Próba oceny prawnokarnych skutków fałszywych wyjaśnień na tle prawa do obrony

• Autorzy: Marek Kulik

Warianty tytułu

An Attempt to Assess the Criminal-Law Consequences of False Explanations Against the Background of the Rights of the Defence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł dotyczy prawnokarnych konsekwencji fałszywych wyjaśnień oskarżonego w postępowaniu karnym. Autor przedstawia stanowiska wyrażone w tej materii w literaturze i orzecznictwie. Następnie przedstawia i uzasadnia swój pogląd. Uważa, że fałszywe wyjaśnienia nie są zabronione pod groźbą kary, ponieważ nie ma takiego typu czynu zabronionego. Takie zachowanie jest jednak niezgodne z prawem. To prawda, że jest to rodzaj obrony, ale nie jest to wykonywanie prawa do obrony. Nie wydaje się, aby fałszywe wyjaśnienia mogły mieć znaczenie jako okoliczność obciążająca przy wymiarze kary lub mogły być podstawą stosowania środka zapobiegawczego w postępowaniu (np. tymczasowego aresztowania). Nie ulega z kolei wątpliwości, że fałszywe wyjaśnienia stanowiące zniesławienie lub fałszywe oskarżenia mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper deals with the issue of the legal consequences of a false statement given by the accused in criminal proceedings. The author presents positions expressed in this matter in the literature and jurisprudence. He then presents and justifies his own view. He believes that a false statement by the accused is not criminally prohibited, because there is no such type of offence. However, such behaviour is unlawful. It is true that this is a kind of defence, but it is not the execution of the right to defence. Nevertheless, it does not appear that the false statement could result in an intensification of the penalty or in the use of a preventive measure in the proceedings (for example temporary custody). It is undoubted, however, that false statement resulting in defamation or false accusation may lead to criminal liability.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Fałszywe wiadomości; Odpowiedzialność karna

EN

Law; Fake news; Criminal liability

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2020
• Numer: T. 12, Nr 1
• Strony: 229--246

