Możliwości turystycznego wykorzystania nekropolii wojennych w Polsce - uwagi w świetle zasad interpretacji dziedzictwa Freemana Tildena

• Autorzy: Andrzej Trojanowski

Warianty tytułu

The Possibilities of Tourism Exploitation War's Necropolis in Poland - Remarks in the Light of the Freeman Tilden's Principles of Heritage Interpretation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia wybrane kwestie opieki nad cmentarzami wojennymi w Polsce (jako części dziedzictwa kulturowego) i ich turystycznego potencjału. Pomiędzy tymi dwoma zagadnieniami zachodzi ścisła relacja i wzajemne powiązania. Tekst przybliża terminologię dotyczącą cmentarnictwa wojennego i główne problemy opieki nad takimi obiektami w Polsce. Omawia również ich główne walory kulturowe oraz możliwości i ograniczenia turystycznego wykorzystania. Przedstawione zostały również wybrane przykłady kompleksów nekropolii wojennych, jak również opis szklaku turystycznego utworzonego w oparciu o takie obiekty. Autor artykułu powiązał przedstawiane tematy z opracowanymi ponad 60 lat temu zasadami interpretacji dziedzictwa Freemana Tildena, zawartymi w jego słynnej Interpretacji dziedzictwa. Zaproponował również zastosowanie tych zasad na polu opieki nad cmentarzami wojennymi i ich turystycznego wykorzystania. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper presents some aspects of the war's cemeteries and graves protection in Poland - as a part of cultural heritage - and their tourism potential. Between those two items there are strict relation and reciprocal connections. The text deals with the terminology and main problems of the war cemeteries protection in Poland. It discuss also the main cultural values of the war cemeteries, possibilities and limits of their exploitation in tourism. It were presented selected examples of the war necropolis complexes as well as a description of a tourist route based on those objects. The paper author joined the referred issues with the principles of heritage interpretation, formulated more than 60 years ago by F. Tilden in his famous Interpreting Our Heritage. He proposed also their possible application in the field of the war's cemeteries protection and heir tourism using in modern Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Dziedzictwo kulturowe; Szlaki turystyczne

