Rola planowania w rozwoju społeczno- gospodarczym i przestrzennym miast polskich po 1989 roku

• Autorzy: Jerzy J. Parysek

Warianty tytułu

Role of Planning in the Socio-economic and Spatial Development of Polish Towns After 1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Od początku XX w. rozwój miast, także w Polsce, dokonuje się przede wszystkim na podstawie opracowywanych dokumentów planistycznych. Zmiany ustrojowe, zwłaszcza tak zasadnicze, jak te, które dokonały się po 1989 r., prowadza zawsze do zmiany regulacji prawnych. Współcześnie rozwój społeczno-gospodarczy miast wyznaczają zapisy strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, zaś rozwój przestrzenny - zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Pozytywnej ocenie roli strategii w dziedzinie rozwoju społeczno-gospodarczego nie towarzyszy jednak taka sama ocena skutków obowiązywania regulacji prawnych dotyczących planowania przestrzennego. Regulacje prawne dotyczące planowania przestrzennego zostały tak sformułowane, że ich nieprecyzyjność oraz woluntarystyczna interpretacja - zamiast prowadzić do rozwoju zrównoważonego miast i poprawy ich ładu przestrzennego - skutkuje niekontrolowanym rozlewaniem się miast (lub generuje dynamiczny urban sprawl), chaosem przestrzennym oraz wzrostem społecznych kosztów funkcjonowania miasta. W ten sposób o zagospodarowaniu i rozwoju przestrzennym miast w istocie rzeczy nie decydują planiści, lecz właściciele nieruchomości, deweloperzy, inwestorzy, spekulanci i konsorcja projektowo-wykonawcze. Planowanie przestrzenne w coraz mniejszym stopniu spełnia swoją społeczną funkcję reprezentanta interesów ogólnospołecznych.(abstrakt oryginalny)

EN

Since the start of the 20th century, urban development, also in Poland, has generally followed specially prepared planning documents. Systemic changes, especially as fundamental as those in post-1989 Poland, always lead to a change in legal regulations. Today the socio-economic development of Polish towns is guided by the provisions of a relevant strategy of socio-economic development, and their spatial development, by those of a Study of the Conditions and Directions of Spatial Development and a Local Spatial Development Plan. While the role of a strategy in socio-economic development has to be assessed favourably, the effects of the legal regulations controlling physical planning cannot be described in the same way. Owing to their imprecise wording and the arbitrary interpretation this prompts, they do not lead to sustainable urban development and an improvement in the towns' spatial order. Rather, they tend to generate dynamic urban sprawl, spatial chaos, and growing social costs of a town's operation. In this way, it is not planners who decide about the spatial development and growth of towns, but in fact property owners, housing developers, investors, speculators, and design consortia. Physical planning is less and less being seen in terms of its social function as a representative of the public interest.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój miasta; Planowanie strategiczne; Planowanie przestrzenne; Suburbanizacja

