Konteksty i uwarunkowania zarządzania interpretacją dziedzictwa w turystyce kulturowej

• Autorzy: Armin Mikos von Rohrscheidt

Warianty tytułu

Contexts and Determinants of Heritage Interpretation Management in Cultural Tourism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Po opracowaniach poświęconych rozmaitym wymiarom samej interpretacji dziedzictwa w turystyce: jej zarysie historycznym [Mikos v. Rohrscheidt 2019a], systematycznej typologizacji interpretowanych zasobów [Mikos v. Rohrscheidt 2019b] oraz zajmujących się nią podmiotów i typowych dla nich działań [Mikos v. Rohrscheidt 2020a], a także analizie jej metod, technik i narzędzi [Mikos v. Rohrscheidt 2019c], niniejszy artykuł ma szersze odniesienie. Jego przedmiotem jest kontekst interpretacji dziedzictwa widziany z rozmaitych perspektyw. Celem autora jest analiza uwarunkowań, które muszą uwzględniać organizacje podejmujące się budowy produktów turystyki kulturowej mających za swój rdzeń programy interpretacji dziedzictwa. W pierwszej części opracowania analizowane są korzyści z interpretacji dziedzictwa w kontekście zarządzania nim. Druga część zawiera prezentację i krytyczną analizę najważniejszych czynników, które biorą lub powinni brać pod uwagę menedżerowie organizacji turystycznych, przystępujący do budowy wspomnianych produktów. W trzeciej części zostają zestawione wymagania wobec rzetelnej i odpowiedzialnej interpretacji dziedzictwa jako rdzenia doświadczeń uczestników współczesnej turystyki kulturowej. Artykuł kończy zestawienie rekomendacji dla zarządzających interpretacją w ramach lokalnej oferty turystyki kulturowej. (abstrakt oryginalny)

EN

After studies devoted to various dimensions of the interpretation of heritage in tourism itself: its historical outline, systematic typology of the interpreted resources, entities dealing with them, their typical activities, as well as analyzing of methods, techniques and tools of the interpretation, the Author presents an article with a broader reference. Its subject is the context of heritage interpretation for tourists seen from various perspectives. The author's goal is to analyze the conditions that must be taken into account by organizations undertaking the construction of cultural tourism products with heritage interpretation programs as their core. The first part of the study analyzes the benefits of heritage interpretation in the context of its management. The second part contains a presentation and a critical analysis of the most important factors, which managers of tourist organizations should consider while building these products. In the third part, the requirements for a reliable and responsible interpretation of heritage as the core of experiences in contemporary cultural tourism are summarized. The article ends with a list of recommendations for interpretive organizations managing the local cultural tourism offer. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Turystyka kulturowa; Organizacja; Zarządzanie; Produkt turystyczny

