wieków przyniósł na tym polu znaczące zmiany. W wielu ośrodkach miejskich ujawniła się ograniczona zdolność istniejących centrów do obsługi nowych zadań, które pojawiły się wraz ze zmianą ustroju społeczno-ekonomicznego kraju. Rozwiązania tej sytuacji, które zastosowano w polskich dużych miastach, dają się sprowadzić zasadniczo do dwóch tendencji - zagęszczania i przekształcania istniejącej substancji centrum lub wznoszenia całych kompleksów urbanistycznych o charakterze śródmiejskim w najbliższym sąsiedztwie dotychczasowych centrów, z wykorzystaniem do tego obszarów słabiej zabudowanych lub często sąsiadujących z centrami terenów przemysłowych. Do zilustrowania omawianych tendencji planistycznych służą autorom przykłady procesów zachodzących w XXI w. w trzech polskich miastach: Krakowie, Gdańsku i Łodzi, przy czym dwa ośrodki wymienione jako pierwsze reprezentują odpowiednio dwie wspomniane wcześniej tendencje planistyczne, natomiast Łódź jest ciekawym przykładem ich umiejętnego połączenia.(abstrakt oryginalny)

EN

This article aims to show the problem of city centre transformation in the 21st century, in three Polish cities Cracow, Gdansk and Lódz. Transformation consists in condensation and conversion of space centre or in creating typical for city centers urban complexes in their nearest area. Cracow is conducting project of building New Town, which is the extension of the Old Town centre in the eastern direction. Gdansk, on the areas of the former Gdansk Shipyard, northern to the Old Town, implements project for Young City, and in Łódź in the vicinity of the city centre, on the postindustrial area is being realized project of New Center of Lódz.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Centrum miasta; Urbanizacja

EN

Centre of urban; Urbanisation

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 2
• Strony: 13--35

Twórcy

autor

Marek Sobczyński

• Uniwersytet Łódzki

autor

Anita Wolaniuk

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Al, 2006, Przy Galerii Krakowskiej powstaje osiedle Angel City, "Gazeta. Dom", z 29 XI.
• Bińczyk A., 2006, Od manufaktury do "Manufaktury" - nowa przestrzeń Łodzi, [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 211-220.
• Bogdanowski J., 2001, Dawna Twierdza Kraków - dziś podstawa systemu zieleni miasta, "Ziemia", s. 33-46.
• Ginsbert A., 1962, Łódź. Studium monograficzne, Łódź.
• Kajdanek K., 2006, Nowe przestrzenie Centrum? O znaczeniu galerii handlowych w obrazie przestrzenno-funkcjonalnym centrum miasta Wrocławia, [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 255-264.
• KD, 2009, Szkieletor na 102 i pół, "Kraków. Dwutygodnik Miejski", nr 2, s. 10.
• Kiełczewska-Zaleska M., 1972, Geografia osadnictwa. Zarys problematyki, PWN, Warszawa.
• Koter M., 2002, Łódź i okolice w I połowie XIX w., [w:] S. Liszewski (red.), Atlas Miasta Łodzi, plansza IV, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
• Liszewski S., 2006, Nowe przestrzenie w miastach (na obszarach zurbanizowanych), [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 35-48.
• Manufaktura - O nas - Apsys, 2009, http://www.manufaktura.com/PL/apsys.asp
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla Trasy Nowopłaszowskiej, 2006a, Urząd Miasta Krakowa, Biuro Planowania Przestrzennego.
• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Zabłocie, 2006b, Urząd Miasta Krakowa, Biuro Planowania Przestrzennego.
• Na miarę XXI wieku, 2009, Serwis UMŁ, http://www.uml.lodz.pl/index.php?str=1732&id=14089
• Nowe Miasto i Krakowskie Centrum Komunikacyjne, 2009, http://www.krakowskieinwestycje.pl/index.php?option=18&action=articles_show&art_id=312 (8.04).
• Parysek J., 2006, Stare i nowe obszary miast polskich, [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 49-62.
• Pietrzyk S., 2009, Zlikwidować betonową pustynię, "Kraków. Dwutygodnik Miejski", nr 4, s. 6-7.
• Purchla J., 1979, Jak powstał nowoczesny Kraków. Studia nad rozwojem budowlanym miasta w okresie autonomii galicyjskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Rosin R., 1980, Łódź - dzieje miasta, PWN, Warszawa.
• Rynkowska A., 1970, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
• Stor A., 2009, Grzegórzecki renesans, "Domiporta", nr 6, s. 3.
• Tobiasz M., 1974, Pierwsze wieki Krakowa, Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, Kraków.
• Tölle A., 2006, Kształt i funkcje nowych kwartałów śródmiejskich na obszarach nadwodnych. Francuskoniemiecko-polskie porównanie, [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 193-202.
• Trzepacz P., 2006, Przekształcenia przestrzeni urbanistycznej Berlina w drugiej połowie XX wieku, [w:] I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 377-388.
• Uchwała nr XXVIII/904/04 - Rady Miasta Gdańska z 30 września 2004 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gdańsk Nowe Miasto - Stocznia, Plac Solidarności, 2004, Urząd Rady Miasta Gdańsk, http://www.gdansk.pl/architektura,612,2027.html
• Więcław J., 1999, Zmiany funkcji dzielnicy Kazimierz w Krakowie w świetle współczesnych przekształceń społeczno-gospodarczych, "Folia Geographica, ser. Geographica-Oeconomica", vol. 29/30 (1996/1997), s. 125-147.
• Wiślane Tarasy, 2009, Inter-bud Developer, http://www.wislanetarasy.pl/inwestycja.html (8.04).
• Wolaniuk A., 2008, Centra miast, [w:] S. Liszewski (red.), Geografia urbanistyczna, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 283-320.
• Załącznik do uchwały nr XVII/279/07 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 28 sierpnia 2007 r., 2007, Rada Miasta Łodzi.