EN

City development; Strategic planning; Spatial planning; Suburbanization

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 1
• Strony: 13--28

Twórcy

autor

Jerzy J. Parysek

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Alexander E.R., 2002, The Public Interest in Planning: From Legitimation to Substantive Plan Evaluation, "Planning Theory", Vol. 1, No 3.
• Billert A., 2006, Planowanie przestrzenne a polityka. Trzecia droga do trzeciego świata, [w:] T. Ossowicz, T. Zipser (red.), Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka, Materiały II Kongresu Urbanistyki Polskiej, "Urbanista", t. 9, Warszawa.
• Chojnicki A., 1990, Współczesne problemy gospodarki przestrzennej, "Biuletyn KPZK PAN", z. 146.
• Faludi A., 1971, A Reader in Planning Theory, Pergamon Press, Oxford.
• Faludi A., 1973, Planning Theory, Pergamon Press, Oxford.
• Faludi A., 1981, Decision - Centred View of Environmental Planning, Pergamon Press, Oxford.
• Friedmann J., 2005, Globalization and the Emerging Culture of Planning, "Progress in Planning", Vol. 64.
• Healey P., 1992, Planning through Debate. The Communicative Turn to Planning Theory, "Town Planning Review", Vol. 63, No 2.
• Howe J., 2004, Acting on Ethics in City Planning, Ruttgers State University of New Jersey, New Brunswick.
• Howe J., Langdon C., 2002, Towards a Reflexive Planning Theory, "Planning Theory", Vol. 1, No 3.
• Jędraszko A., 2008, Gospodarka przestrzenna w Polsce wobec standardów europejskich, "Urbanista", t. 13, Warszawa.
• Kaczmarek T., Mizgajski A., 2008, Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Malisz B., 1985, Gospodarka i polityka przestrzenna, [w:] J. Regulski (red.), Planowanie przestrzenne, PWE, Warszawa.
• Mierzejewska L., 2003, Rozwój zrównoważony jako kategoria ładu przestrzennego, [w:] T. Ślęzak, Z. Zioło (red.), Społeczno-gospodarcze i przyrodnicze aspekty ładu przestrzennego, "Biuletyn KPZK PAN", z. 205.
• Mierzejewska L., 2008, Zrównoważony rozwój miasta: aspekty planistyczne, [w:] J. Parysek, A. Toelle (red.), Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne, "Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu", nr 5.
• Niewiadomski A., 2002, Planowanie przestrzenne. Zarys systemu, Wydawnictwo Prawnicze Lexis-Nexis, Warszawa.
• Parysek J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań.
• Parysek J., 2003, Ład przestrzenny jako kategoria pojęciowa i planistyczna, [w:] T. Ślęzak, Z. Zioło (red.), Społeczno-gospodarcze i przyrodnicze aspekty ładu przestrzennego, "Biuletyn KPZK PAN", z. 205.
• Parysek J., 2005, Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku: rozwój i przekształcenia strukturalne, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Parysek J., 2006, Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej, Wyd. Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań.
• Parysek J., 2008a, Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju, [w:] J. Parysek, A. Toelle (red.), Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne, "Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu", nr 5.
• Parysek J., 2008b, Polityka regionalna i planowanie regionalne w Polsce, [w:] T. Stryjakiewicz, T. Czyż (red.), O nowy kształt badań regionalnych w geografii i gospodarce przestrzennej, "Biuletyn KPZK PAN", z. 237.
• Parysek J., 2008c, Procesy suburbanizacji w aglomeracji poznańskiej, [w:] T. Kaczmarek, A. Mazgajski (red.), Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Parysek J., 2008d, Suburbanizacja i dezurbanizacja: dwa bieguny polskiej urbanizacji, [w:] J. Parysek, T. Stryjakiewicz (red.), Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Parysek J., Mierzejewska L., 2005a, Między dezurbanizacją a reurbanizacją, [w:] I. Jażdżewska (red.), Współczesne procesy urbanizacji i ich skutki, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Parysek J., Mierzejewska L., 2005b, Two Stages in Postwar Urbanisation in Poland: From Socialist to Postmodern Urbanisation, [w:] Y. Murayama, G. Du (eds.), Cities in Global Perspective: Diversity and Transition, Rikkyo University with IGU Urban Commission, Tokyo.
• Parysek J., Mierzejewska L., 2009, Problemy funkcjonowania i rozwoju miast polskich z perspektywy 2009 roku, [w:] J. Parysek (red.), Wybrane problemy miast i aglomeracji miejskich na początku XXI wieku, "Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu", nr 6.
• Parysek J., Toelle A. (red.), 2007, Urban Development and Urban Governance, "Questiones Geographicae" 26B.
• Regulski J., 1985, Przestrzenne procesy rozwoju, [w:] J. Regulski (red.), Planowanie przestrzenne, PWE, Warszawa.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (pierwotnie o samorządzie terytorialnym), DzU z 1990 r., nr 16, poz. 95.
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, DzU z 2003 r., nr 80, poz. 717.