Wikliniarstwo

• Autorzy: Emilia Rolka

Warianty tytułu

Wickerwork

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie: jak plecionkarstwo, a w szczególności wikliniarstwo, z powodu dostępności materiału jakim jest wiklina (młode pędy kilku gatunków wierzb) rozwijało się zarówno na historycznych, jak i obecnych terenach Polski. Autorka w artykule opisuje zarówno podstawowe materiały, jak również kolejne etapy rozwoju plecionkarstwa, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu, który na tę dziedzinę twórczości wywarła moda na meble plecione. Rozpoczęła się ona na przełomie XVIII i XIX wieku w Europie i Stanach Zjednoczonych i spowodowała upowszechnienie plecionkarstwa również na terenach polskich. Jej bezpośrednim efektem było powstanie wielu szkół i wytwórni plecionkarskich. Jedną z najsłynniejszych była szkoła koszykarska w Rudniku nad Sanem, stanowiąca również obecnie jeden z najważniejszych ośrodków rękodzieła plecionkarskiego w Polsce. Najistotniejszym aspektem historii rozwoju plecionkarstwa jest jego ewoluowanie z umiejętności rzemieślniczej do rangi sztuki. Proces ten rozpoczął się w okresie dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to plecionkarstwo znalazło się w kręgu zainteresowań artystów, takich jak między innymi, zwany "Michałem Aniołem Wikliny" Władysław Wołkowski. Wynikiem ich prac były liczne realizacje w postaci krzeseł, foteli, mebli czy małych form użytkowych, takich jak chociażby lampy. Nie wyczerpuje to zakresu zastosowań plecionkarstwa w sztuce, czego najznamienitszym przykładem może być polski pawilon na wystawie światowej Expo w Aichi (Japonia) zrealizowany w 2005 roku. Stanowi on innowacyjne podejście do projektowania i jednocześnie współczesną odpowiedz na pytanie o przyszłość plecionkarstwa. (abstrakt oryginalny)

EN

Plaiting is undoubtedly one of the oldest and perhaps even the oldest branch of creativity in the history of mankind. Weaving skills have been used for millennia in a variety of cultures around the world, in all climate zones. The importance of plaiting contrasts with the fact that it was not actually the subject of holistic and in-depth research beyond fragmentary and partial discussions in ethnographic works or guidebooks. Weaving of objects, both usable and vernacular construction, in the area of today's Poland has been developing since prehistoric times. Wickerworks were used in every aspect of contemporary life, starting from small everyday objects, through tools, furniture, medium and large-size objects of various purposes, to building constructions and structures. Wickerwork is a separate branch of the craft and as such has been the subject of specialist craft education since the 19th century. Plaiting is also a group of techniques in artistic creation. Plaited utility products, plaited materials and building constructions have been and still are the subject of research in many fields of science, conservation and museum works since the 19th century. They were treated marginally by architects,, which changed, however, when well-known architects ennobled the wickerwork with the power of their authority to the rank of valuable sources of inspiration and full expression of the material. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rzemiosło; Rękodzieło artystyczne; Dziedzictwo kulturowe; Sztuka

EN

Craft; Artistic handicraft; Cultural heritage; Art

• Czasopismo: Przestrzeń, Ekonomia, Społeczeństwo
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 15/1
• Strony: 53--68

Twórcy

autor

Emilia Rolka

• Sopocka Szkoła Wyższa

Bibliografia

• Bohdanowicz J., Plecione beczki na ziarno, "Etnografia Polska XX", zeszyt 2, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Kultury Materialnej, Warszawa 1976.
• Broudy E., The Book of Looms: A History of the Handloom from Ancient Times to the Present, University Press of New England 1993.
• Huml I., Warsztaty Krakowskie, Ossolineum, Wrocław 1973.
• Huml I., Władysław Wołkowski , Przegląd Artystyczny, 1963, nr 6.
• Kański B., Koszykarstwo. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa 1959.
• Michalik K., Uprawa wikliny i technologia plecionkarstwa, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Koszalin 2000.
• Marciocha Cz., Odbiorcy i rynki zbytu - fragment relacji świadka historii, Archiwum Programu Historia Mówiona, Biblioteka Multimedialna, http://biblioteka.teatrnn.pl, [dostęp 23.07.2019].
• Starkl J., Koszykarstwo w Galicji "Słowo Polskie", 15 lipca 1901 nr 325.
• Swaczyna I. i M., Konstrukcje mebli, cz.2, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.
• Szewczyk J., Nietypowe budulce w architekturze, Tom II. Plecionki, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2015.
• Szymczak H., Współczesne ludowe plecionkarstwo na Opolszczyźnie, Instytut Śląski, Opole 1975.
• von Frisch K., Animal Architecture, New York-London: Harcourt Brace Jovanovich, 1979.
• Zaraś-Januszkiewicz E.M., Drzewo w krajobrazie kulturowym, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2016.
• http://jbc.bj.uj.edu.pl, [dostęp 23.07.2018].
• http://sztuka-krajobrazu.pl/1767/artykul/zywa-architektura; [dostęp 31- 07-2019].
• http://www.irpoznan.com.pl/strona,pawilon-rzemiosla-na-powszechnejwystawie- krajowej.html [dostęp 12.08.2019].
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jacob_Jordaens_Die_Heilige_ Familie.jpg [dostęp 14.08.2019].
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polish_Pavilion_EXPO_2005_Ja pan_-_d_13_phot_K_Ingarden.jpg [dostęp:21.05.2019].
• https://wikiwand.com//pl [dostęp 30.06.2019].
• https://www.mok.olkusz.pl [dostęp 10.08.2019].
• Mrozek Józef A., Polskie wzornictwo XX wieku. www.culture.pl, [dostęp 25.05.2019]
• www.grunertart.pl [dostęp:17.07.2019].
• www.rudnik.pl [dostęp 30.06.2019].