Twórcy

autor

Marek Kulik

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Błoński M., Odpowiedzialność oskarżonego za pomówienie a prawo do obrony, "Studia Prawno- -Ekonomiczne" 2018, 106.
• Boratyńska K.T., [w:] A. Sakowicz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2016.
• Cieślak M., Polska procedura karna, Warszawa 1984.
• Cieślak M., Glosa do uchwały SN, "Państwo i Prawo" 1973, 11.
• Cora Ł., Gradacja nadużycia prawa w procesie karnym (zarys teoretyczny), "Studia Prawnicze" 2019, 1.
• Daszkiewicz W., Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 1, Bydgoszcz 2000.
• Dziekański P., Fałszywe wyjaśnienia a taktyka obrony, "Krytyka Prawa" 1, 2018.
• Fezer G., Hat der Beschuldigte eine "Recht auf Lüge"?, [w:] W. Küper, J. Welp (red.), Beiträge zur Rechtswissenschaft. Festschrift für W. Stree und J. Wessels, Heidelberg 1993.
• Gaberle A., Dowody w sądowym procesie karnym, Kraków 2007.
• Glaser S., Polski proces karny w zarysie, Kraków 1934.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa, 2014.
• Izydorczyk J., Stosowanie tymczasowego aresztowania w polskim postępowaniu karnym, Kraków 2002.
• Karczmarska D., Granice bezkarności oskarżonego w wypadku składania fałszywych wyjaśnień, "Annales UMCS. Sectio G. Ius" 2005-2006, 52-53.
• Kiełtyka A., Antycypacja bezprawnego utrudniania postępowania jako przesłanka tymczasowego aresztowania, "Prokurator" 2003, 2.
• Klejnowska M., Oskarżony jako osobowe źródło informacji o przestępstwie, Kraków 2004.
• Konarska-Wrzosek V., [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.
• Kruszyński P., Prawo podejrzanego do obrony materialnej w projektach k.p.k. (wybrane zagadnienia), "Palestra" 1993, 7-8.
• Kruszyński P., Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok 1991.
• Kruszyński P., Granice legalności działania obrońcy w procesie karnym, "Państwo i Prawo" 4, 1989.
• Kruszyński P., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 1983.
• Kulesza C., Efektywność udziału obrońcy w procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2005.
• Kulik M., Aksjologia systemu jako dyrektywa wykładni prawa karnego materialnego i procesowego, [w:] L. Leszczyński, A. Szot (red.), Wykładnia operatywna prawa - perspektywa teoretyczna i dogmatyczna, Toruń 2017.
• Kunicka-Michalska B., Fałszywe oskarżenie w prawie karnym PRL na tle prawno-porównawczym, Toruń 1967.
• Leszczyński L., Nadużycie prawa - teoretyczny kontekst aksjologii luzu decyzyjnego, [w:] H. Izdebski, A. Stępkowski (red.), Nadużycie prawa, Warszawa 2003.
• Lipczyńska M., Prawo do obrony a funkcja wychowawcza sądu, "Palestra" 1976, 3.
• Lipczyńska M., Postępowanie karne. Cz. I. Zagadnienia ogólne, Wrocław 1970.
• Łyczywek R., Prawo oskarżonego do wypowiadania się w procesie, "Państwo i Prawo" 1970, 2.
• Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
• Muras Z., Wyjaśnienia oskarżonego w procesie karnym i prawie karnym materialnym, Warszawa 2010.
• Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1984.
• Pohl Ł., W sprawie wyjaśnień oskarżonego w polskim postępowaniu karnym - odpowiedź, [w:] Ł. Pohl (red.), Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu 70. urodzin Profesora Andrzeja Szwarca, Poznań 2009.
• Pohl Ł., Składanie nieprawdziwych wyjaśnień przez oskarżonego w postępowaniu karnym - szkic teoretycznoprawny, "Prokuratura i Prawo" 2006, 6.
• Rusinek M., O "prawie do kłamstwa" (artykuł polemiczny), "Prokuratura i Prawo" 4, 2008.
• Sakowicz A., Prawo do milczenia w polskim procesie karnym, Białystok 2018.
• Sakowicz A., Glosa do wyroku SN z 9 lutego 2004, V KK 194/03, "Przegląd Sądowy" 2005, 9.
• Siwek K., Odpowiedzialność oskarżonego za fałszywe wyjaśnienia, "Przegląd Sądowy" 2017, 7-8.
• Skorupka J., [w:] J. Skorupka (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015.
• Sobolewski Z., Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo se ipsum accusare tenetur), Warszawa 1982.
• Sobolewski Z., Granice prawa oskarżonego do milczenia, "Annales UMCS. Sectio G. Ius" 1968, 25.
• Sowiński P.K., Uprawnienia składające się na prawo oskarżonego do obrony. Uwagi na tle czynności oskarżonego oraz organów procesowych, Rzeszów 2012.
• Szewczyk M., Glosa do wyroku SN z 9 lutego 2004, V KK 194/03, "Orzecznictwo Sądów Polskich" 2004, 12, poz. 160.
• Waltoś S., O obstrukcji procesowej, czyli kilka uwag i nadużyciu prawa procesowego, [w:] L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda (red.), W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, Lublin 2005.
• Warchoł M., Obejście prawa w procesie karnym, [w:] J. Skorupka, I. Haduk-Hawryluk (red.), Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego. Z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa, Warszawa 2011.
• Wąsek A., Zur Frage des Rechts des Angeklagten auf Lüge, [w:] A. Eser (red.), Festschrift für Haruo Nishihara, Baden-Baden 1998.
• Wessels J., Schweigen und Leugnen Im Strafverfahren, "Juristische Schulung" 1966.
• Wiliński P., Składanie nieprawdziwych wyjaśnień w postępowaniu karnym - artykuł polemiczny, "Prokuratura i Prawo" 2007, 2.
• Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
• Wiliński P., Górecki P., Zasada prawdy a zasada prawa do obrony, [w:] Z. Sobolewski (red.), Zasada prawdy materialnej a reformy procedury karnej ostatnich lat, Kraków 2006.
• Woźniewski K., Prawidłowość czynności procesowych w polskim procesie karnym, Gdańsk 2010.
• Zgoliński I., [w:] V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2016.
• Zoll A., Odpowiedzialność karna za fałszywe oskarżenie w świetle zasady nemo tenetur w polskim prawie karnym, [w:] A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Leciak (red.), Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, t. I, Toruń 2014.

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.371