Panta rei, czyli teoria komunikowania w Erze Wodnika

• Autorzy: Tomasz Goban-Klas

Warianty tytułu

Panta Rei or the Theory of Communication in the Age of Aquarius

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Medium jako substancja pośrednicząca ma swoją naturalną metaforę w środowisku wodnym, które przenosi fale. Już pojęcie "fala" związane z transmisją dźwięku i obrazu, droga powietrzna, przewodowa i radiowa, przenosi nas w sferę telekomunikacji, czyli komunikowania na odległość, bez bezpośredniej, fizycznej bliskości komunikujących się osób, czyli nadawcy i odbiorcy. Tak jak fala wodna wywołana rzuceniem kamienia rozchodzi się kręgami, tak sygnał rozchodzi się od nadajnika, tyle że może być ukierunkowany przez kształt nadajnika (podobnie jak głos lepiej słychać przed mówcą niż za nim). Pojawienie się nowych mediów i ich nowych problemów wzbogaciło tę metaforykę. Jeśli wierzyć wyznawcom New Age, wchodzimy w Erę Wodnika, co harmonizuje ze współczesną fazą transformacji mediów, czyli mediamorfoza. Istotne rozszerzenie metafor wprowadziły komputery połączone w sieć sieci, czyli Internet. Samo pojęcie "sieć" jest powiązane nie tylko z globalną pajęczyną, ale także z wodą i rybami. A te ostatnie wspomina McLuhan, gdy pisząc o niedostrzeganiu roli mediów i komunikowania w życiu współczesnych ludzi, porównał to z brakiem u ryb świadomości pływania w wodzie. Istotnie, media to nasze wodne środowisko. Użytkownicy Internetu bywają najczęściej określani mianem internautów, co wyraźnie odnosi ich do żeglowania i nawigacji. Metaforyka morska dominuje w Internecie, bo mówimy o "żeglowaniu", "serfowaniu", o programach "nawigacyjnych", o "morzu" informacji. Koło sterowe jest ikoną programu Netscape. Piraci programowi to w istocie kopiści, którzy powielają cudze programy, a następnie ich używają, lub, co jeszcze gorsze, multiplikują je i sprzedają. Metafora ta nie oddaje w pełni charakteru przestępstwa - nie chodzi bowiem o kradzież własności (tak jak czynili to piraci, zawłaszczając statek i jego skarby), ale o nieuprawnione i nieopłacone użytkowanie lub sprzedawanie możliwości takiego użytkowania. Istota programu nie leży w sferze własności rzeczowej, przedmiotowej, ale intelektualnej. (abstrakt oryginalny)

EN

We say farewell to the era of Gutenberg and enter the era of McLuhan. Key words of the new era are computer, CD-ROM, Internet, the metaphor of a "global village". The change can be traced in many dimensions and aspects. The era of mass communication began with printed press, the sign of the new one is an internet portal. The theory of communication as one of social sciences began and developed in line with mass media, evolving and changing alike. It incorporated technological, social and legal aspects. Nowadays we urgently need a critical theory of media to make a bridge between old and new media, based upon the knowledge of multi-medial techniques, upon good theoretical backgrounds in the field of social sciences and the recognition and support from new branches of tele-information industry. Making such a theory is a challenge for the leading institutes of journalism and social communication.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Media; Media komunikowania; Środki masowego przekazu

EN

Media; Media communication; Mass media

• Czasopismo: Studia Medioznawcze
• Rocznik: 2001
• Numer: nr 4 (5)
• Strony: 11--18

Twórcy

autor

Tomasz Goban-Klas

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Z. Bauman, Globalizacja, Warszawa 2000, s. 101.
• R.F. Fidler, Mediamorphosis: Understanding New Media, Thousand Oaks, CA 1997.
• D. Me Quail, Challenges for Communication Theory in 21st Century [w:] Changing Media and Communications, Concepts, Technologies and Ethics in Global and National Perspectives. Pod red. Yessen Zazzouvsky i Elena Vartanowa, Moscow, 1998, s. 34.
• A. Poe, W bezdni Maeistromu, Warszawa 1986.
• M. Poster, The Mode of Information, London 1992.
• E. Rogers, A History of Commnication study. A Biographical Approach, New York 1994, s. 445.
• S. Rushdie, Harun i morze historyjek, Warszawa 1992.