EN

Cultural heritage; Cultural tourism; Organisation; Management; Tourist product

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 41--102

Twórcy

autor

Armin Mikos von Rohrscheidt

• Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium

Bibliografia

• Adams J., Foster L., Sawyer A., 2012, Easy Access to Historic Buildings, English Heritage, London - Swindon (pdf)
• Ballantyne R., Packer J., Bond N., 2012, Interpreting shared and contested histories: the Broken Links Exhibition, "The Museum Journal", nr 55 (2), s. 153-166
• Banaszkiewicz M., 2011, Kompetencje międzykulturowe w pracy pilotów i przewodników, [w:] Z. Kruczek (red.), Piloci i przewodnicy na styku kultur, Proksenia, Kraków, s. 23-40
• Banaszkiewicz M., 2012, Dialog międzykulturowy w turystyce. Przypadek polsko-rosyjski, UJ, Kraków
• Banaszkiewicz M., 2018, Turystyka w miejscach kłopotliwego dziedzictwa, UJ, Kraków
• Bec A., Moyle B. Timms K., Schaffer V., Skavronskaya L., Little Ch., 2019, Management of immersive heritage tourism experiences: A conceptual model, "Tourism Management" t. 72, s. 117-120
• Beck L., Cable T., 2011, The Gifts of Interpretation. Fifteen Guiding Principles for Interpreting Nature and Culture, Sagamore Publishing, Urbana
• Best practice in cultural heritage management. Report of National Parks and Wildlife Service, Department of Natural Resources and Environment, 2001, ANZECC, Wellington, Hague Consulting Limited
• Bray I., 2013, Effective fundraising for nonprofits: realworld strategies that work, Nolo, Berkeley
• Brochu L., 2003, Interpretive planning - The 5-M Model for Successful Planning Projects, Heartfelt Publications, Fort Collins
• Bruner J., 2006, Kultura edukacji, Universitas, Kraków
• Burra 2013 Interpretation - Practice note (1 November 2013) Interpretation, Australia ICOMOS Incorporated, www.australiaicomos.org
• Burra 2013 Significance - Practice Note (1 November 2013) Significance, Australia ICOMOS Incorporated, www.australiaicomos.org
• Butler R., 1980, The Concept of The Tourist Area Cycle of Evolution: Implications for The Management of The Resources, "Canadian Geographer", nr 1(24), s. 5-12
• Butler R. (red.), 2011, The tourism area life cycle, t. 2: Conceptual and theoretical issues. Channel View, Clevedon
• Chabiera A., Kozioł A., Skaldawski B., 2019, Dziedzictwo obok Mnie. Poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach, NiD, Warszawa (pdf)
• Chase-Harrell P., 1984, The Use of Interpretive Techniques to Increase Visitor Understanding and Reduce Pressure on Fragile Resources: The West Bank of the Nile at Luxor, [w:] International Perspectives on Cultural Parks: Proceedings of the First World Conference, Mesa Verde National Park, Colorado
• Colquhoun F., 2005, Interpretation handbook and standard: distilling the essence, Department of Conservation Te Papa Atawhai, Wellington
• Cross S. (red.), 2012, Sharing our Stories. Using interpretation to improve the visitors' experience at heritage sites, Failte Irelad, Dublin
• Cultural Heritage Management and Tourism. Models for Co-operation among Stakeholders, 2004, NWHF, Oslo
• Cultural Heritage Traveler 2014, National Travel and Tourism Office, Washington DC (pdf)
• European Trends and developments affecting heritage interpretation, 2016, InterpretEurope - European Association for Heritage Interpretation, Witzenhausen (pdf)
• Feilden B.M., Jokiletho J., 1993, Management guidelines for world cultural heritage sites, ICCROM, Roma
• Forum G. 2020 - Dyskusja ekspercka w ramach Gnieźnieńskiego Forum Ekspertów Turystyki Kulturowej, pyt. nr 87: "Niełatwa ekonomika turystyki kulturowej", "Turystyka Kulturowa", nr 2/2020, s. 139-169
• Florek M., 2007, Podstawy marketingu terytorialnego, AE w Poznaniu, Poznań
• Gao J., Lin S., Zhang Ch., 2020, Authenticity, involvement, and nostalgia: Understanding visitor satisfaction with an adaptive reuse heritage site in urban China, "Journal of Destination Marketing & Management", t. 15., s. 1-10
• Garfield D. (red.), 1993, Tourism at World Heritage Cultural Sites: The Site Manager's Handbook, The ICOMOS International Committee on Cultural Tourism, Washington
• Gaweł Ł., 2016, Zarządzanie dziedzictwem kulturowym - wybrane zagadnienia [w:] Ł. Gaweł, W. Pokojska, A. Pudełko (red.), Ochrona i zarządzanie dziedzictwem kulturowym, Attyka, Kraków, s. 47-74
• Go F. M., Lee R. M., Russo A. P., 2008, Turystyka kulturowa a rozwój regionalny, [w:] L. Pender, R. Sharpley (red.), Zarządzanie turystyką, PWE Warszawa, s. 364-381
• Graham B., Ashworth G.J., Tunbridge J.E., 2016, A Geography of Heritage: Power, Culture & Economy, Routledge, Abington-New York