EN

Tourism; Cultural heritage; Tourist routes

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 214--238

Twórcy

autor

Andrzej Trojanowski

Bibliografia

• Bielecki A., 2016, Cmentarze wojenne a koncepcje zagospodarowania przestrzennego powiatu gorlickiego w oparciu o materiały kartograficzne i analizę zdjęć lotniczych, "Teledetekcja środowiska" nr 1, s. 87-89
• Chylińska D., 2013, Pole bitwy jako przedmiot zainteresowania i przystosowania turystycznego - zarys problematyki, "Turystyka Kulturowa" nr 11, s. 14-15
• Duda O., 1995 Cmentarze wojenne w Galicji Zachodniej, Warszawa
• Długozima A., 2011, Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Wyd. Sztuka ogrodu Sztuka krajobrazu Beata Gawryszewska, Warszawa, s.9
• Janusz M., Sądecka D., 2017 Szlaki turystyczne łączące miejsca o różnych walorach. Szlaki turystyczno-kulturowe, ekomuzea pogranicza polskiego [w]: M.Michalko (red.) Kompleksowa analiza potencjału rozwoju turystyki wiejskiej na pograniczu Polsko - słowackim Rzeszów, s.155
• Fiktus D., 2015, Prawno-historyczne aspekty problematyki miejsc pamięci w polskim systemie prawnym [w:] J.Gałaczyński, J.Mazurkiewicz, D.Turkułowski, D. Karkut (red.) Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, Wrocław, s. 226-230, 237-240
• Frodyma R., 2019 Cmentarze wojenne z I wojny światowej, Gorlice-Pilzno-Łużna, Krosno
• Komsta A, 2013, Problem dark tourism i jego możliwości w Polsce, "Turystyka Kulturowa" nr 2, s. 49, 55-58, 60-62
• Madej-Janiszek R, 2016, Udział Muzeum Niepodległości w tworzeniu Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej na Mazowszu, Niepodległość i Pamięć, Nr 23-1, s.10-11
• Mazurkiewicz J., 2010 Non omnis moriar: Ochrona dóbr osobistych zmarłego w prawie polskim, Wrocław, s.676
• Mazurkiewicz J, 2015, Niepożądani czerwonoarmiści, ignorowani niemieccy antyfaszyści i honorowani esesmani. O statusie prawnym i realiach grobów oraz cmentarz wojennych radzieckich i niemieckich w Polsce [w:] J.Gałaczyński, J.Mazurkiewicz, D.Turkułowski, D. Karkut (red.) Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, Wrocław, s. 622
• Mikołajczyk J., 2014, Ochrona grobów ofiar wojen jako komponent polityki pamięci prowadzonej przez państwo. Podstawy prawne i przykłady realizacji. "Przegląd Zachodni" nr 2, s. 88-89
• Mikołajczyk J., 2017 Ochrona grobów i cmentarzy wojennych w Polsce. Wybór dokumentów, Kraków, s. 15
• Moniak A., Suszczewicz M., 2018, Przestrzeń kulturowa i niechciane dziedzictwo garnizonów poradzieckich na pograniczu Polski i Niemiec, "Turystyka Kulturowa" nr 2, s. 48
• Najwyższa Izba Kontroli, 2019, Informacja o wynikach kontroli Opieka nad cmentarzami wojennymi w Polsce południowo-wschodniej (P/17/097), Warszawa, s. 9-10, 17, 23, 40-41, 54-55, 64, 81-86
• Mijakowski L.M., 2005, Kontekst prawno-administracyjny debaty o upamiętnieniach mniejszości niemieckiej na Śląsku [w:] L. M. Mijakowski, J. Szteliga (red.) Informator o spornych pomnikach niemieckich na Śląsku Opolskim, Opole-Warszawa, s. 16
• Partridge A., 2015, W stulecie hekatomby. Cmentarze wojenne z lat 1914-1918 w dawnej Galicji Zachodniej jako unikatowy zespół sepulkralny. Dzieje, twórcy, symbolika, stan zachowania, problemy ochrony, "Ochrona Zabytków" nr 1, s. 95-129
• Słownik Języka Polskiego, 1978, Tom I, M.Szymczak (red.), Warszawa, s. 309
• Słownik Języka Polskiego 1979, Tom II, M.Szymczak (red.), Warszawa, s. 310
• Samołyk M., 2013, Geocaching - nowa forma turystyki kulturowej, Turystyka Kulturowa nr 11, s. 16-22, 24-27
• Schubert J, 2009, Organizacja grobownictwa wojennego w monarchii austro-węgierskiej. Dziewiąty wydział grobów wojennych (Kriegsgraben-Abteilung) przy Ministerstwie Wojny - powstanie i działalność w latach 1915-1918, Architektura. Czasopismo Techniczne, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Zeszyt 13 nr 3-A, s. 95-129
• Schubert J., 2011, Pochówki żołnierskie w tradycji historycznej do czasów I wojny światowej. Powstanie cmentarzy wojskowych. Architektura. Czasopismo Techniczne, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Zeszyt 16, nr 5-A, s. 188-189
• Schubert J. 2018, Cmentarze wojenne Twierdzy Kraków z lat 1914-1918 i ich autor, rzeźbiarz Karl Korschann, Państwo i Społeczeństwo, nr 2, s. 172-206
• Stach M. 2015, Wykorzystanie potencjału militarno-historycznego dla potrzeb turystyki na przykładzie Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej w województwie małopolskim, "Turystyka Kulturowa" nr 5
• Szymański W., 2014, "O jedno tylko proszę skromnie, nie zapomnijcie nigdy o mnie". Zachodniogalicyjskie cmentarze wojenne w świetle nowych problemów i perspektyw badawczych, Przegląd Kulturoznawczy, nr 4, s. 431-432, 436-437
• Tanaś S., 2008, Miejsce cmentarzy w turystyce kulturowej - wokół problemu badawczego, "Turystyka Kulturowa", Nr 2, s. 4, 13-14
• Tilden F., 2019, Interpretacja dziedzictwa, Wydawnictwo Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT, Poznań
• Wilczyński B., 2018, Wschodni szlak rowerowy Green Velo - mocny start i co dalej - głos w dyskusji nt. dalszego rozwoju sieciowego produktu turystycznego, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk, Zeszyt 269, s. 239
• Wałkowska J., 2019, Nieczynne cmentarze protestanckie: kłopotliwe dziedzictwo czy niewykorzystany potencjał turystyczny? "Turystyka Kulturowa" nr 3, s. 166, 170-176
• Wasyluk P., Kucner A., 2020, Wykorzystanie trendów w projektowaniu produktów i usług turystycznych na przykładzie Szlaku Kopernikowskiego, "Turystyka Kulturowa" nr 1, s. 41
• Zalewska A, 2018, Ewidentne relikty wojen XX wieku w ewidencji zabytków. Oddziaływanie wyników badań z zakresu archeologii współczesności w przestrzeniach konserwatorskiej i publicznej, Kurier Konserwatorski nr 15, s.51
• Zalewska A., Cygnot D., 2019, Problem masowej śmierci i (nie)obecności miejsc spoczynku żołnierzy poległych w rejonie Rawki i Bzury w latach 1914-1915 [w:] (red. A.Zalewska) Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), Warszawa, s. 318, 320-322