Profilowanie pojęcia suwerenności we współczesnych tygodnikach opinii

• Autorzy: Laura Polkowska

Warianty tytułu

Linguistic Profiling of the Concept of Sovereignty in Contemporary Weeklies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel: Celem artykułu jest odtworzenie językowych profilów pojęcia suwerenności we współczesnych tygodnikach opinii. Metody badań: W tekście została wykorzystana metoda profilowania pojęciowego, wypracowana na gruncie lubelskiej szkoły etnolingwistycznej reprezentowanej przez Jerzego Bartmińskiego. Wyniki i wnioski: W polskiej przestrzeni publicznej można zaobserwować dwa osobne subdyskursy, określane w uproszczeniu mianem prawicowego i liberalnego. W ich obrębie w zupełnie odmienny sposób konceptualizowane są pojęcia o charakterze aksjologicznym. W ramach pierwszego z dwóch profilów - nazwanego izolacyjnym - suwerenność jest utożsamiana z całkowitą niezależnością państwa, której podstawę stanowi jego silna, dominująca pozycja na arenie międzynarodowej. Wartość jest traktowana jako dobro deficytowe, które może zostać urzeczywistnione wyłącznie w wyniku walki. W drugim modelu - kooperacyjnym - suwerenność jest postrzegana jako podmiotowość państwa zachowywana w obrębie zrównoważonej współpracy z innymi podmiotami oraz związana z udziałem w kolektywnym procesie decyzyjnym. Wartość poznawcza: Podjęta w tekście próba rekonstrukcji profilowania konceptu suwerenności wpisuje się w nurt badań aksjologicznych i uzupełnia je o analizę jednej z istotnych wartości społeczno-politycznych. Jak się wydaje, przyszłe definicje słownikowe leksemu suwerenność powinny uwzględniać obie perspektywy reprezentowane w publicystyce, by oddać złożoność polskiej aksjosfery. (abstrakt oryginalny)

EN

Scientific objective: The aim of the paper is to reconstruct the linguistic profiles of the concept of sovereignty in contemporary weeklies. Research methods: The method of linguistic profiling, worked out within the Lublin Ethnolinguistic School represented by Jerzy Bartmiński, was used. Results and conclusions: In Polish public realm two different sub-discourses can be observed. They can be called right-wing and liberal. Within them, values are conceptualized in a completely different way. In the first profile - I call it the isolation profile - sovereignty is identfied as the total independence of the state, which is based on its strong, dominant position in the international arena. This value is considered as a prized possession that can only be gained through a fight. In the second - cooperative model, sovereignty is a synonym of the state subjectivity - a result of a balanced cooperation with other entities and associated with participation in collective decision-making. Cognitive value: Reconstruction of two profiles of sovereignty is part of the axiological research and enriches it with an analysis of one of the important socio-political values. It seems that the future dictionary definitions of the word sovereignty should take into account both perspectives to reflect the complexity of the Polish axiosphere. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Aksjologia; Prasa; Opinia publiczna; Suwerenność

EN

Axiology; Press; Public opinion; Sovereignty

• Czasopismo: Studia Medioznawcze
• Rocznik: 2020
• Numer: t 21, nr 3 (82)
• Strony: 628--638

Twórcy

autor

Laura Polkowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Bibliografia

• Bańko, M. (Red.). (2000). Inny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bartmiński, J. (2006). Defi nicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata (s. 42-51). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Bartmiński, J. (1990). Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. J. Bartmiński (Red.), Językowy obraz świata (s. 109-127). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Burszta, W. (2013). Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.
• Chlebda, W. (2017). Czy polskość jest (słownikowo) definiowalna? Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa, 49, 1-12. DOI: 10.11649/sn.1159
• Chlebda, W. (2007). Kiedy swój staje się obcym. Etnolingwistyka, 19, 89-98.
• Doroszewski, W. (Red.). (1958-1969). Słownik języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Dubisz, S. (Red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dunaj, B. (Red.). (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Wilga.
• Głowiński, M. (2009). Czy totalitaryzacja języka? W M. Głowiński, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe (s. 223-235). Kraków: Universitas.
• Kępa-Figura, D. (2010). OBCY pilnie poszukiwany, czyli "obcy" w języku polityków PiS - magia czy rzeczywistość? W M. Czerwiński, P. Nowak, & R. Przybylska (Red.), Język IV Rzeczypospolitej (s. 223-240). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kłosińska, K. (2012). Etyczny i pragmatyczny. Polskie dyskursy polityczne po 1989 roku. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Majer-Baranowska, U. (2003). Podmiot jako wartość. W J. Bartmiński (Red.), Język w kręgu wartości. Studia semantyczne (s. 243-257). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Olchanowski, T., & Sieradzan, J. (2011). Wprowadzenie do problematyki narcyzmu. Od klasycznych koncepcji narcyzmu do narcyzmu kultury zachodniej. W J. Sieradzan (Red.), Narcyzm (s. 7-71). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Pajdzińska, A. (1991). Wartościowanie we frazeologii. W J. Puzynina & J. Anusiewicz (Red.), Język a kultura 3: Wartości w języku i tekście (s. 15-28). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Polkowska, L. (2015). Język prawicy. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
• Prochorowa, S.M. (1998). Stereotyp językowy Europejczyka w kontekście opozycji "swój" - "obcy". W J. Anusiewicz & J. Bartmiński (Red.), Język a kultura 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne (s. 238-244). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sutter de, P. (2009). Szaleńcy u władzy. Czyli sposób, w jaki psychologia pozwala zrozumieć polityków, H. Zbonikowska-Bernatowicz (Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Żmigrodzki, P. (Red.). (2007-). Wielki słownik języka polskiego. Pobrane z https://wsjp.pl/

Identyfikatory

DOI

10.33077/uw.24511617.ms.2020.3.198