• Hajduk J., Piekarska-Duraj Ł., Idziak P., Wacięga S., 2014, Lokalne muzeum w globalnym świecie. Poradnik praktyczny, MIK, Kraków
• Hall C.M., McArthur S. (red.), 1993, Heritage Management in New Zealand and Australia, Visitor Management, Interpretation and Marketing, Oxford University Press, Auckland
• Hall C.M., McArthur S., 1998, Integrated Heritage Management, Stationery Office, London
• Harrison R. (red), 1994, Manual of Heritage Management, Butterworth-Heinemann, Oxford
• Hodges S., 2019, Building Peace: The Role of Heritage Interpretation, "Public History Review", t. 26, s. 26-37
• Howard P., 2003, Heritage: Management, interpretation and identity, Continuum, London
• Hvenegaard G., Shultis J., Butler J.R., 2009, The Role of Interpretation, [w:] Ph. Dearden, R. Rollins, M. Needham (red.), Parks and protected areas in Canada: Planning and management, Oxford University Press, Oxford, s. 202-234
• ICOMOS 2008, The ICOMOS charter for the interpretation and presentation of cultural heritage sites, 2008, ICOMOS, Ottawa (pdf)
• Ideas for Interpreting Heritage Sites, 2016, Irish Walled Towns Network / Heritage Council
• Imai M., 2006, Gemba Kaizen. Zdroworozsądkowe, niskokosztowe podejście do zarządzania, MMT Biznes, Warszawa
• Izquierdo Tugas P. i in., 2005, Heritage Interpretation Centres. The Hicira Handbook, Institut d'Edicions de la Diputació de Barcelona, Barcelona
• Jiang, X., Hornsey, A., 2008, Heritage Tourism Planning Guidebook: Methods for Implementing Heritage Tourism in Sussex County, University of Delaware, Delaware
• Jones S., 2007, Sharing our Stories. Guidelines for Heritage Interpretation, The National Trust of Australia, Canberra-Sydney
• Jureniene V., Radzevicius M., 2014, Models of Cultural Heritage Management, "Transformations in Business & Economics", t. 13, nr 2 (32), s. 236-256
• Kachniewska M., 2002, Zarządzanie jakością usług turystycznych, Difin, Warszawa
• Kachniewska M., 2006, Tourism Quality Management, WSHiFM, Warszawa
• Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2005, Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja zarządzanie, PWE, Warszawa
• Kania M., 2018, Dziedzictwo kulturowe, etnopolityka i kształtowanie ideologii narodowej w Ameryce Łacińskiej [w:] A. Marciniak, M. Pawleta, K. Kajda (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie, Universitas, Kraków, s. 213-254
• Kearsley G.W., Middleton M.C., 2006, Conflicted Heritage: Values, Visions and Practices in the Mamagement and Preservation of Cultural and Environmental Heritage, "Public History Review", t. 13, s. 23-34
• Khanom S., Moyle B., Scott N., Kennelly M., 2019, Host-guest authentication of intangible cultural heritage: a literature review and conceptual model, "Journal of Heritage Tourism", t. 14, z. 5-6, s. 396-408
• Koskowski M., 2020, Key Challenges for Administrators of Built Heritage Tourism Destinations in Poland at the Beginning of the 21st Century, "Turystyka Kulturowa" nr 1, s. 17-27
• Lawson E., Walker M., 2005, Interpreting heritage places and items guidelines, NSW Heritage Office, Parramatta (Australia)
• Lord B., Piacente M., 2014, Manual of Museum exhibitions, Rowman & Littlefield, Lanham
• Lu L., Chi C., Liu Y., 2015, Authenticity, involvement, and image: Evaluating tourist experiences at historic districts, "Tourism Management", nr 50, s. 85-96
• Managing Cultural World Heritage, 2013, UNESCO/ICCROM/ICOMOS/IUCN, Paris, tekst polski: Zarządzanie światowym dziedzictwem kulturowym. Poradnik światowego dziedzictwa, NiD Warszawa 2015 (pdf)
• Manual for tourism management in heritage cities and towns in Asia for local government and community stakeholders, 2000 (opr.: McDougall & Vines, Conservation and Heritage Consultants, Norwood), UNESCO
• Ludwig T., 2012, Quality Standards in Heritage Interpretation, Bildungswerk interpretation, Werleshausen
• Macdonald S., 2013, Memorylands. Heritage and Identity in Europe Today, New York, Routledge
• Mikos v. Rohrscheidt 2009, Region jako cel współczesnej turystyki kulturowej, "Folia Turistica", nr 21, s. 71-94
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2010, Turystyka Kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, KulTour.pl, Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2013, Szlak Piastowski w przebudowie. Struktura, zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna, Proksenia, Kraków
