Podział dochodu społecznego we wczesnych pracach Johna A. Hobsona

• Autorzy: Dariusz Grzybek
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

John Atkinson Hobson był niezwykłym teoretykiem społecznym. Jego teoria imperializmu przyniosła mu szerokie uznanie, w największym stopniu wpłynęła ona na marksistów, pod wpływem Hobsona pozostawali Róża Luksemburg i Lenin. Jednocześnie teoria makroekonomiczna Hobsona i Mummery'ego słusznie może uchodzić za prekursorską wobec makroekonomii Keynesa. Jakkolwiek mogło by wydać się dziwne, że Hobson był jednocześnie prekursorem Keynesa i Lenina, nie ma w tym przypadku. Podział dochodu społecznego jest bo-wiem kwestią łączącą hobsonowską teorię ekonomiczną z jego teorią imperializmu. Wedle Hobsona koncentracja produkcji i wzrost zysków wielkiego kapitału rodzi problem nierównowagi w gospodarkach krajów rozwiniętych. Wzrostowi zysków nie towarzyszy odpowiednio szybki wzrost płac, a nie-dostatek popytu na dobra masowej konsumpcji sprawia, że kapitaliści nie mają okazji do zyskownych inwestycji w kraju, inaczej mówiąc krajowy popyt nie wystarcza dla realizacji możliwości produkcyjnych gospodarki. Atrakcyjną alternatywą dla użycia kapitału w kraju okazuje się wówczas jego lokowanie za granicą, to zaś prowadzi do rywalizacji o terytoria za-morskie i przyczynia się do wojen imperialistycznych. Zdaniem Hobsona zmiana podziału dochodu społecznego na rzecz klas pracujących mogłaby jednocześnie rozwiązać problem niedostatecznego popytu w gospodarce, zapewnić bardziej sprawiedliwy ład społeczny, a jednocześnie powstrzymać wojny imperialistyczne. Była to propozycja przebudowy światowej gospodarki w duchu liberalnego egalitaryzmu, stanowiąca wyzwanie zarówno dla kapitalistycznego imperializmu, jak i socjalistycznej rewolucji.

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Podział dochodu narodowego; Alokacja dochodu narodowego; Gospodarka kapitalistyczna

EN

Economic theory; Division of national income; National income allocation; Capitalist economy

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2020
• Tom: Problem bogactwa i ubóstwa w teoriach społeczno-ekonomicznych
• Strony: 34--41

Twórcy

autor

Dariusz Grzybek

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Allett J. (2014), New Liberalism. The Political Economy of J.A. Hobson, Toronto.
• Baumol W.J. (1977), Say's (at Least) Eight Laws, or What Say and James Mill May Really Have Meant, "Economica", Vol. 44, No. 174.
• Blaug M. (2000), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Cain P. (2002), Hobson and Imperialism: Radicalism, New Liberalism and Finance, Oxford University Press.
• Claeys G. (2012), Imperial Sceptics: British Critics of Empire 1850-1920, Cambridge University Press.
• Grzybek D. (2018), Kwestia płacy roboczej w klasycznej ekonomii politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Hobson J.A. (1894), The Evolution of Modern Capitalism. A Study of Machine Production, London.
• Hobson J.A. (1902), Imperialism. A Study, New York.
• Hobson J.A. (1938), Confession of an Economic Heretic, London.
• Ilkowski F. (2015), Teorie klasyczne imperializmu kapitalistycznego. Zarys krytyczny, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Keynes J.M. (2003), Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Long D. (2008), Towards a New Liberal Internationalism. The International Theory of J.A. Hobson, Cambridge.
• Maclachlan F. (2002-2003), J.A. Hobson and the Economists, "Journal of Post Keynesian Economics", Vol. 25, No. 2.
• Mill J.S. (1965), Zasady ekonomii politycznej, PWN, Warszawa.
• Mill J.S. (1967), Essays on Unsettled Questions of Political Economy [w:] Mill J.S., Collected Works, t. 4, Essays on Economics and Society, Toronto.
• Mummery A.F., Hobson J.A. (1889), The Physiology of Industry. Being an Exposure of Certain Fallacies in Existing Theories of Economics, London.
• Pullen J. (2014), The Marginal Productivity Theory of Distribution. A Critical History, London-New York.
• Richmond W.H. (1978), John A. Hobson: Economic Heretic, "American Journal of Economics and Sociology", Vol. 37, No. 3.
• Semmel B. (1993), The Liberal Ideal and the Demons of Empire. Theories of Imperialism from Adam Smith to Lenin, Baltimore.
• Stiglitz J.E. (2015), Cena nierówności: w jaki sposób dzisiejsze podziały społeczne zagrażają naszej przyszłości, Warszawa.
• Winch D. (2009), Wealth and Life. Essays on the Intellectual History of Political Economy in Britain, 1848-1914, Cambridge.