Hermetyczność języka a popularyzacja nauki

• Autorzy: Michał Wierusz-Kowalski

Warianty tytułu

Closeness of the Language and the Popularization of Science

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przytoczone dane uzasadniają tezę, że czytelnictwo materiałów poświęconych nauce w prasie ogólnej i w tygodnikach oraz czytelnictwo czasopism i książek popularnonaukowych posiada szerszy zasięg społeczny w kręgu osób o wyższym poziomie wykształcenia, tj. co najmniej pełnym średnim, niż wśród osób z wykształceniem poniżej średniego. Następstwem tej zależności jest większy zasób wiedzy naukowej u lepiej wykształconych. Czasopisma i książki popularnonaukowe raczej zatem zwiększają niż zmniejszają lukę informacyjną między warstwami społecznymi różniącymi się poziomem wykształcenia". Nauka podnosi wartość życia, bo zapewnia ludziom lepsze warunki istnienia, bardziej skuteczne sposoby działania, ale także dzięki temu, że pozyskuje ludzi dla wartościowych przeżyć intelektualnych i pasji poznawczej. Popularyzacja nauki, o której mówi się dziś tak wiele, polega nie tylko na tym, iż coraz więcej ludzi ma naukowe wykształcenie i wykonuje pracę zawodową wymagającą naukowej wiedzy i stosowania naukowych metod działania. Polega także na tym, iż przybywa ludzi, którzy dzięki zdobywaniu coraz to wyższego wykształcenia osiągają możliwość "szczególnego wtajemniczenia", jaką daje naukowe poznanie. Szkoda tylko, że wielu uczonych uważa aktywność na polu popularyzacji nauki za postępowanie "nieuczciwe", gdyż umożliwia ono zyskanie "sławy", dzięki poklaskowi opinii publicznej, a nie "wtajemniczonych". Głoszą oni, że wiedza popularna jest wulgaryzacją wiedzy naukowej, bo stosuje m.in. uproszczenia językowe, które wypaczając sens wyników badawczych, mijają się z prawdą. Ich zdaniem jednym z podstawowych wymagań badaczy jest przestrzeganie składni i zawartości naukowego języka. To właśnie język stanowi główny problem: tworzy barierę w porozumiewaniu się, nie tylko pomiędzy różnymi grupami badaczy, ale także pomiędzy światem naukowców a resztą społeczeństwa. Dlatego w fazie koncepcyjnej i werbalizacji wyników pracy naukowej trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie: co jest celem autora: czy "sztuka dla sztuki" z przynależną badanej dziedzinie warstwą językową czy wyjście naprzeciw przeciętnemu człowiekowi? Ambitny to zamiar wymaga bowiem od autora pewnego rodzaju gimnastyki intelektualnej przy godzeniu hermetyczności języka z popularyzacją nauki. (fragment tekstu)

EN

The language of science is an extremely important tool of popularization of science, of the access to science for less educated people. To assure progress of science, especially the sciences, it is not always possible to use the language understood by everybody. A so called scientific terminology is however indispensable though accessible first of all for specialists. Yet, the authors should try to reconcile the closeness of the language in their sciences and its accessibility for ordinary people. The superior aim of such an attempt is the popularization of science and in consequence the necessity to meet the expectations and demands of societies living in democratic countries. Science increases the value of life, ensures people better and more effective ways of acting, encourages them to more valuable intellectual experiences and cognitive passions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Piśmiennictwo naukowe; Terminologia naukowa; Językoznawstwo; Prasa

EN

Scientific literature; Terminology of science; Linguistics; Press

• Czasopismo: Studia Medioznawcze
• Rocznik: 2001
• Numer: nr 4 (5)
• Strony: 53--63

Twórcy

autor

Michał Wierusz-Kowalski

• Uniwersytet Warszawski, doktorant

Bibliografia

• Z. Bokszański, A. Piotrowski, M. Ziółkowski, Socjologia języka, Warszawa 1977, s. 66.
• A. Furdal, Językoznawstwo otwarte, Opole 1977, s. 87.
• S. Gajda, Badania nad językiem naukowym. Warszawa 1982, s. 117.
• S. Gajda, Funkcjonowanie leksyki we współczesnym polskim tekście naukowym, Wrocław 1978, s. 101.
• S. Gajda, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym. Warszawa 1982, s. 100.
• S. Gajda, W poszukiwaniu teorii stylu, "Z polskich studiów slawistycznych". Seria V, Warszawa 1978, s. 98.
• S. Gajda, Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon. Opole 1990, s. 24-25.
• J. Goethe, Aforyzmy, Warszawa 1984, s. 24.
• M. Kreutz, Rozumienie tekstów. Badania psychologiczne. Warszawa 1968, s. 65.
• J. Kubin, Upowszechnianie nauki w świecie. Nowe doświadczenia i badania, Wrocław 1990, s. 459.
• J. Kubin, Zainteresowanie nauką i wiedzą w społeczeństwie polskim, [w:] Nauka w kulturze ogólnej, cz. 2, Wrocław 1985, s. 65.
• I. Kurcz, Słownik frekwencyjny współczesnej polszczyzny, Kraków 1990, s. 324.
• H. Kurkowska, Język współczesnej polskiej eseistyki humanistycznej, BPTJ XXXV, s. 278-282.
• W. Nalimow, Probabilistyczny model języka, Warszawa 1976; s. 155.
• J. Pieter, Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław 1967, s. 225.
• W. Pisarek, Jak mierzyć zrozumiałość tekstu, ZP X, 1969, nr 4, s. 35.
• W. Pisarek, Miejsce prasy, radia i telewizji w świadomości kulturalnej Polaków, Ośrodek Badań Prasoznawczych w Krakowie 1987.
• M. Rachwałowa, Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986
• S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1999, s. 129.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1981, s. 362.
• Słownik wyrazów obcych, red. J. Tokarski, Warszawa 1980, s. 424.
• F. Urbańczyk, Dydaktyka dorosłych. Warszawa 1983, s. 395.
• A. Wierzbicka, Metatekst w tekście [w:] O spójności tekstu, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1971, s. 105.
• L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne. Warszawa 1972, s. 12.
• A. Wyka, Czytelnictwo od lat bez zmian. Warszawa 1991, s. 5-13.
• M. Zarębina, Teksty dyskusji literackiej. Analiza językowa, PF XXXII, Warszawa 1984, s. 451.
• W. Zonn, A. Finkelsztein, O nauce. Warszawa 1977, s. 151.
• H. Zgółkowa, Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Wrocław 1978, s. 243-257.