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2014, Współczesne przewodnictwo miejskie. Metodyka i organizacja interpretacji dziedzictwa, Proksenia / KulTour.pl, Kraków Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2016c, Turystyka kulturowa w płynnej rzeczywistości. Quaestiones disputatae, KulTour.pl, Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt 2017, Zarys problematyki zarządzania w turystyce kulturowej, "Turystyka Kulturowa" nr 1, s. 8-55
• Mikos v. Rohrscheidt 2018a, Historia w turystyce kulturowej, WN PWN, Warszawa
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2018b, Polityka historyczna z etyką w tle - patologie w kreowaniu doświadczeń turystów kulturowych "Folia Turistica", nr 49, s. 67-123
• Mikos v. Rohrscheidt 2018c, Turystyka kulturowa jako forma wpisywania dziedzictwa w kapitał kulturowy jednostki [w:] A. Marciniak, M. Paleta, K. Kajda (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie, Universitas, Kraków, s. 49-69
• Mikos v. Rohrscheidt 2019a, Zarys dziejów interpretacji dziedzictwa w turystyce i propozycja ich systematyki, "Turystyka Kulturowa", nr 3, s. 7-32
• Mikos v. Rohrscheidt 2019b, Przedmiot interpretacji dziedzictwa we współczesnej turystyce kulturowej - główne typy interpretowanych zasobów i wiodące treści, "Turystyka Kulturowa", nr 4, s. 65-91
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2019c, Interpretacja dziedzictwa we współczesnej turystyce kulturowej. Cele i założenia, poziomy i wymiary programów, rodzaje podejmowanych działań, "Turystyka Kulturowa", nr 6, s. 61-102
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2020a, Organizacje zarządzające turystyczną interpretacją dziedzictwa i jej wykonawcy - typologia podmiotów i analiza podejmowanych działań, "Turystyka Kulturowa" nr 2, s. 93-128
• Mikos v. Rohrscheidt 2020b, Zarządzanie w turystyce kulturowej. Tom I: konteksty, koncepcje, strategie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt 2020c, Zarządzanie w turystyce kulturowej. Tom II: obszary, relacje, oferta, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2020d, Przewodnik obszarowy: konieczność, wyzwanie i szansa polskiej turystyki, "Folia Turistica" nr 54, s. 69-97
• Moscardo G., Ballantyne R., Hughes K., 2007, Designing interpretative Signs. Principles in Practice (Applied Communication Series), Fulcrum Publishing, Golden, Co
• Moscardo G., Pearce P., 1986, Visitor centres and environmental interpretation: an exploration of the relationships among visitor enjoyment, understanding and mindfulness, "Journal for Environmental Psychology", nr 6 (2), s. 89-108
• Murzyn-Kupisz M., Działek J., 2014, Rola instytucji kultury w budowaniu i wzmacnianiu kapitału społecznego jako czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego, [w:] Kłasik A. (red.) Sektor kreatywny jako katalizator przemian w regionie, UEK, Katowice, s. 191-217
• Nowacki M., 2012, Dziedzictwo i turystyka: relacje i ewolucja koncepcji [w:] B. Włodarczyk, B. Krakowiak (red.), Kultura i turystyka. Wspólne korzenie, ROTWŁ, Łódź, s. 35-49
• Nuryanti W., 1997, Interpreting Heritage for Tourism: Complexities and Contradictions, Tourism and Heritage Management, Gadjah Mada University Press, Yogyakarta
• Owsianowska S., Banaszkiewicz M., 2015, Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, "Turystyka Kulturowa" nr 11, s. 6-24
• Peacock, A., 2010, Interpretation plan for the castles and town walls of Edward I for CADW, PLB Consulting, Malton
• Pedersen A., 2002, Managing Tourism at World Heritage Sites: a Practical Manual for World Heritage Site Managers, UNESCO World Heritage Centre, Paris
• Poria Y., Butler R., Airey D., 2003, The core of Heritage Tourism, "Annals of Tourism Research", t. 30, z. 1., s. 238-254
• Prince D.R., 1982, Evaluating Interpretation: A Discussion, Birmingham: University of Birmingham, Centre for Environmental Interpretation, Occasional Papers: No. 1
• Pröbstle Z., 2014, Kulturtouristen. Eine Typologie, Springer VS, Wiesbaden
• Puchnarewicz E., 2010, Znaczenie wielokulturowości w turystyce u progu XXI wieku [w:] E. Puchnarewicz (red.), Wielokulturowość w turystyce, WSTiJO, Warszawa, s. 15-31
• Rahaman H., Kiang T. B., 2017, Digital Heritage Interpretation: Learning from the Realm of RealWorld, "Journal of Interpretation Research", t. 22 (2), s. 53-64
• Ringbeck B., 2008, Management plans for World Heritage Sites: a practical guide, German Commission for UNESCO, Bonn
• Santa-Cruz G.F., Lopez-Guzman T., 2017, Culture, tourism and World Heritage Sites, "Tourism Management Perspectives", nr 24, s. 111-116
• Sotiriadis M., Varvaressos S., 2016, Crucial Role and Contribution of Human Resources in the Context of Tourism Experiences: Need for Experiential Intelligence and Skills, [w:] M. Sotiriadis, D. Gursoy (red.), The Handbook of Managing and Marketing Tourism Experiences, Emerald Group Publishing, Bingley, s. 45-64
• Stasiak A., 2019, Creating Tourism Experiences - Theoretical Foundations, [w:] D.A. Jelincic, Y. Mansfeld (red.), Creating and Managing Experiences in Cultural Tourism, World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Singapore, New York, London, s. 17- 41
• Standards and Practices 2008, Standards and Practices for Interpretive Organizations, 2008, National Association for Interpretation, Fort Collins, USA, www.interpnet.com
• Steinecke A., 2007, Kulturtourismus. Marktstrukturen, Fallstudien, Perspektiven, Oldenbourg, München-Wien
• Steinecke A., 2009, Themenwelten im Tourismus. Marktstrukturen - Marketing - Management - Trends, Oldenbourg, München
• Steinecke A., 2013, Management und Marketing im Kulturtourismus. Basiswissen - Praxisbeispiele - Checklisten, Springer VS, Wiesbaden
• Stewart E.J., Hayward B.M., Devlin P.J., Kirby V.G., 1998, The 'place' of interpretation: A new approach to the evaluation of interpretation, "Tourism Management", t. 19, s. 257-266
• Stoneham J., Stenberg L., Bennelick D., Crosby T., White J., 2005, Easy Access to historic Landscapes, English Heritage, Swindon (pdf)
• Su R., Bramwell B., Whalley P.A., 2018, Cultural political economy and urban heritage tourism, "Annals of Tourism Research" nr 68, s. 30-40
• Successful Tourism at Heritage Places: A guide for tourism operators, heritage managers and communities, 2000, Australian Heritage Commision (AHC), Qeensland
• The Burra Charter 2013 - The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance (wersja przyjęta w X. 2013), Australia ICOMOS Incorporated, www.australia.icomos.org
• Tilden F., 2019, Interpretacja dziedzictwa, Wyd. polskie: CTK TRAKT, Poznań
• Tilkin G., 2014, InHerit. Professional Development in Heritage Interpretation. Manual, Alden Biesen, Bilzen
• Timothy D.J. Boyd S.W., 2003, Heritage Tourism, Pearson Education, Harlow
• Timothy D.J., Boyd S.W., 2006, Heritage Tourism in the 21st Century: Valued Traditions and New Perspectives, "Journal of Heritage Tourism", t. 1, z. 1., s. 1-16
• Timothy D J., 2011, Cultural Heritage and Tourism. An Introduction, Channel View Publications, Bristol - Buffalo - Toronto
• Timothy D.J., Boyd S.W., 2013, Heritage in tourism, Pearson Education Ltd, Essex
• Timothy D.J., Nyaupane G.P., 2009, Cultural Heritage and Tourism in the Developing World. A Regional Perspective, Routledge, London - New York
• Tunbridge J.E., Ashworth G. J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Ressource in Conflict, Wiley & Sons, Chichester - New York
• Understanding and assessing cultural significance - Practice note, 2013, Australia ICOMOS, www.australia.icomos.org/publications/charters
• UNESCO 2003, Charter on the Preservation of the Digital Heritage, Adopted at the 32nd Session of the General Conference of UNESCO, 17. October 2003, UNESCO, Paris (pdf)
• UNESCO 2018 - Interpretation of sites of Memory (study), 2018, International Coalition of Sites of Conscience (January, 31), UNESCO, Paris (pdf)
• Uzzell D. L., 1985, Management issues in the provision of countryside interpretation, "Leisure Studies" nr 4 (2), s. 159-174
• Uzzell D., 1998, Interpreting Our Heritage: A Theoretical Interpretation, [w:] D. Uzzell, R. Ballantyne (red.) Contemporary Issues in Heritage and Environmental Interpretation: Problems and Prospects, The Stationery Office, London, s. 11-25
• Veverka, J.A., 1994, Interpretive Master Planning, Falcon Press Publishing Co., Helena
• Veverka, J.A., 2018a, Interpretive Master Planning Volume One: Strategies for the New Millennium, Museumsetc, Edinburgh
• Veverka, J.A., 2018b, Interpretive Master Planning Volume Two: Selected Essays, Philosophy, Theory and Practice, Museumsetc, Edinburgh
• Weiler B., Ham S., 2001, Tour Guides and Interpretation, [w:] D. Weawer (red.), Encyclopedia of Ecotourism, CABI Publishing, Wallingford, s. 549-563
• Weiler B., Black R., 2015, Tour Guiding Research. Insights, Issues and Implications, Channel View Publications, Bristol - Buffalo - Toronto
• Wieczorkiewicz A., 2008, Apetyt turysty. O doświadczeniu świata w podróży, Universitas, Kraków
• Xue K., Li Y., Meng X., 2019, An evaluation model to assess the communication effects of intangible cultural heritage, "Journal of Cultural Heritage", t. 40, s. 124-132
• Yamada N., 2014, Assessing the Needs of Interpreter Training in Japan, "Journal of Interpretation Research", t. 19 (2), s. 39-57